Późnośredniowieczna i nowożytna ceramika zamkowa w Przezmarku w świetle wyników chromatografii gazowej sprężonej ze spektrometrią mas – próba interpretacji
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6034.36.15Słowa kluczowe:
ceramika, chromatografia gazowa sprzężona ze spektrometrią mas, analiza chemiczna, PrzezmarkAbstrakt
Wykopaliska archeologiczne Instytutu Archeologii UKSW trwały od lipca do sierpnia 2017 r. W pierwszym sezonie wykonano cztery wykopy archeologiczne – trzy (A–C) na zamku wysokim i jeden (D) na terenie zamku średniego. Wykop A założono na zewnętrznej stronie południowo-wschodniego narożnika zamku. Prace miały na celu weryfikację obecności muru zewnętrznego wybudowanego od strony jeziora, który widoczny jest na planach zamku. Podczas badań wykopaliskowych odsłonięto pozostałości zbiornika – latryny.
Z tych miejsc wydobywano fragmenty ceramiki użytkowej, które przekazano do laboratorium, aby następnie wyekstrahować kwasy tłuszczowe ze ścianek naczyń ceramicznych. Na podstawie uzyskanych proporcji kwasów tłuszczowych podjęto próbę interpretacji potraw przygotowywanych w naczyniach. Do badań wybrano następujące fragmenty naczyń: wieczko (P1), sześć den (P2, P3, P4, P5, P6, P7), dwa brzuszki (P9, P10) oraz dwa wyloty (P8 i P11). Po ogólnej analizie stwierdzono, że we wszystkich próbkach wykryto kwasy tłuszczowe pochodzenia roślinnego i zwierzęcego.
Pobrania
Bibliografia
Čiperová M., Pavelka J., Šmejda L. (2015), Detekce stop mléka v porézní keramice z neolitu jihozápadních Čech a otázka trávení laktózy u evropských populací v minulosti, Středověká keramika v Čechách a na Moravě – otázky, metody, výsledky “Acta Fakulty filozofické Západočeské univerzity v Plzni”, 7.2, p. 193-211
Google Scholar
Dudda S.N., Evershed R.P., Gibson A.M. (1999), Evidence for Varying Patterns of Exploitation of Animal Products in Different Prehistoric Pottery Traditions Based on Lipids Preserved in Surface and Absorbed Residues, “Journal of Archaeological Science”, 26, p. 1473–1482, https://doi.org/10.1006/jasc.1998.0434
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1006/jasc.1998.0434
Eerkens J.W. (2005), GC–MS Analysis and Fatty Acid Ratios of Archaeological Potsherds from the Western Great Basin of North America, “Archaeometry”, 47, p. 83–102, https://doi.org/10.1111/j.1475-4754.2005.00189.x
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1475-4754.2005.00189.x
Gregg M.W., Slater G.F. (2010), A New Method for Extraction, Isolation and Transesterification of Free Fatty Acids from Archaeological Pottery, “Archaeometry”, 52, p. 833–854, https://doi.org/10.1111/j.1475-4754.2010.00518.x
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1475-4754.2010.00518.x
Haftka M. (2010), Zamki krzyżackie. Dzierzgoń – Przezmark – Stum, Wydawnictwo Marpress, Gdańsk.
Google Scholar
Hjulström B., Isaksson S., Karlsson C. (2008), Prominent Migration Period Building: Lipid and Elemental Analyses from an Excavation at Alby, Botkyrka Södermanland, Sweden, “Acta Archaeologica”, 79, p. 62–78, https://doi.org/10.1111/j.1600-0390.2008.00109.x
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1600-0390.2008.00109.x
Isaksson S. (2000), Food and Rank in Early Medieval Time, Stockholm (Theses and Papers in Scientific Archaeology, 3).
Google Scholar
Kałużna-Czaplińska J., Młodecka H. (2008), Badania organicznych pozostałości w ceramice archeologicznej techniką GC/MS, [in:] W. Weker (ed.), Nauka i zabytki. Nauki ścisłe w służbie archeologii, ochronie zabytków oraz historii, Państwowe Muzeum Archeologiczne, Warszawa, p. 105–110.
Google Scholar
Kałużna-Czaplińska J., Gątarek P., Rosia A., Kobylińska U., Kobyliński Z. (2016), Zawartość kwasów tłuszczowych w ceramice pochodzącej z pradziejowych i średniowiecznych grodzisk z zachodniej części ziem pruskich, [in:] Z. Kobyliński, Grodziska Warmii i Mazur, t. II, Nowe badania i interpretacje, Instytut Archeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego; Fundacja Res Publica Multiethnica, Warszawa (Archaeologica Hereditas), p. 173–209.
Google Scholar
Malainey M.E. (1997), The Reconstruction and Testing of Subsistence and Settlement Strategies for the Plains, Park-land, and Southern Boreal Forest Department of Anthropology, University of Manitoba (unpublished PhD dissertation).
Google Scholar
Orliński W., Zdeb K. (2017), Badania archeometryczne wybranych naczyń z cmentarzyska kultury przeworskiej w Legionowie CSP, [in:] W. Nowakowski, W. Orliński, M. Woińska (ed.), Relacje kultury przeworskiej i lateńskiej na Mazowszu. Wnioski z badań cmentarzyska przeworskiego w Legionowie CSP, Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego; Muzeum Historyczne, Warszawa–Legionowo, p. 135–144.
Google Scholar
Pavelka J., Orna J. (2011), Výsledky analýzy potravinových zbytků na pozdně středověké keramice z Plzně, „Acta Fakulty filozofické Západočeské univerzity v Plzni”, 3, p. 85–98.
Google Scholar
Regert M. (2011), Analytical Strategies for Discriminating Archeological Fatty Substances from Animal Origin, “Mass Sectrometry Reviews”, 30, p. 177–220, https://doi.org/10.1002/mas.20271
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1002/mas.20271
Rosiak A., Kufel-Diakowska B., Kałużna-Czaplińska J., Analiza pozostałości organicznych zachowanych w ceramice archeologicznej ze Skoroszowic, Strzelina i Chociwla (poster).
Google Scholar
Salque M., Bogucki P.I., Pyzel J., Sobkowiak-Tabaka I., Grygiel R., Szmyt M. (2013), Earliest Evidence for Cheese Making in the Sixth Millennium BC in Northern Europe, “Nature”, 493, p. 522–525, https://doi.org/10.1038/nature11698
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1038/nature11698
Van der Meulen J. (2003), Goudse pijpenmakers en hun marken, Pijpenlogische Kring Nederland, Leiden.
Google Scholar
Wunsch C. (1935), Zur Baugeschichte des Schlosses Preußisch Mark vom Ausgang der Ordenszeit bis zum Ende des 18. Jahrhunderts, “Bericht des Konservators der Kunstdenkmäler der Provinz Ostpreußen über seine Tätigkeit im Jahre 1934 an die Provinzialkommission zur Erforschung und zum Schutze der Denkmäler in der Provinz Ostpreußen”, 33.
Google Scholar
Żurek M. (2018), Zamek pokrzyżacki w Przezmarku. Wstępne wyniki badań, “Archaeologia Historica Polona”, 26, p. 283–299, https://doi.org/10.12775/AHP.2018.014
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.12775/AHP.2018.014
Żurowicz E., Florczak J., Kałużna-Czaplińska J., Lis P., Jóźwik P., Szubiakiewicz E. (2014), Oznaczenia kwasów tłuszczowych w ceramice pochodzącej z wczesnośredniowiecznego zespołu osadniczego w Żmijowiskach, “Analityka”, 4, p. 50–53.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
