Kształcenie kompetencji translatorycznej rozważania teoretyczne i metodologiczne

Kamil Szafraniec

doi:10.18778/0860-6587.27.23

Autor

Kamil Szafraniec Uniwersytet im. Jana Gutenberga w Moguncji, Wydział Translatoryki, Lingwistyki i Kulturoznawstwa (FTSK), Zakład Polonistyki, An der Hochschule 2, 76726 Germersheim, Niemcy https://orcid.org/0000-0002-4533-8035

DOI:

https://doi.org/10.18778/0860-6587.27.23

Słowa kluczowe:

kompetencja translatoryczna, metodyka nauczania języków obcych, przekładoznawstwo, dydaktyka przekładu, nauczanie języka polskiego jako obcego, programy kształcenia tłumaczy

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie wybranych definicji i koncepcji kompetencji translatorycznej, głównie w oparciu o prace anglojęzyczne. Autor wychodzi od najwcześniejszych prac generatywistów i pokrótce charakteryzuje początki prac nad teoretycznymi podwalinami kompetencji translatorycznej. W dalszej części artykułu zostaną przedstawione najważniejsze zmiany i nurty w badaniach nad kompetencją – przede wszystkim osiągnięcia hiszpańskiej grupy badawczej PACTE oraz tzw. definicja minimalistyczna Pyma. W końcowej części artykułu autor postara się udzielić odpowiedzi na pytanie, jakie są glottodydaktyczne implikacje wyłaniające się z różnych definicji kompetencji translatorycznej. W oparciu o teorię „kompetencji przedtłumaczeniowej” (ang. pretranslation competence) w ujęciu Presas (2000), spróbuje wskazać różnice pomiędzy procesem kształcenia językowego na filologiach a na studiach tłumaczeniowych.

Bibliografia

Ballard M., 1984, La traduction relève-t-elle d’un pédagogie?, w: M. Ballard (red.) La traduction: de la théorie à la pratique, Lille.
Google Scholar

Bednarska K., 2017, Słownictwo specjalistyczne w nauczaniu języka słoweńskiego jako obcego na kierunku lingwistyka dla biznesu [online], http://repozytorium.uni.lodz.pl:8080/xmlui/handle/11089/23546 [10.06.2020]
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0860-6587.24.15

Biel Ł., 2011, Professional Realism in the Legal Translation Classroom, “Meta”, t. 56(1), s. 162–178. https://doi.org/10.7202/1003515ar
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7202/1003515ar

Bloomfield L., 1933, Language, Chicago.
Google Scholar

Caminade M., Pym A., 1998, Translator-training institutions, w: M. Baker (red.), Routledge Encyclopedia of Translation Studies, London, s. 280–285.
Google Scholar

ESOKJ – Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie, 2003, Warszawa.
Google Scholar

Ervin S., Osgood Ch.E., 1954, Second Language Learning and Bilingualism, w: Ch.E. Osgood, T.A. Sebeok (red.), Psycholinguistics, Bloomington, s. 139–146.
Google Scholar

González-Davies M., Scott-Tennent Ch., 2005, A problem-solving and student-centered approach to the translation of cultural references, “Meta”, t. 50(1), s. 160–179. https://doi.org/10.7202/010666ar
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7202/010666ar

Gouadec D., 2007, Translation as a Profession, Amsterdam.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1075/btl.73

Harris B., 1977, The Importance of Natural Translation, “Working Papers in Bilingualism”, t. 12, s. 96–114.
Google Scholar

Harris B., Sherwood B., 1978, Translating as an Innate Skill, w: D. Gerver, H. Wallace Sinaiko (red.), Language, Interpretation and Communication, New York & London, s. 155–170.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4615-9077-4_15

Janowska I., 2011, Podejście zadaniowe do nauczania i uczenia się języków obcych. Na przykładzie języka polskiego, Kraków.
Google Scholar

Janowska I., 2017, Mediacja i działania mediacyjne w dydaktyce języków obcych, „Języki Obce w Szkole”, nr. 3, s. 80–86, http://jows.pl/sites/default/files/jows-3-2017_iwonajanowska.pdf [31.08.2020]
Google Scholar

Kelly D., 2005, A Handbook for Translator Trainers. A Guide to Reflective Practice, Manchester.
Google Scholar

Kiraly D., 2005, Project-Based Learning: a Case for Situated Translation, “Meta”, t. 50(4), s. 1098–1111. https://doi.org/10.7202/012063ar
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7202/012063ar

Koller W., 1979, Einführung in die Übersetzungswissenschaft, Heidelberg.
Google Scholar

Krings H.P., 1986, Was in den Köpfen von Übersetzern vorgeht, Tübingen.
Google Scholar

Kussmaul P., 1995, Training the Translator, Amsterdam & Philadelphia.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1075/btl.10

Lipińska E., Seretny A. (red.), 2016, Tłumaczenie dydaktyczne w nowoczesnym kształceniu językowym. Monografia zbiorowa, Kraków.
Google Scholar

Lörscher W., 1991, Translation Performance, Translation Process, and Translation Strategies, Tubingen.
Google Scholar

Orozco M., Hurtado Albir A., 2002, Measuring Translation Competence Acquisition, “Meta”, t. 47 (3), s. 375–402. https://doi.org/10.7202/008022ar
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7202/008022ar

PACTE, 2000, Acquiring Translation Competence: Hypotheses and methodological problems in a research project, w: A. Beeby, D. Ensinger, M. Presas (red.), Investigating Translation, Amsterdam, s. 99–106. https://doi.org/10.1075/btl.32
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1075/btl.32.13pac

PACTE 2003, Building a translation competence model, w: F. Alves (red.), Triangulating translation: perspectives in process oriented research, Amsterdam, s. 43–66. https://doi.org/10.1075/btl.45
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1075/btl.45.06pac

Presas M., 1998, Los components de la competencia pretraductora en el marco del diseño curricular, w: I. García Izquierdo, J.M. Verdegal (red.), Los estudios de traducción: un reto didáctico, Castelló de la Plana, s. 131–134.
Google Scholar

Presas M., 2000, Bilingual Competence and Translation Competence, w: Ch. Schäffner, B. Adab (red.), Developing Translation Competence, Amsterdam, s. 19–31. https://doi.org/10.1075/btl.38
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1075/btl.38.04pre

Pym A., 2003, Redefining Translation Competence in an Electronic Age. In Defence of a Minimalist Approach, “Meta”, t. 48(4), s. 481–497. https://doi.org/10.7202/008533ar
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7202/008533ar

Pym A., 2008, Professional corpora: Teaching strategies for work with online documentation, translation memories, and content management, “Chinese Translators’ Journal”, t. 29(2), s. 41–45, https://usuaris.tinet.cat/apym/on-line/translation/2008_professional_corpora.pdf [10.06.2020]
Google Scholar

Pym A., 2013, Translation Skill-Sets in a Machine-Translation Age, “Meta” t. 58(3), s. 487–503. https://doi.org/10.7202/1025047ar
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7202/1025047ar

Schäffner Ch., 2005, Preparing students of translation for the real world: Needs, methods, constraints, w: J. Peeters, (red.), On the Relationships Between Translation Theory and Translation Practice, Frankfurt, s. 237–248.
Google Scholar

Sim R., 2000, A Training Strategy for Translation Studies, w: Ch. Schäffner, B. Adab (red.), Developing Translation Competence, Amsterdam, s. 171–182. https://doi.org/10.1075/btl.38.16sim
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1075/btl.38.16sim

Snell-Hornby M., 1994, New Translation Departments – Challenges of the Future, w: M. Snell--Hornby, F. Pöchhacker, K. Kaindl (red.), Translation Studies, An Interdiscipline, Amsterdam & Philadelphia, s. 431–434.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1075/btl.2.50mot

Szafraniec K., 2012, Metoda gramatyczno-tłumaczeniowa oraz elementy przekładu w glottodydaktyce polonistycznej, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców”, t. 19, G. Zarzycka (red.), s. 93–103.
Google Scholar

Weinreich U., 1968, Languages in Contact: Findings and Problems, Mouton.
Google Scholar

Wills W., 1976, Perspectives and limitations of a didactic framework for the teaching of translation, w: R.W. Brislin, (red.), Translation, New York, s. 117–137.
Google Scholar

Wilss W., 1982, The science of translation. Problems and Methods, Tübingen.
Google Scholar