Dwór w Makowiskach – historia ze szczęśliwym zakończeniem?

Abstrakt

Mimo wielkich strat, jakie przyniósł wiek XX, z dwoma niszczycielskimi wojnami i przemianami społeczno-politycznymi, na historycznych ziemiach polskich przetrwało kilka tysięcy obiektów typu „dwór polski”. Znaleźć wśród nich możemy budowle o dużych wartościach artystycznych i historycznych, odnotowywane w literaturze, ale też budowle skromne, pozbawione większych walorów architektonicznych, o których historii często niewiele wiemy. Zawsze jednak dwór stanowił ważny element wiejskiego pejzażu, będąc świadectwem przeszłości i istotnym elementem kulturowego dziedzictwa danego terenu. Współczesny stan zachowania tych budowli jest zróżnicowany. Obok pozytywnych przykładów renowacji i dbałości o zabytkowe budowle, mamy też liczne przykłady dworów, których kondycja budzi niepokój, a dalsze trwanie niekiedy jest zagrożone. Do tego typu negatywnych przykładów należał do niedawna dwór w Makowiskach, choć wydaje się że w tym wypadku sytuacja zdecydowanie zmieniła się na lepsze.

Dwór jako wiejska siedziba szlachecka był charakterystycznym elementem krajobrazu polskiej wsi aż do początku XX w. Obiekt w Makowiskach powstał w połowie XIX w. lub krótko po połowie tego stulecia. Prezentuje formy stosunkowo skromne, ale znamienne dla tego okresu.

Dwór w Makowiskach stanowi przykład skromnej w skali i zastosowanych środkach artystycznych siedziby ziemiańskiej z epoki historyzmu, typowej dla obszarów, gdzie dominowała drobna własność ziemiańska. Wyraziste formy neorenesansowe, w których dostrzegamy wpływ rozwiązań propagowanych przez głównych twórców tej epoki, czynią go obiektem bardzo charakterystycznym dla prowincjonalnego budownictwa dworskiego ziem centralnej Polski o znaczących walorach architektonicznych.