W obronie języka czy w obawie przed zmianą? Manipulacje językowe w prawicowych tekstach publicystycznych o nazwach żeńskich
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6077.55.04Słowa kluczowe:
dyskurs prasowy, erystyka, feminatywum, manipulacja językowa, nazwy żeńskieAbstrakt
Choć nazwy żeńskie od wieków należą do zasobów leksykalnych polszczyzny, to kategoria feminatywum wciąż wzbudza sporo emocji zarówno wśród użytkowników języka polskiego, jak i w mediach. Artykuł jest analizą opublikowanych na przełomie 2019 i 2020 roku prawicowych tekstów publicystycznych dotyczących nazw żeńskich. Analiza poświęcona jest wskazaniu i omówieniu pojawiających się w tekstach manipulacji językowych oraz użytych przez ich twórców technik erystycznych. Autor zaczyna od nakreślenia statusu nazw żeńskich oraz zarysowania dziejów tej kategorii w polszczyźnie. W dalszej części osadza badania w kontekście współczesnego dyskursu publicystycznego o feminatywach oraz określa metodologię, którą będzie się posługiwał. W części analitycznej, odnosząc się do przykładów z analizowanych tekstów, kolejno wskazuje pojawiające się manipulacje językowe oraz opisuje użyte techniki erystyczne. W podsumowaniu autor sugeruje, że temat feminatywów w prawicowej prasie okazuje się tylko pretekstem do ideologicznych sporów.
Pobrania
Bibliografia
Buchała A., 2019, W obronie żeńskich końcówek, „DoRzeczy” 49, s. 60–61.
Google Scholar
Jendrzejczak M., 2020, Językowa rewolucja genderowa. Feminatywy w natarciu!, „Polonia Christiana”, https://www.pch24.pl/jezykowa-rewolucja-genderowa-feminatywy-w-natarciu-,73686,i.html (dostęp: 12.05.2020).
Google Scholar
Kłosińska K., 2009, Feminizm w języku polskim, „Polityka”, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/299523,1,feminizm-w-jezyku-polskim.read (dostęp: 11.04.2021).
Google Scholar
Miodek J., 2020, Prof. Jan Miodek o wojnie o feminatywy i umieraniu słów, rozm. przepr. K. Kaczorowska, „Polityka”, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/1942610,1,prof-jan-miodek-o-wojnie-o-feminatywy-i-umieraniu-slow.read (dostęp: 10.08.2020).
Google Scholar
Nowak B., 2019, To obalanie cywilizacji, rozm. przepr. Ł. Zboralski, „DoRzeczy” 47, s. 24–25.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.31261/SPUS.2019.24.02
Rebelińska A., 2019, Wicemarszałek Sejmu o feminatywach w polityce: posłanka to chy¬ba jakaś kanapa, „Bankier”, https://www.bankier.pl/wiadomosc/Wicemarszalek-Sejmu-o-feminatywach-w-polityce-poslanka-to-chyba-jakas-kana¬pa-7778254.html (dostęp: 25.07.2020).
Google Scholar
Warzecha Ł., 2019, Wojna o język, „DoRzeczy” 47, s. 20–23.
Google Scholar
Włodczyk P., 2012, W Internecie toczy się wojna o żeńskie końcówki zawodów, „Rzeczpospolita”, https://www.rp.pl/artykul/831122-W-Internecie-toczy-sie-wojna-o-zenskie-koncowki-zawodow.html (dostęp: 11.04.2021).
Google Scholar
Biejat, 2019: Tweet Magdaleny Biejat, https://twitter.com/MagdaBiejat/status/1188771568933101573 (dostęp: 11.04.2021).
Google Scholar
Greenpeace, 2019: Tweet Greenpeace, https://twitter.com/greenpeace_pl/status/1152857275020775425 (dostęp: 11.04.2021).
Google Scholar
Spurek, 2019: Tweet Sylwii Spurek, https://twitter.com/SylwiaSpurek/status/1168858542197104640 (dostęp: 11.04.2021).
Google Scholar
Tarczyński, 2019: Odpowiedź Dominika Tarczyńskiego na tweet Magdaleny Biejat, https://twitter.com/D_Tarczynski/status/1188926576479625222 (dostęp: 11.04.2021).
Google Scholar
Habrajska G., 2005, Nakłanianie, perswazja, manipulacja językowa, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 7, nr 2, s. 91–126.
Google Scholar
Hołojda K., 2013, Jak Polki postrzegają feminatywy?, w: A. Małocha-Krupa, K. Hołojda, P. Krysiak, W. Pietrzak (red.), Równościowy savoir-vivre w tekstach publicznych, Warszawa: Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Równego Traktowania, s. 87–92, https://www.ifp.uni.wroc.pl/data/files/pub-9470. pdf (dostęp: 26.11.2020).
Google Scholar
Karwatowska M., Szpyra-Kozłowska J., 2005, Lingwistyka płci. Ona i on w języku, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
Kochan M., 2006, Pojedynek na słowa. Techniki erystyczne w publicznych sporach, Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar
Kochman-Haładyj B., 2010, Seksizm językowy jako jeden z mechanizmów dyskryminacji kobiet, w: G.A. Kleparski, R. Kiełtyka (red.), Podkarpackie forum filologiczne, Jarosław: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, s. 137–145.
Google Scholar
Krysiak P., 2013, Nazwy żeńskie w polszczyźnie współczesnej – krótka refleksja i zarys klasyfikacji, w: A. Małocha-Krupa, K. Hołojda, P. Krysiak, W. Pietrzak (red.), Równościowy savoir-vivre w tekstach publicznych, Warszawa: Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Równego Traktowania, s. 87–92, https://www.ifp.uni.wroc.pl/data/files/pub-9470.pdf (dostęp: 26.11.2020).
Google Scholar
Lakoff G., Johnson M., 1988, Metafory w naszym życiu, przekł. T. Krzeszowski, Warszawa: PIW.
Google Scholar
Łaziński M., 2006, O panach i paniach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo-płciowa, Warszawa: PWN.
Google Scholar
Małocha-Krupa A., 2018, Feminatywum w uwikłaniach językowo-kulturowych, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.
Google Scholar
Małocha-Krupa A. (red.), 2015, Słownik nazw żeńskich polszczyzny, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Nowakowska M.M., 2016, Na co komu -owa (-ová/-ova/-eva), czyli o nazwiskach (i nie tylko) żeńskich w wybranych językach słowiańskich, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” 62, s. 71–79.
Google Scholar
Sagan-Bielawa M., 2017, Język jako element świadomości społecznej (na przykładzie Polski po 1918 roku), „LingVaria”, nr 2, s. 211–224. https://doi.org/10.12797/LV.12.2017.24.14
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.12797/LV.12.2017.24.14
Schopenhauer A., 1983, Erystyka czyli Sztuka prowadzenia sporów, przekł. B. Konorski, Ł. Konorska, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar
Stanowisko Rady Języka Polskiego w sprawie żeńskich form nazw zawodów i tytułów (z 19 marca 2012), https://rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1359:stanowisko-rady-jzyka-polskiego-w-sprawie-eskich-form-nazw-zawodow-i-tytuow (dostęp: 10.08.2020).
Google Scholar
Stanowisko Rady Języka Polskiego w sprawie żeńskich form nazw zawodów i tytułów (z 25 listopada 2019), https://rjp.pan.pl/index.php?option=¬com_content&view=article&id=1861:stanowisko-rjp-w-sprawie-zenskich-form-nazw-zawodow-i-tytulow&catid=98&Itemid=59 (dostęp: 10.08.2020).
Google Scholar
Szpyra-Kozłowska J., 2019, Premiera, premierka czy pani premier? Nowe feminatywy w badaniu ankietowym, „Język Polski”, z. 2, s. 22–40. http://dx.doi.org/10.31286/JP.99.2.2
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.31286/JP.99.2.2
Ustawa z dnia 24 lipca 1988 r. o zmianie ustaw – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Kodeks postępowania cywilnego, Prawo o aktach stanu cywilnego, ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczpospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw, http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19981170757/T/D19980757L.pdf (dostęp: 10.04.2020).
Google Scholar
Woźniak E., 2014, Język a emancypacja, feminizm, gender, „Rozprawy Komisji Językowej ŁTN” 60, s. 295–312.
Google Scholar
Wtorkowska M., 2019, O żeńskich formach nazw zawodów, tytułów i stanowisk w języku polskim, „Slavistična revija” 67 (2), s. 223–232.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.