Rzeczywista liczba dzieci i młodzieży przebywających w instytucjonalnych formach opieki całkowitej w Polsce a wyzwania procesu deinstytucjonalizacji

Magdalena Błaszczyk

doi:10.18778/2082-4440.32.01

Authors

Magdalena Błaszczyk Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny

DOI:

https://doi.org/10.18778/2082-4440.32.01

Keywords:

deinstitutionalization, alternative care, residential care institution/institutional foster care , social policy, social economy

Abstract

This article was written in response to the need for data on the number of children and young people in residential care institutions in Poland. This is crutial for estimating the scale of necessary actions to be taken in order to transition from institutional foster care to family care provisions (deinstitutionalization). The main problem associated with analyzing the conditions of the deinstitutionalization process and, consequently, its planning in the area of supporting children and young people in Poland, is that children and youngsters located outside the foster care system are entirely ignored, both in professional discourse and in statistics. The author presents the consequences of such an approach, analyzing the number of people aged 0 to 24 placed in residential care institutions in social welfare, education, and public health systems. The analysis indicates a significant underestimation of the scale of institutionalization of children and youth in Poland, which, depending on the adopted criteria for qualifying institutions, ranges from 20% to 35% of all people in 2019 placed outside their families of origin. The lower number of this estimation is determined by the share of children and youth placed in institutions that operate within the foster care system (almost 17,000 people), while the upper limit/number is the total number of people aged 0–24 in all institutional care provision, including, residential care homes or care and treatment institutions, among others (almost 30,000 people).

References

Basiaga J. (2015), Czynniki utrudniające funkcjonowanie zawodowych rodzin zastępczych, „Polityka Społeczna”, 1.
Google Scholar

Bos K. et al. (2011), Psychiatric Outcomes in Young Children with a History of Institutionalization, „Harvard Review of Psychiatry”, 19: 15–24.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3109/10673229.2011.549773

Browne K. (2009), The Risk of Harm to Young Children in Institutional Care, Save the Children, London.
Google Scholar

Centralna Aplikacja Statystyczna, Ocena zasobów pomocy społecznej, http://cas.mpips.gov.pl/CAS/Pliki (data dostępu: 7.08.2020).
Google Scholar

Chomczyński P., Pyżalski J., Kacprzak A. (2019), Zawodowe rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka w województwie łódzkim, Regionalne Centrum Polityki Społecznej, Łódź.
Google Scholar

Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start (data dostępu: 7.08.2020).
Google Scholar

Główny Urząd Statystyczny (2017), Zdrowie i ochrona zdrowia w 2016, https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5513/1/7/1/zdrowie_i_ochrona_zdrowia_w_2016.pdf (data dostępu: 7.08.2020).
Google Scholar

Golczyńska-Grondas A. (2015), Underprivileged Children in the Social Space of Impunity: The Example of the Children’s Residential Care System in the Polish People’s Republic, „Przegląd Socjologiczny”, LXIV(1): 103–120.
Google Scholar

Hodges J., Tizard B. (1989), IQ and Behavioural Adjustment of Ex-Institutional Adolescents, „Journal of Child Psychology and Psychiatry, and Allied Disciplines”, 30: 53–75.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.1989.tb00769.x

Holm H.J., Kristofersen L.B., Myrvold T.M. (red.) (2003), Orphans in Russia, Norwegian Institute for Urban and Regional Research, Oslo.
Google Scholar

Jackson L. et al. (2010), Exploring Spirituality Among Youth in Foster Care: Findings from the Casey Field Office Mental Health Study, „Child and Family Social Work”, 15: 107–117.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1365-2206.2009.00649.x

Luberadzka-Gruca J. (2019), Deinstytucjonalizacja systemu pieczy zastępczej – analiza, dobre praktyki, https://wuplodz.praca.gov.pl/documents/1135458/4472799/Deinstytucjonalizacja%20systemu%20pieczy%20zast%C4%99pczej%20%28analiza%2C%20dobre%20praktyki%29.pdf/5f07a4e1-1ece-4ec7-aef-7-b8d53f9bd58c?t=1523353951716 (data dostępu: 7.08.2020).
Google Scholar

Mickiewicz-Stopa K. (2017), Trudności zawodowych rodzin zastępczych w perspektywie opiekunów zastępczych, koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej oraz asystentów rodziny, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, 5.
Google Scholar

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, System CeSAR, Sprawozdania rzeczowo- finansowe z wykonywania zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, II kwartał.
Google Scholar

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, System CeSAR, Sprawozdania z udzielonych świadczeń pomocy społecznej – pieniężnych, w naturze i usługach (MRPiPS-03).
Google Scholar

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, System CeSAR, Sprawozdanie o placówkach zapewniających całodobową opiekę i wsparcie (MRPiPS-05).
Google Scholar

Nelson C., Koga S. (2004), Effects of institutionalisation on brain and behavioural development in young children: Findings from The Bucharest Early Intervention Project (referat przedstawiony na międzynarodowej konferencji poświęconej ustaleniu liczby i cech zagrożonych dzieci w wieku do lat trzech przebywających w zakładach na terenie Europy), EU Daphne Programme, WHO Regional Office for Europe, København.
Google Scholar

NIK (2012), Informacja o wynikach kontroli. Funkcjonowanie placówek opiekuńczo- wychowawczych oraz ich współdziałanie z innymi instytucjami na rzecz powrotu dzieci do wychowania w rodzinie, Warszawa.
Google Scholar

NIK (2014), Informacja o wynikach kontroli. Pomoc w usamodzielnianiu się wychowanków pieczy zastępczej, Warszawa.
Google Scholar

Ogólnoeuropejskie wytyczne dotyczące przejścia od opieki instytucjonalnej do opieki świadczonej na poziomie lokalnych społeczności (2012), Europejska Grupa Ekspertów ds. Przejścia od Opieki Instytucjonalnej do Opieki Świadczonej na Poziomie Lokalnych Społeczności, https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/media/17881/12.pdf (data dostępu: 3.08.2020).
Google Scholar

Petrowski N., Cappa C., Gross P. (2017), Estimating the Number of Children in Formal Alternative Care: Challenges and Results, „Child Abuse & Neglect”, 70: 388–398.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2016.11.026

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach (Dz.U. z 2015 r., poz. 1872).
Google Scholar

Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 sierpnia 2012 r. w sprawie domów pomocy społecznej (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 734).
Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 października 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 742).
Google Scholar

Rutter M., O’Connor T.G., The English and Romanian Adoptees (ERA) Study Team (2004), Are There Biological Programming Effects for Psychological Development?, Findings From a Study of Romanian Adoptees, „Developmental Psychology”, 40(1): 81–94.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0012-1649.40.1.81

Schmid M. et al. (2008), Prevalence of Mental Disorders among Adolescents in German Youth Welfare Institutions, „Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health”, 2(2).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1186/1753-2000-2-2

Szmajda R., Gmitrowicz A. (2018), Selected Mental Health Problems in Institutionally Reared Children, „Psychiatria i Psychologia Kliniczna”, 18: 354–363.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15557/PiPK.2018.0043

Šiška J., Beadle-Brown, J. (2020), Transition from Institutional Care to Community-Based Services in 27 EU Member States: Final Report, Research Report for the European Expert Group on Transition from Institutional to Community-Based Care.
Google Scholar

Tizard B., Rees J. (1975), The Effect of Early Institutional Rearing on the Behavior Problems and Affectional Relationships of Four-Year-Old Children, „Journal of Child Psychology and Psychiatry, and Allied Disciplines”, 16: 61–73.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.1975.tb01872.x

Tomalak D., Halloran J., Barnett S. (2011), Tworzenie modelu pomocy środowiskowej. Dlaczego zmiana jest potrzebna i jak ją przeprowadzać, European Social Network, Brighton.
Google Scholar

UNICEF (2011), Early Childhood Development, What Parliamentarians Need to Know and Do, http://www.unicef.by/uploads/models/2017/02/unicef_ecd_what_parliaments_v41.pdf (data dostępu: 7.08.2020).
Google Scholar

UNICEF (2014), Transformative Monitoring for Enhanced Equity. Key Features, http://transmonee.org/wp-content/uploads/2016/07/TM_2014_brochure_v1.pdf (data dostępu: 7.08.2020).
Google Scholar

Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r., poz. 1876, 2369).
Google Scholar

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r., poz. 1398, 1492, 1493).
Google Scholar

Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (tekst jedn. Dz.U.z 2020 r., poz. 295, 567, 1493).
Google Scholar

Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r., poz. 821).
Google Scholar

Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r., poz. 910, 1378).
Google Scholar