Oportunizm w zarządzaniu przedsiębiorstwem
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6018.345.04Słowa kluczowe:
nowa ekonomia instytucjonalna, oportunizm, nadzór korporacyjny, zarządzanie, związki zawodowe.Abstrakt
Rosnące zainteresowanie zjawiskiem oportunizmu w ekonomii zawdzięczamy głównie nowej ekonomii instytucjonalnej. Uczyniła ona z jego ograniczania główny sposób podnoszenia efektywności podmiotów gospodarczych. Postawy czy zachowania oportunistyczne są szczególnie widoczne w przedsiębiorstwie. Skłonność do oportunizmu należy więc uwzględniać zarówno przy zawieraniu kontraktów, jak i przy przygotowywaniu strategii firmy. Artykuł ma na celu przybliżenie istoty oportunizmu, określenie jego miejsca w nowej ekonomii instytucjonalnej oraz identyfikację postaw oportunistycznych w działalności przedsiębiorstwa, a także sposobów jego ograniczania.
Przy badaniu roli oportunizmu w zarządzaniu przedsiębiorstwem skoncentrowano się na tzw. współzależnościach oportunistycznych w nadzorze korporacyjnym. Postawy oportunistyczne przejawia bowiem nie tylko zarząd spółki, ale również inni jej interesariusze. Mogą oni wykorzystywać niekompletność zawieranych kontraktów bądź asymetrię informacji dla zwiększenia swoich korzyści kosztem innych. Bardziej szczegółowo zanalizowano postawy oportunistyczne organizacji pracowniczych – zarówno w krajach wysoko rozwiniętych, jak i w postkomunistycznych. Oportunizm tych ostatnich przejawia się m.in. w ich postawach roszczeniowych czy obronie pozycji monopolistycznych.
Pobrania
Bibliografia
Bednarski M. (2010), Partycypacja pracownicza. Perspektywa ekonomiczna, [in:] J. Wratny, M. Bednarski (eds.), Związki zawodowe a niezwiązkowe przedstawicielstwa pracownicze w gospodarce posttransformacyjnej, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.
Google Scholar
Bosworth D. L., Dawkins P. J., Stromback T. (1996), The Economics of the Labour Market, Longman, Harlow.
Google Scholar
Bowling C. (2014), Interest Based Negotiations Cheat Sheet, “Journal of Collective Bargaining in the Academy”, vol. 0, Article 37.
Google Scholar
Brown J. R., Krishen A. S., Chekitan S. D. (2014), The Role of Ownership in Managing Interfirm Opportunism: A Dyadic Study, “Journal of Marketing Channels”, no. 21, pp. 31–42.
Google Scholar
Casson M. (2000), The Economics of International Business, Edward Elgar, Cheltenham.
Google Scholar
CBOS (2017), Działalność związków zawodowych w Polsce. Komunikat z badań, no. 87.
Google Scholar
Czajka Z. (1998), Związki zawodowe wobec polityki płac w okresie transformacji, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, “Ekspertyzy‑Informacje”, no. 1, Warszawa.
Google Scholar
Donaldson T., Preston L. E. (1995), The Stakeholders theory of the Corporation: Concepts, Evidence, and Implications, “Academy Management Review”, no. 20(1), pp. 65–91.
Google Scholar
Elliott R. F. (1990), Labor Economics: A Comparative Text, McGraw‑Hill Book Company, London.
Google Scholar
Gallanger W. E., Einhor H. J. (1997), Motivation Theory and Job Design, “Journal of Business”, no. 49, pp. 367–373.
Google Scholar
Gancarczyk M. (2012), Koncepcja sieci z perspektywy teorii kosztów transakcyjnych, “Współczesne Zarządzanie”, no. 3, pp. 61–69.
Google Scholar
Gardawski J. (2009), Związki zawodowe w teorii ekonomii i w gospodarce, [in:] J. Gardawski (ed.), Polacy pracujący a kryzys fordyzmu, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, pp. 443– 460.
Google Scholar
Grudzewski W. M., Hejduk I. K., Sankowska A., Wańtuchowicz M. (2007), Zarządzanie zaufaniem w organizacjach wirtualnych, Difin, Warszawa.
Google Scholar
Hambrick D. C., Werder A., Zajac E. J. (2008), New Directions in corporate governance research, “Organization Science”, no. 19(3), pp. 381–385.
Google Scholar
Hart O. D. (1998), Incomplete contracts, and the theory of the firm, “Journal of Law, Economics and Organization”, no. 4(1), pp. 119–139.
Google Scholar
Hodson G. M. (2004), Opportunism is not the only reason why firms exist: why an explanatory emphasis on opportunism may mislead management strategy, “Industrial and Corporate Change”, vol. 13, no. 2, pp. 401–418.
Google Scholar
Jensen M. C., Meckling W. H. (1994), The Nature of Man, “Journal of Applied Corporate Finance”, vol. 7, no. 2, pp. 4–19.
Google Scholar
Lissowska M. (2008), Instytucje gospodarki rynkowej w Polsce. Institutions for Market Economy. The Case of Poland, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa.
Google Scholar
Love J. H. (2005), On the opportunism‑independent theory of the firm, “Cambridge Journal of Economics”, no. 29, pp. 381–397.
Google Scholar
Love J. H. (2010), Opportunism, Hold‑Up and the (Contractual) Theory of the Firm, “Journal of Institutional and Theoretical Economics”, vol. 166, no. 3, pp. 479–501.
Google Scholar
Łupnicka A. (2016), Paradygmaty w naukach o zarządzaniu. Potrzeba uściślenia versus bogactwo ujęć paradygmatycznych jako wartość, “Studia Oeconomica Posnaniensia”, vol. 4, no. 1, pp. 18–33.
Google Scholar
Madhok A. (2006), Opportunism, Trust and Knowledge: The Management of Firm Value and the Value of Firm Management, [in:] R. Bachmann, A. Zacheer (eds.), Handbook on Trust Research, Edward Elgar Publishing, Cheltenham, pp. 107–123.
Google Scholar
Mitchell R. K., Agle B. R., Wood D. J. (1997), Toward a theory of stakeholder identification and salience: Defining the principle of who and what really counts, “Academy Management Review”, vol. 22, no. 4, pp. 853–886.
Google Scholar
Mysen T., Svensson G., Payan J. P. (2013), The key role of opportunism in business relationship, “Marketing Intelligence & Planning”, vol. 29, no. 4, pp. 436–449.
Google Scholar
Noorderhaven N. G. (1996), Opportunism and Trust in Transaction Cost Economics, [in:] J. Groenewefen (ed.), Transaction Cost Economics and Beyond, Kluwer Academic Publisher, Dordrecht, pp. 105–128.
Google Scholar
Pfeffer J., Salancik G. R. (2003), The External Control of Organizations: A Resource Dependence Perspective, Stanford University Press, Stanford.
Google Scholar
Piórkowska K. (2013), Strategie behawioralne wyznacznikiem sukcesu organizacji, “Zarządzanie i Finanse”, vol. 4(2), pp. 333–341.
Google Scholar
Rudolf S. (2007), Pośrednie formy partycypacji pracowniczej w nowych krajach UE, [in:] S. Rudolf (ed.), Perspektywy rozwoju partycypacji pracowniczej w Polsce w warunkach Unii Europejskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, pp. 161–178.
Google Scholar
Rudolf S. (2008), Udział przedstawicieli załogi w radach nadzorczych spółek w nowych krajach Unii Europejskiej, [in:] S. Rudolf (ed.), Rola nadzoru korporacyjnego w kreowaniu wartości przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, pp. 393–408.
Google Scholar
Staniek Z. (2017), Ekonomia instytucjonalna. Dlaczego instytucje są ważne, Difin, Warszawa.
Google Scholar
Sullivan T. (1986), Trade Unions, Labour Markets, Productivity and New Technology: Theory and Policy, University of Manchaster, Working Paper no. 128.
Google Scholar
Verbeke A., Greidanus N. (2009), The End of Opportunism vs Trust Debate: Bounded Reliability as a New Envelope Concept in Research on MNE Governance, “Journal of International Business Studies”, vol. 40, no. 9, pp. 1471–1495.
Google Scholar
Werder A. (2011), Corporate Governance and Stakeholders Opportunism, “Organization Science”, vol. 22, no. 5, pp. 1345–1358.
Google Scholar
Williamson O. E. (1998), Ekonomiczne instytucje kapitalizm. Firmy, rynki, relacje kontraktowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
Williamson O. E. (2005), Transaction Cost Economics, [in:] C. Menard, M. M. Shirley (eds.), Handbook of New Institutional Economics, Springer, New York, pp. 41–65.
Google Scholar
Wratny J. (2010), Przedstawiciele pracowników w radach nadzorczych spółek, [in:] P. Urbanek (ed.), Nadzór korporacyjny w warunkach kryzysu gospodarczego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, pp. 371–385.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
