Późnośredniowieczna ceramika naczyniowa z gródka stożkowatego w Giecznie, gm. Zgierz, pow. zgierski, woj. łódzkie
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6034.33.06Słowa kluczowe:
ceramika, motte, późne średniowiecze, Polska centralnaAbstrakt
A Late medieval motte-and-bailey timber castle in Gieczno was recognized by an analysis of the LiDAR derived Digital Terrain Model in 2014. The stronghold’s remnants are situated in the Moszczenica River valley, on a small hillock – most probably the residual terrace. It is preserved as a small mound, elevated no more then 1,5 m above the surrounding floodplain in the bottom of the valley. The mound has dimensions of 31 x 33 m and an area of about 890 m2. It is surrounded by a moat, about 8 to 10 m wide, and an adjacent low rampart not exceeding the height of 0.5 in relation to the bottom of the moat. The course of the rampart is interrupted in the south-eastern part. Another small, oval hillock with dimensions of approximately 23.4 x 37.9 m is noticeable there. This find should be interpreted as remains of a motte and bailey castle with an economic area which supplemented the mound.
In 2015, a field investigation was run by Jerzy Sikora from the Institute of Archaeology of University of Łódź. During two weeks of field work, two trenches were explored:
Trench 1 (with dimensions of 1,5 x 35 m) cut the mound from its center to the South through the moat and the outer rampart in order to obtain a cross section of the feature.
Trench 2 (with dimensions of 12 x 1,5 m) was situated on the hillock (supposedly – motte) with the aim to recognize its stratigraphy.
During the excavation, a collection of Late Medieval potsherds was obtain (1472 pieces) together with a small number of metal finds, bones, slag pieces and a carved wooden artefact – a part of the Late Medieval furniture piece. An analysis of the collection helped to establish its chronology to the 14th and first half of 15th centuries. The collection was distinguished by a significant number of potsherds made with the use of traditional methods and a relatively low amount of potsherds fired in a reducing (oxidizing) atmosphere. This indicates ties with the local, rural workshops rather than with the advanced manufacturing known in towns.
The excavations of the Gieczno stronghold revealed two phases of the feature:
• Phase I – the timber ringwork, protected with a small inner rampart, a palisade, a moat and an outer rampart can be dated by the radiocarbon analysis supported by an analysis of the finds to the 1st quarter of the14th century.
Pobrania
Bibliografia
Andrzejewska A., Kajzer L., (1995), Badania zespołu podominikańskiego w Brześciu Kujawskim, „Archaeologia Historica Polona”, t. 1, s. 127–148.
Google Scholar
Banaszek Ł. (2014), Lotniczy skaning laserowy w polskiej archeologii. Czy w pełni jest wykorzystywany potencjał prospekcyjny metody?, „Folia Praehistorica Posnaniensia”, t. 19, s. 207–252.
Google Scholar
Bednarczyk J. (1979), Ceramika naczyniowa, [w:] A. Cofta-Broniewska (red.), Zaplecze gospodarcze klasztoru oo. Franciszkanów w Inowrocławiu od połowy XIII do połowy XV w., Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań, s. 56–116.
Google Scholar
Bieniak J., Szymczakowa A. (oprac.) (1985), Urzędnicy łęczyccy, sieradzcy i wieluńscy XIII–XV w. Spisy, [w:] A. Gąsiorowski (red.), Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII–XVIII wieku. Spisy, t. II, Ziemie łęczycka, sieradzka i wieluńska, z. 1, Urzędnicy łęczyccy, sieradzcy i wieluńscy XIII–XV wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Łódź.
Google Scholar
Bronk Ramsey C. (2013), OxCal 4.2, http://c14.arch.ox.ac.uk/oxcal (dostęp: 2.07.2018).
Google Scholar
Chmielowska A., Góra M. (2009), Osada produkcyjna z okresu wczesnego i późnego średniowiecza w Bogusławicach st. 7 pod Wolborzem, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi”, seria archeologiczna nr 44 (2008–2009), s. 125–218.
Google Scholar
Dębska-Luty K. (1972), Badania wykopaliskowe w Poznaniu na posesji przy ulicy Szewskiej 6, w roku 1960, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, t. 22 (1971), s. 144–167.
Google Scholar
Dzieduszycki W. (1982), Wczesnomiejska ceramika kruszwicka w okresie od 2 połowy X w. do połowy XIV w., Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Łódź.
Google Scholar
Dziubek E. (2011), Analiza artefaktów wczesno i późnośredniowiecznych ze stanowiska 5 w Pęcławicach, pow. Łęczyca, woj. łódzkie, [w:] E. Dziubek, I. Marchelak, L. Tyszler, Ratownicze badania archeologiczne na stanowisku 5 w Pęcławicach, pow. Łęczyca, woj. łódzkie (trasa autostrady A-1) (= Via Archaeologica Lodziensis t. IV), Fundacja Badań Archeologicznych im. K. Jażdżewskiego, Łódź, s. 71–153.
Google Scholar
Horbacz T. (1997), O niektórych „kopcach historycznych” w Sieradzkiem w kilkadziesiąt lat później, „Archaeologia Historica Polona”, nr 5, s. 69–82.
Google Scholar
Horbacz T.J., Lechowicz Z. (1982), Przyczynek do problematyki osadnictwa późnośredniowiecznego i nowożytnego w rejonie Dmosina, województwo skierniewickie, „Rocznik Łódzki”, t. 32, s. 275–303.
Google Scholar
Kajzer L. (1972), W sprawie genealogii wiejskiej siedziby obronnej w Polsce, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” r. 20, nr 3, s. 451–465.
Google Scholar
Kajzer L. (1980), Studia nad świeckim budownictwem obronnym województwa łęczyckiego w XIII–XVII wieku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica”, t. 1.
Google Scholar
Kajzer L. (1986), Opracowanie zbioru ceramiki naczyniowej z „wieży Karnkowskiego” zamku w Raciążku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, r. 34, nr 2, s. 199–225.
Google Scholar
Kajzer L. (1989–1990), Średniowieczny drewniany dwór obronny w Orłowie nad Bzurą, „Slavia Antiqua”, t. 32, s. 241–290.
Google Scholar
Kajzer L. (1990), Zamek w Raciążku, Budownictwo obronno-rezydencjonalne Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej, cz. I, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar
Kajzer L. (1991), W sprawie waloryzacji masowych zbiorów ceramiki późnośredniowiecznej i nowożytnej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, r. 39, nr 4, s. 467–484.
Google Scholar
Kajzer L. (2004), Zamki i dwory obronne Polski centralnej, DiG, Warszawa.
Google Scholar
Kamińska J. (1953), Grody wczesnośredniowiecznej ziem Polski środkowej na tle osadnictwa (= Acta Archaeologica Universitatis Lodziensis t. 2), Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź.
Google Scholar
Kamińska J. (1966), Grodziska stożkowate śladem posiadłości rycerskich XIII–XIV w., „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi”, seria archeologiczna nr 7, s. 83–109.
Google Scholar
Kamińska J. (1968), Siedlątków, obronna siedziba rycerska z XIV w., „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi”, seria archeologiczna nr 15, s. 15–88.
Google Scholar
Kapusta E. (1997), Ceramika naczyniowa z zamku w Brześciu Kujawskim na tle specyfiki późnośredniowiecznej i nowożytnej ceramiki kujawskiej, „Acta Universitatis Lodzienis. Folia Archaeologica”, nr 21, s. 131–166.
Google Scholar
Łozinśki J.Z. (red.) (1954), Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. 2, Województwo łódzkie, Państwowy Instytut Sztuki, Warszawa.
Google Scholar
Kaźmierczyk J. (1970), Wrocław lewobrzeżny we wczesnym średniowieczu, t. 2, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Google Scholar
Kittel P., Sikora J., Wroniecki P. (2018), A Late Medieval motte-and-bailey settlement in a lowland river valley landscape of Central Poland, „Geoarchaeology”, w druku, DOI:10.1002/gea.21676.
Google Scholar
Kozierowski S. (1926), Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski, t. 1, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań.
Google Scholar
Kruppe J. (1961), Studia nad ceramiką XIV wieku ze Starego Miasta w Warszawie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Google Scholar
Kruppe J. (1967), Garncarstwo warszawskie w wiekach XIV i XV, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Google Scholar
Kruppe J. (1981), Garncarstwo późnośredniowieczne w Polsce, cz. II, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Google Scholar
Leciejewicz L. (1962), Początki nadmorskich miast na Pomorzu Zachodnim, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Google Scholar
Łaski J. (1881), Liber beneficiorum archidyecezyi gnieźnieńskiej, t. 2, wyd. ks. Jan Łukowski, Lange J.B., Gniezno.
Google Scholar
Łosiński W., Rogosz R. (1986), Próba periodyzacji ceramiki wczesnośredniowiecznej ze Szczecina, [w:] J. Gromnicki (red.), Problemy chronologii ceramiki wczesnośredniowiecznej na Pomorzu Zachodnim, Wydawnictwa PKZ, Warszawa, s. 51–61.
Google Scholar
Marciniak-Kajzer A. (2011), Średniowieczny dwór rycerski w Polsce. Wizerunek archeologiczny, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar
Matriculorum… (1915), Matricularum Regni Poloniae Summaria excussis codicibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur, cz. IV/3, wyd. T. Wierzbowski, Warszawa.
Google Scholar
Nawrolski T. (1978), Stan i problematyka badań nad produkcją garncarską na Pomorzu Zachodnim w późnym średniowieczu, „Archeologia Polski”, t. 23, z. 1, s. 141–182.
Google Scholar
Nowak T. (2003), Własność ziemska w ziemi łęczyckiej w czasach Władysława Jagiełły, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar
Opaliński E., Żerek-Kleszcz H. (oprac.) 1993, Urzędnicy województw łęczyckiego i sieradzkiego XVI–XVIII wieku. Spisy, [w:] A. Gąsiorowski (red.), Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII–XVIII wieku. Spisy, t. II, Ziemie łęczycka, sieradzka i wieluńska, z. 2, Urzędnicy łęczyccy, sieradzcy i wieluńscy XVI–XVIII wieku, Polska Akademia Nauk. Biblioteka Kórnicka. Instytut Historii, Kórnik.
Google Scholar
Pawiński A. (1883), Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym opisana, [w:] Źródła dziejowe, t. 13, Wielkopolska, t. 2, Gebethner i Wolff, Warszawa.
Google Scholar
Reimer P.J., Bard E., Bayliss A., Beck J.W., Blackwell P.G., Bronk Ramsey C., Grootes P.M., Guilderson T.P., Haflidason H., Hajdas I., Hatt Ž.C., Heaton T.J., Hoffmann D.L., Hogg A.G., Hughen K.A., Kaiser K.F., Kromer B., Manning S.W., Niu M., Reimer R.W., Richards D.A., Scott E.M., Southon J.R., Staff R.A., Turney C.S.M., van der Plicht J. (2013), IntCal13 and Marine13 Radiocarbon Age Calibration Curves 0–50,000 Years cal BP, „Radiocarbon”, 55(4), s. 1869–1887.
Google Scholar
Rębkowski M. (2007), Chronologia ceramiki. Uwagi na podstawie zbioru uzyskanego w wykopie badanym w 1997 roku, [w:] L. Leciejewicz, M. Rębkowski (red.), Kołobrzeg. Wczesne miasto nad Bałtykiem, Trio, Warszawa, s. 199–213.
Google Scholar
Rogosz R. (1981), Osadnictwo wczesnośredniowieczne na terenie Trzebiatowa w świetle badań archeologicznych, „Materiały Zachodniopomorskie”, t. 27, s. 71–149.
Google Scholar
Rogosz R. (1986), Stargard nad Iną w świetle analizy chronologicznej ceramiki, [w:] J. Gromnicki (red.), Problemy chronologii ceramiki wczesnośredniowiecznej na Pomorzu Zachodnim, Wydawnictwa PKZ, Warszawa, s. 118–145.
Google Scholar
Sęczys E. (2000), Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836–1861, DiG, Warszawa.
Google Scholar
Sikora J. (2015), Peryferia w centrum podzielonego Królestwa. Archeologia Polski Centralnej dwunastego i trzynastego stulecia, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, t. 51, s. 125–147.
Google Scholar
Sikora J., Kittel P. (2017), Problem nieco zapomniany? Zaplecza rezydencji rycerskich typu motte, [w:] A. Różański (red.), Gemma Gemmarum. Studia dedykowane Profesor Hannie Kočce-Krenz, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań, s. 561–589.
Google Scholar
Sulkowska-Tuszyńska K. (1997), Średniowieczne naczynia ceramiczne z klasztoru norbertanek w Strzelnie, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń.
Google Scholar
Tomczak A. (1997), Zarys dziejów parafii Gieczno do roku 1939, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń.
Google Scholar
Uruski S., Kosiński A.A., Włodarski A. (1913), Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. 10, Gebethner i Wolff, Warszawa.
Google Scholar
Uruski S., Kosiński A.A., Włodarski A. (1917), Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. 14, Gebethner i Wolff, Warszawa.
Google Scholar
Zajączkowski S., Zajączkowski S.M. (1966), Materiały do słownika geograficzno-historycznego dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej do 1400 roku, cz. I, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź.
Google Scholar
Zapłata R., Ptak A. (2015), Dziedzictwo kulturowe w świetle danych ALS. Zasoby ISOK w badaniach rejonu Bobolic: metodyka, analiza i wyniki, [w:] M. Pawleta, R. Zapłata (red.), Nieinwazyjne rozpoznanie zasobów dziedzictwa archeologicznego: potencjał i możliwości, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Fundacja „5Medium”, E-Naukowiec, Lublin, s. 99–140.
Google Scholar
Geoportal.gov.pl, http://www.geoportal.gov.pl/ (dostęp: 2.07.2018).
Google Scholar
QGIS, http://qgis.org/ (dostęp: 2.07.2018).
Google Scholar
RVT, Relief Visualisation Toolbox, http://iaps.zrc-sazu.si/en/rvt#v (dostęp: 2.07.2018).
Google Scholar
SAGA GIS, http://www.saga-gis.org/ (dostęp: 2.07.2018).
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
