Eksplikacja znaczeń skromności w języku polskim i rosyjskim (analiza korpusowa)

Abstrakt

Koncept skromność stanowi fragment językowego obrazu świata, odzwierciedla pewien ukształtowany w lingwokulturze sposób interpretacji rzeczywistości za pomocą języka. Skromność należy do klasy pojęć abstrakcyjnych charakteryzujących postawę człowieka oraz odczuwane emocje, w przypadku takich pojęć zauważalna jest ich wieloznaczność oraz wyraźny pierwiastek wartościujący, związany z pozytywną bądź negatywną oceną autora wypowiedzi. Bogactwo znaczeniowe sugeruje zawiła, lecz podobna ścieżka etymologiczna szeregu synonimicznego skromny – skromnie – skromność. Zarówno tradycyjne źródła leksykograficzne, jak i współczesne słowniki elektroniczne wydzielają w artykułach hasłowych leksemu skromność kilka różnych znaczeń.

W niniejszym artykule przeanalizowano podobieństwa oraz różnice w obrębie znaczeń skromności w języku polskim i rosyjskim. Za pomocą narzędzi lingwistyki korpusowej wyekscerpowano, w polskim oraz rosyjskim korpusie, kolokacje przysłówka skromność, ze szczególnym naciskiem na łączliwość z czasownikami w formie imiesłowów. Następnie kolokacje zostały zestawione w grupy znaczeniowe, wynikające z kontekstu ich użycia. Ostatnim krokiem było porównanie tak uzyskanych polskich i rosyjskich znaczeń skromności.

Wyniki analizy wskazują, po pierwsze, na wyraźną dominację kolokacji tworzących formuły metatekstowe w zasobach korpusowych, po drugie, na zachowane podobieństwo semantyczne w polskich i rosyjskich kolokacjach.