Research on Goldsmithery from the Turn of the Middle Ages and the Early Modern Era in the Lublin Archdeaconry
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6034.40.10Keywords:
art history, goldsmithing, sacred goldsmithing, sacred products, Lublin Archdeaconry, history of material cultureAbstract
This article focuses on sacred goldwork, known only from written sources, originating from the formerly rich inventories of churches in Lublin and from four churches located in the Łuków deanery, part of the Lublin archdeaconry.
In the 16th and 17th centuries, the Lublin archdeaconry encompassed a significant portion of the Lublin region, known as Lubelszczyzna. It included five deaneries: Łuków, Parczew, Chodel, Kazimierz, and Solec. The Łuków deanery was the first to undergo an episcopal visitation, in 1603. The administrative centre of the archdeaconry was located in Lublin.
Only a small number of goldsmithing objects from churches in the Lublin region have survived. So far, researchers have identified just seven chalices and one pax. Their craftsmanship can be compared with works from the leading goldsmithing centres in Poland, such as Kraków and Poznań. Several reasons account for the scarcity of preserved goldsmithing works. Many objects from the churches of Lublin and other towns within the archdeaconry were lost during the Swedish wars; others were destroyed by Arians and Calvinists. Old silverware was often melted down so that the money from the recovered metal could be used to meet the church’s most urgent needs. During times of war, contributions imposed on churches depleted their possessions. There were also instances when priests, motivated by patriotism, donated silver for national causes.
This fragmentary overview of sacred goldsmithery in the Lublin archdeaconry demonstrates that liturgical objects from this region – such as monstrances, chalices, crosses, paxes, and other – were in no way inferior to those created in renowned Polish centres with long-established goldsmithing traditions.
Downloads
References
Archiwum Państwowe Lubelskie, Księgi miasta Lublina, Acta testamentorum et inwentariorum, 1615–1620.
Google Scholar
Archiwum Archidiecezjalne Lubelskie, Rep. 60 A 96, Visitatio ecclesiarum Bernardi Maczieiowski, 1603.
Google Scholar
Archiwum Archidiecezjalne Lubelskie, Rep. 60 A 96, Visitatio ecclesiarum et totius cleri in Archidiaconatu Lublinensi illustrissimi et reverendissimi domini domini Bernardi Maczieiowski..., In anno MDCIII.
Google Scholar
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, Acta visitationis ecclesiarum archidiaconatus Lublinensis… anno 1721.
Google Scholar
Archiwum Polskiej Prowincji Dominikanów w Krakowie, Inwentarz „fundi instructi”, sygn. Lb 53.
Google Scholar
Dział zbiorów specjalnych Biblioteki Hieronima Łopacińskiego w Lublinie, Inventarz starostwa Lubelskiego, po śmierci Jana Tęczyńskiego, luty 1564.
Google Scholar
Co los mi przeznaczy. Wspomnienia Kazimierza i Maryli Zabłockich z lat 1881–1921 oraz inne zapiski rodzinne, oprac. J. Kuczyńska, Lublin 2018.
Google Scholar
Gawarecki H., Paulowa S., Stankowa M., Klęski pożarów w Lublinie, „Rocznik Lubelski” 1973, 16, s. 211–225.
Google Scholar
Jusiak P., Dzierżawcy dóbr domeny królewskiej z rodziny Firlejów w XIV–XVI w., [w:] II Janowieckie Spotkania Historyczne. Gospodarcza i kulturotwórcza rola Firlejów. Firlejowie w tradycji lokalnej. Materiały Sesji Naukowej 27 maja 2000 r., red. A. Szymanek, Janowiec nad Wisłą 2000.
Google Scholar
Kajzer L., Badania archeologiczne na terenie gminy Sędziejowice, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 1994, 50, s. 3–18.
Google Scholar
Kasprzak A.J., Złotnicy lubelscy. Mistrzowie, czeladnicy i uczniowie wzmiankowani w aktach cechowych od XVI do 1. połowy XVIII wieku, Lublin 2011.
Google Scholar
Kłaczewski W., Mecenat kulturalny Firlejów na tle mecenatu w Polsce w XVI w., [w:] III Janowieckie Spotkania Historyczne. Mecenat kulturalny Firlejów. Firlejowie w tradycji lokalnej. Materiały Sesji Naukowej 2 czerwca 2001, red. A. Szymanek, Janowiec nad Wisłą 2001.
Google Scholar
Kochanowski J.K., Szkice i drobiazgi historyczne, cz. 1, Firlejowie, Warszawa 1904.
Google Scholar
Kuczyńska J., Kościół farny św. Michała w Lublinie, Lublin 2004 (wyd. 2 rozsz., Lublin 2016).
Google Scholar
Kuczyńska J., Późnogotycka monstrancja z lubelskiej fary św. Michała Archanioła, [w:] Artem Quaevis Alit Terra, Studia professori Piotr Skubiszewski anno aetatis suae septuagesimo quinto oblata, red. G. Jurkowlaniec, Warszawa 2006, s. 213–220.
Google Scholar
Kuczyńska J., Złotnictwo lubelskie w XV i XVI w., [w:] Scientia et Fidelitate. Księga Pamiątkowa Ewy i Czesława Deptułów Profesorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, red. T. Panfil, Lublin 2013, s. 309–322.
Google Scholar
Kutyłowska I., Rozwój Lublina w VI–XIV wieku na tle urbanizacji międzyrzecza środkowej Wisły i Bugu, Lublin 1990.
Google Scholar
Lepszy L., Złotnictwo w Polsce, Kraków 1933.
Google Scholar
Lublin w dokumencie, 1317–1967. Wybór źródeł, wstęp, oprac. F. Cieślak, H. Gawarecki, M. Stankowa, Lublin 1976.
Google Scholar
Mączka D., Kościół św. Stanisława w Siedlcach 1532–2000, Siedlce 2001.
Google Scholar
Metryka brygidek lubelskich, oprac., wstęp J.R. Marczewski, Lublin 2011.
Google Scholar
Myśliński K., W monarchii Jagiellonów, [w:] Dzieje Lubelszczyzny, t. I, red. T. Mencel, Warszawa 1974.
Google Scholar
Polak W., Dominikanie lubelscy w przekazie Liber beneficiorum Jana Długosza, [w:] Dominikanie w Lublinie. Studia z dziejów i kultury, red. H. Gapski, Lublin 2006, s. 73–97.
Google Scholar
Prucnal D., Szpital przy kościele p.w. św. Ducha w Lublinie w latach 1419–1655, Lublin 2005.
Google Scholar
Riabinin J., Materiały do historii miasta Lublina 1317–1792, Lublin 1938.
Google Scholar
Rolska I., Firlejowie Leopardzi. Studia nad patronatem i funkcjami artystycznymi w XVI–XVII wieku, Lublin 2009.
Google Scholar
Rolska-Boruch I., Cech złotników lubelskich (XVI–XVIII w.), Lublin 1997.
Google Scholar
Rolska-Boruch I., Zarys dziejów złotnictwa lubelskiego od XV do XVIII wieku, [w:] Złotnictwo na Lubelszczyźnie, red. Z. Nestorowicz, Lublin 1998, s. 5–15.
Google Scholar
Samek J., Polskie rzemiosło artystyczne. Czasy nowożytne, Warszawa 1984.
Google Scholar
Silnicki T., Organizacja archidiakonatu w Polsce, Lwów 1927.
Google Scholar
Szady J., Wyposażenie kościołów parafii Radzyń Podlaski w naczynia i szaty liturgiczne w świetle wizytacji XVI–XVIII wieku, [w:] Religia. Edukacja. Kultura. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Litakowi, red. M. Surdacki, Lublin 2002, s. 71–77.
Google Scholar
Szafran P., Rozwój sieci parafialnej w Lubelskiem, Lublin 1958.
Google Scholar
Wadowski J.A., Kościoły lubelskie na podstawie źródeł archiwalnych, Kraków 1907 (wyd. 2 – reprint, Lublin 2004).
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.


