Wydmy śródlądowe na rolniczym obszarze gminy Uniejów

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/2299-8403.13.01

Słowa kluczowe:

wydmy śródlądowe, osadnictwo wiejskie, użytkowanie gruntów, gmina Uniejów

Abstrakt

Ważnym elementem rzeźby nizinnej części Polski są wydmy śródlądowe. Cechy wyróżniające ekosystem wydmowy, do których należą: wybitna jednorodność materiału (piaski drobnoziarniste i średnioziarniste), skład mineralny zdominowany przez kwarc, przepuszczalność i suchość podłoża, bardzo słabe gleby, ubóstwo składników pokarmowych dla roślin, mają duży wpływ na sposób jego użytkowania. Obecnie w środkowej Polsce wydmy są głównie zalesione. W obrębie gminy Uniejów najwięcej wydm śródlądowych występuje w dolinie Warty. W artykule przedstawiono rozmieszczenie i genezę wydm, cechy ekosystemu, formy współczesnego użytkowania oraz jego zmiany w ciągu ostatnich stu lat. Szczególną uwagę zwrócono na rolę wydm w lokalizacji zabudowy wiejskiej w dolinie Warty. Suche, piaszczyste obszary wydmowe pozostające poza zasięgiem wód powodziowych wielokorytowego systemu Warty bardziej sprzyjały zabudowie niż okresowo zalewane fragmenty dna doliny. Zasięg zabudowy wiejskiej, zwartej i rozproszonej, prawie nie uległ zmianie w ciągu ostatnich stu lat.

Bibliografia

Chlebowski B., Walewski W., Sulimierski F., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 10, Warszawa 1889.
Google Scholar

Czyż J., Forysiak J., Kamiński J., Klatkowa H., Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Dobra (587), Warszawa 2009.
Google Scholar

Dylikowa A., Wydmy środkowopolskie i ich znaczenie dla stratygrafii schyłkowego plejstocenu, [w:] R. Galon, J. Dylik (red.), Czwartorzęd Polski: studium zbiorowe, Warszawa 1967, s. 353–371.
Google Scholar

Figlus T., Zróżnicowanie morfologiczne wsi na obszarze gminy Uniejów, „Biuletyn Uniejowski” 2014, t. 3, s. 85–110. https://doi.org/10.18778/2299-8403.03.06
Google Scholar

Forysiak J., Rozwój doliny Warty między Burzeninem i Dobrowem po zlodowaceniu Warty, „Acta Geographica Lodziensia” 2005, nr 90.
Google Scholar

Forysiak J., Kulesza M., Twardy J., Wpływ osadnictwa olęderskiego na sieć rzeczną i morfologię międzyrzecza Warty i Neru, [w:] E. Smolska, P. Szwarczewski (red.), Zapis działalności człowieka w środowisku przyrodniczym, t. 3, Warszawa 2007, s. 39–45.
Google Scholar

Gilly D., Karte von Südpreußen, Cron, Langner 1793–1796 (fotokopie w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk).
Google Scholar

Goosse H., Mann M.E., Renssen H., Climate of the past millennium: combining proxy data and model simulations, [w:] R.W. Battarbee, H.A. Binney (red.), Natural climate variability and global warming: a Holocene perspective, Oxford 2008, s. 163–188. https://doi.org/10.1002/9781444300932.ch7
Google Scholar

Goździk J., Sedimentological record of aeolian processes from Upper Plenivistulian and the turn of Pleni- and Latevistulian in Central Poland, „Zeitschrift für Geomorphologie, N.F.” 1991, vol. 90, s. 51–60.
Google Scholar

Goździk J., The Vistulian aeolian succession in central Poland, „Sedimentary Geology” 2007, vol. 193(1–4), s. 211–220. https://doi.org/10.1016/j.sedgeo.2005.11.026
Google Scholar

Kamiński J., Forysiak J., Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Uniejów (588), Warszawa 2012.
Google Scholar

Kobojek E., Geosystem wydm śródlądowych na obszarach rolniczych na przykładzie dorzecza Bzury i Neru, „Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna” 2022, nr 61, s. 35–53. https://doi.org/10.14746/rrpr.2022.61.05
Google Scholar

Kobojek E., Wpływ warunków klimatycznych na system fluwialny i melioracje wodne w pradolinach w rejonie Łowicza i Koźmina (Polska Środkowa), „Przegląd Naukowy – Inżynieria i Kształtowanie Środowiska” 2015, nr 70, s. 381–390.
Google Scholar

Kobojek E., Kobojek S., Wydmy śródlądowe – środowisko przyrodnicze i działalność człowieka na przykładzie regionu łódzkiego, Łódź 2021. https://doi.org/10.18778/8220-427-8
Google Scholar

Krajewski K., Holoceńskie poziomy organiczne w Nagórkach koło Grabowa Łęczyckiego, „Folia Geographica Physica” 1997, nr 1, s. 202–209.
Google Scholar

Krajewski K., Późnoplejstoceńskie i holoceńskie procesy wydmotwórcze w pradolinie warszawsko-berlińskiej w widłach Warty i Neru, „Acta Geographica Lodziensia” 1977, nr 39.
Google Scholar

Manikowska B., Gleby młodszego plejstocenu w okolicach Łodzi, „Acta Geographica Lodziensia” 1966, nr 22.
Google Scholar

Manikowska B., O glebach kopalnych, stratygrafii i litologii wydm Polski Środkowej, „Acta Geographica Lodziensia” 1985, nr 52.
Google Scholar

Mapa topograficzna w skali 1:100 000, arkusz Koło, Warszawa 1934.
Google Scholar

Mapa topograficzna w skali 1:100 000, arkusz Ozorków, Warszawa 1930.
Google Scholar

Mapa topograficzna w skali 1:100 000, arkusz Uniejów, Warszawa 1930.
Google Scholar

Maruszczak H., Naturalne tendencje zmian klimatu Polski Środkowej w ciągu ostatnich piętnastu stuleci, „Acta Geographica Lodziensia” 1998, nr 74, s. 149–160.
Google Scholar

Myszkorowska-Olczyk G., Zespoły folwarczne na terenie gminy Uniejów, „Biuletyn Uniejowski” 2013, t. 2, s. 93–112. https://doi.org/10.18778/2299-8403.02.07
Google Scholar

Nowacki K., Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Dąbie (551), Warszawa 1996.
Google Scholar

Nowaczyk B., Wiek wydm, ich cechy granulometryczne i strukturalne a schemat cyrkulacji atmosferycznej w Polsce w późnym vistulianie i holocenie, Poznań 1986.
Google Scholar

Nowakowski A., Wieczorek J., Sprawozdanie z badań wykopaliskowych na osadzie wczesnośredniowiecznej w Wieścicach, pow. Poddębice w 1964 r., „Sprawozdania Archeologiczne” 1967, t. 19, s. 204–208.
Google Scholar

Petera J., Forysiak J., Holoceńska ewolucja systemu wielokorytowego Warty w okolicach Koźmina, „Acta Geographica Lodziensia” 2004, nr 88, s. 27–40.
Google Scholar

Petera-Zganiacz J., Forysiak J., Historia rozwoju doliny Warty w basenie uniejowskim, „Biuletyn Uniejowski” 2012, t. 1, s. 23–41. https://doi.org/10.18778/2299-8403.01.02
Google Scholar

Prugar J., Mikrotoponimia i ojkonimia gminy Uniejów, „Biuletyn Uniejowski” 2014, t. 3, s. 111–134. https://doi.org/10.18778/2299-8403.03.07
Google Scholar

Sulimierski F., Chlebowski B., Walewski W., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 2, Warszawa 1881.
Google Scholar

Sulimierski F., Chlebowski B., Walewski W., Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 4, Warszawa 1883.
Google Scholar

Topograficzna Karta Królestwa Polskiego, Warszawa 1839.
Google Scholar

Trzmiel B., Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Turek (550), Warszawa 1996.
Google Scholar

Twardy J., Transformacja rzeźby centralnej części Polski Środkowej w warunkach antropopresji, Łódź 2008.
Google Scholar

Twardy J., Forysiak J., Kittel P., Dynamika procesów morfogenetycznych uruchomionych i zintensyfikowanych wskutek pradziejowej działalności ludzkiej w pradolinie warszawsko-berlińskiej, „Acta Geographica Lodziensia” 2004, nr 88, s. 85–117.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2024-10-30

Jak cytować

Kobojek, E. (2024). Wydmy śródlądowe na rolniczym obszarze gminy Uniejów. Biuletyn Uniejowski, 13, 7–32. https://doi.org/10.18778/2299-8403.13.01

Numer

Dział

Articles