Research on Goldsmithery from the Turn of the Middle Ages and the Early Modern Era in the Lublin Archdeaconry

Authors

  • Jadwiga Kuczyńska

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6034.40.10

Keywords:

art history, goldsmithing, sacred goldsmithing, sacred products, Lublin Archdeaconry, history of material culture

Abstract

This article focuses on sacred goldwork, known only from written sources, originating from the formerly rich inventories of churches in Lublin and from four churches located in the Łuków deanery, part of the Lublin archdeaconry.

In the 16th and 17th centuries, the Lublin archdeaconry encompassed a significant portion of the Lublin region, known as Lubelszczyzna. It included five deaneries: Łuków, Parczew, Chodel, Kazimierz, and Solec. The Łuków deanery was the first to undergo an episcopal visitation, in 1603. The administrative centre of the archdeaconry was located in Lublin.

Only a small number of goldsmithing objects from churches in the Lublin region have survived. So far, researchers have identified just seven chalices and one pax. Their craftsmanship can be compared with works from the leading goldsmithing centres in Poland, such as Kraków and Poznań. Several reasons account for the scarcity of preserved goldsmithing works. Many objects from the churches of Lublin and other towns within the archdeaconry were lost during the Swedish wars; others were destroyed by Arians and Calvinists. Old silverware was often melted down so that the money from the recovered metal could be used to meet the church’s most urgent needs. During times of war, contributions imposed on churches depleted their possessions. There were also instances when priests, motivated by patriotism, donated silver for national causes.

This fragmentary overview of sacred goldsmithery in the Lublin archdeaconry demonstrates that liturgical objects from this region – such as monstrances, chalices, crosses, paxes, and other – were in no way inferior to those created in renowned Polish centres with long-established goldsmithing traditions.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Archiwum Państwowe Lubelskie, Księgi miasta Lublina, Acta testamentorum et inwentariorum, 1615–1620.
Google Scholar

Archiwum Archidiecezjalne Lubelskie, Rep. 60 A 96, Visitatio ecclesiarum Bernardi Maczieiowski, 1603.
Google Scholar

Archiwum Archidiecezjalne Lubelskie, Rep. 60 A 96, Visitatio ecclesiarum et totius cleri in Archidiaconatu Lublinensi illustrissimi et reverendissimi domini domini Bernardi Maczieiowski..., In anno MDCIII.
Google Scholar

Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, Acta visitationis ecclesiarum archidiaconatus Lublinensis… anno 1721.
Google Scholar

Archiwum Polskiej Prowincji Dominikanów w Krakowie, Inwentarz „fundi instructi”, sygn. Lb 53.
Google Scholar

Dział zbiorów specjalnych Biblioteki Hieronima Łopacińskiego w Lublinie, Inventarz starostwa Lubelskiego, po śmierci Jana Tęczyńskiego, luty 1564.
Google Scholar

Co los mi przeznaczy. Wspomnienia Kazimierza i Maryli Zabłockich z lat 1881–1921 oraz inne zapiski rodzinne, oprac. J. Kuczyńska, Lublin 2018.
Google Scholar

Gawarecki H., Paulowa S., Stankowa M., Klęski pożarów w Lublinie, „Rocznik Lubelski” 1973, 16, s. 211–225.
Google Scholar

Jusiak P., Dzierżawcy dóbr domeny królewskiej z rodziny Firlejów w XIV–XVI w., [w:] II Janowieckie Spotkania Historyczne. Gospodarcza i kulturotwórcza rola Firlejów. Firlejowie w tradycji lokalnej. Materiały Sesji Naukowej 27 maja 2000 r., red. A. Szymanek, Janowiec nad Wisłą 2000.
Google Scholar

Kajzer L., Badania archeologiczne na terenie gminy Sędziejowice, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 1994, 50, s. 3–18.
Google Scholar

Kasprzak A.J., Złotnicy lubelscy. Mistrzowie, czeladnicy i uczniowie wzmiankowani w aktach cechowych od XVI do 1. połowy XVIII wieku, Lublin 2011.
Google Scholar

Kłaczewski W., Mecenat kulturalny Firlejów na tle mecenatu w Polsce w XVI w., [w:] III Janowieckie Spotkania Historyczne. Mecenat kulturalny Firlejów. Firlejowie w tradycji lokalnej. Materiały Sesji Naukowej 2 czerwca 2001, red. A. Szymanek, Janowiec nad Wisłą 2001.
Google Scholar

Kochanowski J.K., Szkice i drobiazgi historyczne, cz. 1, Firlejowie, Warszawa 1904.
Google Scholar

Kuczyńska J., Kościół farny św. Michała w Lublinie, Lublin 2004 (wyd. 2 rozsz., Lublin 2016).
Google Scholar

Kuczyńska J., Późnogotycka monstrancja z lubelskiej fary św. Michała Archanioła, [w:] Artem Quaevis Alit Terra, Studia professori Piotr Skubiszewski anno aetatis suae septuagesimo quinto oblata, red. G. Jurkowlaniec, Warszawa 2006, s. 213–220.
Google Scholar

Kuczyńska J., Złotnictwo lubelskie w XV i XVI w., [w:] Scientia et Fidelitate. Księga Pamiątkowa Ewy i Czesława Deptułów Profesorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, red. T. Panfil, Lublin 2013, s. 309–322.
Google Scholar

Kutyłowska I., Rozwój Lublina w VI–XIV wieku na tle urbanizacji międzyrzecza środkowej Wisły i Bugu, Lublin 1990.
Google Scholar

Lepszy L., Złotnictwo w Polsce, Kraków 1933.
Google Scholar

Lublin w dokumencie, 1317–1967. Wybór źródeł, wstęp, oprac. F. Cieślak, H. Gawarecki, M. Stankowa, Lublin 1976.
Google Scholar

Mączka D., Kościół św. Stanisława w Siedlcach 1532–2000, Siedlce 2001.
Google Scholar

Metryka brygidek lubelskich, oprac., wstęp J.R. Marczewski, Lublin 2011.
Google Scholar

Myśliński K., W monarchii Jagiellonów, [w:] Dzieje Lubelszczyzny, t. I, red. T. Mencel, Warszawa 1974.
Google Scholar

Polak W., Dominikanie lubelscy w przekazie Liber beneficiorum Jana Długosza, [w:] Dominikanie w Lublinie. Studia z dziejów i kultury, red. H. Gapski, Lublin 2006, s. 73–97.
Google Scholar

Prucnal D., Szpital przy kościele p.w. św. Ducha w Lublinie w latach 1419–1655, Lublin 2005.
Google Scholar

Riabinin J., Materiały do historii miasta Lublina 1317–1792, Lublin 1938.
Google Scholar

Rolska I., Firlejowie Leopardzi. Studia nad patronatem i funkcjami artystycznymi w XVI–XVII wieku, Lublin 2009.
Google Scholar

Rolska-Boruch I., Cech złotników lubelskich (XVI–XVIII w.), Lublin 1997.
Google Scholar

Rolska-Boruch I., Zarys dziejów złotnictwa lubelskiego od XV do XVIII wieku, [w:] Złotnictwo na Lubelszczyźnie, red. Z. Nestorowicz, Lublin 1998, s. 5–15.
Google Scholar

Samek J., Polskie rzemiosło artystyczne. Czasy nowożytne, Warszawa 1984.
Google Scholar

Silnicki T., Organizacja archidiakonatu w Polsce, Lwów 1927.
Google Scholar

Szady J., Wyposażenie kościołów parafii Radzyń Podlaski w naczynia i szaty liturgiczne w świetle wizytacji XVI–XVIII wieku, [w:] Religia. Edukacja. Kultura. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Litakowi, red. M. Surdacki, Lublin 2002, s. 71–77.
Google Scholar

Szafran P., Rozwój sieci parafialnej w Lubelskiem, Lublin 1958.
Google Scholar

Wadowski J.A., Kościoły lubelskie na podstawie źródeł archiwalnych, Kraków 1907 (wyd. 2 – reprint, Lublin 2004).
Google Scholar

Published

2025-11-19

How to Cite

Kuczyńska, J. (2025). Research on Goldsmithery from the Turn of the Middle Ages and the Early Modern Era in the Lublin Archdeaconry. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica, (40), 137–151. https://doi.org/10.18778/0208-6034.40.10

Issue

Section

Articles