Bałtowie. Z zagadnień etnogenezy

Abstrakt

Etnogeneza narodów bałtyjskich (dzisiejszych Litwinów, Łotyszów, plemion staropruskich i Jaćwingów) jest jednym z najbardziej aktualnych problemów historii etnicznej narodów Europy Wschodniej. Zajmowali się nim przedstawiciele różnych dyscyplin naukowych, dochodząc niekiedy do trudno porównywalnych, a niekiedy wręcz przeciwstawnych wniosków.

Analizując materiał archeologiczny należało powrócić do utrwalonej w tej dyscyplinie hipotezy o autochtonicznym rozwoju Bałtów już w epoce neolitycznych plemion kultury ceramiki sznurowej i kultury toporów bojowych oraz kultur następujących po nich chronologicznie. Po tych wstępnych i nie w pełni jeszcze wyczerpujących całość problematyki analizach można ustalić, że:

1. Terytorium, na którym osiadły plemiona Bałtów (odnotowane w źródłach pisanych) będących bezpośrednimi przodkami zachodniobałtyjskich narodów odpowiada dokładnie terytorium, na którym rozprzestrzeniła się tradycja kulturowa wywodząca się z tradycji kulturowej kurhanów zachodnigbałtyjskich.
2. Rola kultury ceramiki o chropowaconej powierzchni w kształtowaniu się kultur bałtyjskich jest raczej pasywna: zabytki tej kultury wypierane są z terytorium Bałtów lub zastępowane zabytkami wywodzącymi się z tradycji kultury kurhanów zachodniobałtyjskich, genetycznego dziedzictwa między tymi grupami nie odnotowano.
3. Na obecnym etapie badań najbardziej słusznym wydaje się uznanie genetycznych związków Bałtów z kulturami kurhanów, które biorą początek w okresie kurhanów zachodniobałtyjskich.