Badania geoarcheologiczne pokrywy stokowej na stanowisku archeologicznym Szynkielew 11, gm. Pabianice

Piotr Kittel

doi:10.18778/1427-9711.15.03

Authors

Piotr Kittel Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Geomorfologii i Paleogeografii

DOI:

https://doi.org/10.18778/1427-9711.15.03

Keywords:

geoarchaeology, deluvium, river valley, Bronze Age, Early Middle Ages, Lodz region

Abstract

This paper presents the results of multidisciplinary research on Neo-Holocene slope deposits cover undertaken in the Ner River basin in central Poland. An environmental archaeology research has been undertaken as part of archaeological investigations at the Szynkielew site. Distinctive archaeological relicts of human activity have been recorded at the site documenting periods of intense activity of human communities from the Bronze Age to Middle Ages. Geoarchaeological investigations of slope cover and overbank alluvia allowed for the recognition of fossil cultural layers, buried soils and sandy slope wash sediments accumulated on the surface of a valley slope and also thick overbank deposits in the valley floor. The features of studied slope deposits are most typical for “deluvial sands” and, if they concern more humic matter, for “soil deluvia”. Their accumulation resulted from natural processes initiated in the periods of intensive human impact. Artefacts and ecofacts included within deposits play a very important role to correctly recognise the chronology of covers. The origin and development stages of slope cover have been correlated with anthropogenic changes of the natural environment. Two main phases of acceleration of slope processes have been recognised as dated to the Middle Bronze Age and to the Early Middle Ages. The phase of accumulation of overbank deposits in the Early Middle Ages was recorded too. The medieval period of intense geomorphological processes took place in the 12th century AD after the area became a property of the chapter of the Cracow bishop.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Bednarek, R., 2004. Analiza podstawowych właściwości gleb, [w:] Bednarek, R., Dziadowiec, H., Pokojska, U., Prusinkiewicz, Z. (red.), Badania ekologiczno-gleboznawcze. Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa, 53–112.
Google Scholar

Błaszczyk, K., Lewandowski, M., Zawilski, P., 2010. Ratownicze badania wykopaliskowe w ciągu planowanej obwodnicy Pabianic w rezerwowym korytarzu drogi 14 BIS (łącznik) i S 14 na odcinku Ksawerów–Dobroń, Badania 2009. Msp. Archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Łodzi, Łódź–Pabianice–Radomsko.
Google Scholar

Błaszczyk, K., Lewandowski, M., Zawilski, P., 2011. Ratownicze badania wykopaliskowe w ciągu planowanej obwodnicy Pabianic w rezerwowym korytarzu drogi 14 BIS (łącznik) i S 14 na odcinku Ksawerów–Dobroń, Badania 2010. Msp. Archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Łodzi, Łódź–Pabianice–Radomsko.
Google Scholar

Dobrzański, B., Zawadzki, S., 1995. Gleboznawstwo, wyd. 3. PWRiL, Warszawa.
Google Scholar

Dylik, J., 1948. Ukształtowanie powierzchni i podział na krainy podłódzkiego obszaru. Acta Geographica Universitatis Lodziensis 1.
Google Scholar

Folk, R., Ward, W., 1957. Brazos River bar: a study in the significance of grain size parameters. Journal of Sedimentary Petrology 27 (1), 3–26.
Google Scholar

Kamiński, J., 1993. Późnoplejstoceńska i holoceńska transformacja doliny Moszczenicy jako rezultat zmian środowiska naturalnego oraz działalności człowieka. Acta Geographica Lodziensia 64, 1–104.
Google Scholar

Kittel, P., 2011. Slope and river inorganic deposits as indicators of marked human impact in the light of research in the Ner River basin (central Poland). Archaeologia Polona 49, 71–86.
Google Scholar

Kittel, P., 2012a. Budowa i ewolucja doliny Neru w rejonie stanowiska Lutomiersk–Koziówki w świetle badań geoarcheologicznych. Acta Geographica Lodziensia 100, 113–133.
Google Scholar

Kittel, P., 2012b. 2. Geomorfologia stanowiska 3 a-c Lutomiersk–Koziówki. W: Grygiel, R. (red.), Lutomiersk–Koziówki stanowisko 3 a-c, pow. pabianicki, woj. łódzkie. Wielokulturowy zespół osadniczy od schyłkowego paleolitu po okres nowożytny. Biblioteka Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi 39, Łódź, 27–37.
Google Scholar

Kittel, P., 2014. Slope deposits as an indicator of anthropopressure in the light of research in Central Poland. Quaternary International 324, 34–55. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/j.quaint.2013.07.021.
Google Scholar

Klatkowa, H., 1985. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, Arkusz Pabianice (664). Instytut Geologiczny. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
Google Scholar

Klatkowa, H., 1987. Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000, Arkusz Pabianice (664). Instytut Geologiczny. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
Google Scholar

Kondracki, J., 2002. Geografia regionalna Polski. Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Mycielska-Dowgiałło, E., 1995. Wybrane cechy teksturalne osadów i ich wartość interpretacyjna, [w:] Mycielska-Dowgiałło, E., Rutkowski, J. (red.), Badania osadów czwartorzędowych. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, 29–105.
Google Scholar

Mycielska-Dowgiałło, E., 2007. Metody badań cech teksturalnych osadów klastycznych i wartość interpretacyjna wyników, [w:] Mycielska-Dowgiałło, E., Rutkowski, J. (red.), Badania cech teksturalnych osadów czwartorzędowych i wybrane metody oznaczania ich wieku. Wydawnictwo Szkoły Wyższej Przymierza Rodzin, Warszawa, 95–180.
Google Scholar

Mycielska-Dowgiałło, E., Ludwikowska-Kędzia, M., 2011. Alternative interpretations of grain-size data from Quaternary deposits. Geologos 17 (4), 189–203.
Google Scholar

Myślińska, E., 2001. Laboratoryjne badania gruntów. wyd. III – uzupełnione. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Okruszko, H., 1994. System of hydrogenic soil classification used in Poland. Biblioteczka Wiadomości Instytutu Melioracji i Użytków Zielonych 84, 5–27.
Google Scholar

Passega, R., Byramjee, R., 1969. Grain size image of clastic deposits. Sedi-mentology 13, 830–847.
Google Scholar

Rühle, E., 1973. Metodyka badań osadów czwartorzędowych. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
Google Scholar

Sinkiewicz, M., 1995. Przeobrażenia rzeźby terenu i gleb w okolicy Biskupina wskutek denudacji antropogenicznej, [w:] Niewiarowski, W. (red.) Zarys zmian środowiska geograficznego okolic Biskupina pod wpływem czynników naturalnych i antropogenicznych w późnym glacjale i holocenie. Oficyna Wydawnicza „Turpress”, Toruń, 281–290.
Google Scholar

Sinkiewicz, M., 1998. Rozwój denudacji antropogenicznej w środkowej części Polski północnej (red. W. Niewiarowski). Wydawnictwo UMK, Toruń.
Google Scholar

Smolska, E., 2005. Znaczenie spłukiwania w modelowaniu stoków młodoglacjalnych (na przykładzie Pojezierza Suwalskiego). Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
Google Scholar

Smolska, E., 2008. Badania sedymentologiczne współczesnych osadów deluwialnych i ich znaczenie w ocenie dynamiki procesów erozji gleby na przykładzie Pojezierza Suwalskiego. Przegląd Naukowy Inżyniera i Kształtowanie Środowiska 2 (40), 202–212.
Google Scholar

Stochlak, J., 1978. Struktury i tekstury młodoplejstoceńskich osadów deluwialnych. Biuletyn Instytutu Geologii 306, 115–174.
Google Scholar

Stochlak, J., 1996. Osady deluwialne nieodłączny efekt procesu spłukiwania i propozycja ich podziału. Ogólnopolskie Sympozjum Naukowe „Ochrona agrosystemów zagrożonych erozją”, Prace Naukowe, cz. 2, Puławy, 111–132.
Google Scholar

Szmańda, J., 2007. Porównanie interpretacji warunków transportu osadów na diagramie C/M i analizy krzywych kumulacyjnych aluwiów pozakorytowych Wisły w Toruniu, [w:] Smolska, E., Giriat, D. (red.), Rekonstrukcja dynamiki procesów geomorfologicznych – formy rzeźby i osady. Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, 367–376.
Google Scholar

Turkowska, K., 1990. Main fluvial episodes in the Ner Valley in the last 22 000 years; detailed study at Lublinek near Łódź, central Poland. Quaternary Studies in Poland 9, 84–99.
Google Scholar

Twardy, J., 2000. Deluwia neoholoceńskie – przykłady z Wyżyny Łódzkiej. Acta Geographica Lodziensia 78, 135–173.
Google Scholar

Twardy, J., 2008. Transformacja rzeźby centralnej części Polski środkowej w warunkach antropopresji. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Twardy, J., Forysiak, J., Kittel, P., 2014. Evolution of vegetation, relief and geology in Central Poland under anthropopressure, [w:] Kobojek, E., Marszał, T. (red.), Origin of relief of Central Poland and its anthropogenic transformation in Łódź University geographical research. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 57–94.
Google Scholar

Wieczorkowska, J., 1989. Wpływ rzeźby glacjalnej na rozwój doliny Dobrzynki. Acta Geographica Lodziensia 59, 135–154.
Google Scholar

Wieczorkowska, J. 1992. Geneza i rozwój pradoliny Wolbórki. Acta Geogra-phica Lodziensia, 63, 95–105.
Google Scholar

Zajączkowski, S., 1962. Opole chropskie. Przyczynek do genezy dawnych dóbr kapituły krakowskiej. Rocznik Łódzki 5 (8), 131–154.
Google Scholar