Późnośredniowieczne czekany, topory i siekiery z pogranicza Małopolski i Rusi Czerwonej w XIV–XVI w.
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6034.36.12Słowa kluczowe:
Małopolska, Ruś Czerwona, Węgry, Litwa, Piastowie, Arpadowie, Andegawenowie, czekany, topory, średniowieczeAbstrakt
Obszar obecnego regionu lubelskiego był w średniowieczu pograniczem historycznej Małopolski i Rusi Czerwonej, o które rywalizowali ówcześni władcy Polski, Węgier i Litwy powołujący się na więzy krwi i prawa do dziedziczenia. Rościli pretensje do terytorium Rusi Czerwonej. Konflikty polityczne angażowały przedstawicieli dynastii Rurykowiczów, Arpadów, Andegawenów, Piastów i Gedyminowiczów. Po przyłączeniu Rusi do Korony Polskiej w 1387 r. rozpoczęła się intensywna kolonizacja i latynizacja tych ziem. Skutkiem wspomnianych wydarzeń jest duża liczba znalezisk militariów, w tym czekanów i toporów. Liczne egzemplarze posiadają wybite znaki kowalskie oraz zdobienia. Opisane militaria znajdują się w zbiorach muzeów w Lublinie, Zamościu, Hrubieszowie, Krasnymstawie, Kraśniku i Tomaszowie Lubelskim.
Pobrania
Bibliografia
Jan Długosz, Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego. Księga dziesiąta i księga jedenasta. 1406–1412, Warszawa 1982.
Google Scholar
Baczkowski K. (1999), Dzieje Polski późnośredniowiecznej (1370–1506), Fogra, Kraków (Wielka Historia Polski, 3).
Google Scholar
Birulina E., Kuśnierz J. (2007), Ornamentowana siekiera ze zbiorów Wołyńskiego Muzeum Krajoznawczego w Łucku, „Acta Militaria Mediaevalia”, 3, s. 209–215.
Google Scholar
Bronicki A., Kadrow S., Tokarski L. (1991), Staromiejska studnia na rynku w Chełmie, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 39.2, s. 117–137.
Google Scholar
Głosek M. (1996), Późnośredniowieczna broń obuchowa w zbiorach polskich, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa–Łódź.
Google Scholar
Janeczek A. (1993), Osadnictwo pogranicza polsko-ruskiego. Województwo bełskie od schyłku XIV do początku XVII w., Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
Google Scholar
Kajzer L., Rychter M. (1997), Zespół średniowiecznych militariów z Nowego Korczyna, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 45.2, s. 145–160.
Google Scholar
Kirpichnikov A.N. (1966), Drevnerusskoye oruzhiye 2. Kop’ya, sulitsy, boyevyye topory, bulavy, kisteni IX–XIII v.v., Arkheologiya SSSR. SAI, Moskva–Leningrad 1966 (Кирпичников А.Н. (1966), Древнерусское оружие 2. Копья, сулицы, боевые топоры, булавы, кистени IХ–ХIII в.в., Археология СССР. САИ, Москва–Ленинград).
Google Scholar
Kloss A. (b.d.), Późnośredniowieczne topory, siekiery i czekan w zbiorach Działu Archeologii Muzeum Lubelskiego (maszynopis niedatowany w archiwum Działu Archeologii Muzeum Narodowego w Lublinie).
Google Scholar
Kotowicz P.N. (2014), Topory wczesnośredniowieczne z ziem polskich. Katalog źródeł. Rzeszów 2014.
Google Scholar
Kuśnierz J. (2010a), Wybrane militaria późnośredniowieczne w zbiorach muzeów i kolekcjach prywatnych południowej Lubelszczyzny, „Acta Militaria Mediaevalia”, 6, s. 21–232.
Google Scholar
Kuśnierz J. / Kusnež E. (2010b), Nahodki mečej i toporov s XIV–XV vv. v pograničnoj zone Červonoj Rusi i Pol’skogo korolestva na fone vooružënnyh konfliktov Vengrii, Pol’ši i Litvy za Rus’ i vojny z Tevtonskim ordenom v 1410 g., [w:] Russkoe nasledie v stranah Vostočnoj i Central’noj Evropy, Brânsk, s. 327–341 (Куснеж Е. (2010b), Находки мечей и топоров с XIV–XV вв. в пограничной зоне Червоной Руси и Польского королества на фоне вооружённых конфликтов Венгрии, Польши и Литвы за Русь и войны з Тевтонским орденом в 1410 г., [w:] Русское наследие в странах Восточной и Центральной Европы, Брянск, s. 327–341).
Google Scholar
Łaszkiewicz T., Michalak A. (2007), Broń i oporządzenie jeździeckie z badań i nadzorów archeologicznych na terenie Międzyrzecza, „Acta Militaria Mediaevalia”, 3, s. 99–176.
Google Scholar
Ławrynowicz O., Strzyż P. (2003), Nowe zabytki broni obuchowej z okolic Roztocza, „Archeologia Polski Środkowowschodniej”, 6 (za 2001 r.), s. 258–264.
Google Scholar
Łowmiański H. (1999), Polityka Jagiellonów, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1999.
Google Scholar
Maciukiewicz-Czarnecka B. (1992), Katalog militariów Polski północno-wschodniej. Część IV. Topory, „Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska”, 6, s. 106–120.
Google Scholar
Manteuffel T., Dowiat J. (1980), Monarchia wczesnopiastowska, [w:] J. Tazbir (red.), Zarys historii Polski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, s. 9–100.
Google Scholar
Marek L. (2004), Przyczynek do poznania broni białej wrocławskiej piechoty z XIV–XVI wieku, [w:] J. Piekalski, K. Wachowski (red.), Wrocław na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych. Materialne przejawy życia codziennego, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław (Wratislavia Antiqua, 6), s. 42–56.
Google Scholar
Marek L. (2008), Broń biała na Śląsku. XIV–XVI wiek, Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław (Wratislavia Antiqua, 10).
Google Scholar
Samsonowicz H. (1973), Przemiany sieci drożnej w Polsce późnego średniowiecza, „Przegląd Historyczny”, 64.6, s. 697–716.
Google Scholar
Shnicar M. (2019), A Late Medieval Hammer Axe from L’viv, „Acta Militaria Mediaevalia”, 15, s. 159–164.
Google Scholar
Sperka J. (2006), Otoczenie Władysława Opolczyka w latach 1370–1401, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar
Svyeshnykov I.K., Bytva pid Berestechkom, L’viv 1993 (Свєшников І.К. (1993), Битва під Берестечком, Львів).
Google Scholar
Szczygieł R. (1994), Lokacja Florianowa na tle urbanizacji środkowego i wschodniego Roztocza w XVI i pierwszej połowie XVII wieku, „Rocznik Lubaczowski”, 5, 1994, s. 5–16.
Google Scholar
Szczygieł R. (2006), Lokacja miasta na prawie niemieckim i jego dzieje do końca XV wieku, [w:] R. Szczygieł (red.), Dzieje Hrubieszowa, t. I, Od pradziejów do 1918 r., Urząd Miejski, Hrubieszów, s. 87–102.
Google Scholar
Szczygieł R. (2017), Lokacja Lublina na prawie brandenburskim i jego dzieje w XIV i XV wieku, [w:] G. Figiel, R. Szczygieł, W. Śladkowski (red.), Lublin. 700 lat dziejów miasta, Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Hieronima Łopacińskiego, Lublin, s. 37–60.
Google Scholar
Szymański J. (1993), Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Google Scholar
Szymczak J. (2016), Zbrojna eskorta miejskich wozów wojennych w Polsce w XV–XVI w., „Studia z Dziejów Średniowiecza”, 20, s. 283–305.
Google Scholar
Świątkiewicz P. (2010), Militaria ze średniowiecznego grodziska w Raciążu, „Acta Militaria Mediaevalia”, 6, s. 7–92.
Google Scholar
Świeżawski A. (1990), Ziemia bełska. Zarys dziejów politycznych do roku 1462, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Częstochowa.
Google Scholar
Świeżawski A. (2007), Regencja Władysława Opolczyka na Rusi Czerwonej, [w:] M. Antoniewicz, J. Zbudniewicz (red.), Książę Władysław Opolczyk. Fundator klasztoru Paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie, Wydawnictwo DiG, Warszawa, s. 247–290.
Google Scholar
Tkaczyk J. (2016), Szlaki komunikacyjne i handlowe w okresie średniowiecza i nowożytności na obszarze współczesnej Lubelszczyzny, [w:] Drogi Lubelszczyzny. Odkrycia i badania archeologiczne, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, Lublin, s. 25–42.
Google Scholar
Trawkowski S. (1980), Schyłek wieków średnich, [w:] J. Tazbir (red.), Zarys historii Polski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, s. 103–166.
Google Scholar
Voytovych L. (2011), Pol’s’kyy korol’ Kazymyr i borot’ba za spadshchynu romanovychiv, L’viv (Visnyk L’vivs’koho universytetu. Seriya istorychna, 46), s. 17–41 (Войтович Л. (2011), Польський король Казимир і боротьба за спадщину Романовичів, Львів (Вісник Львівського університету. Серія історична, 46), s. 17–41).
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1176/pn.46.4.psychnews_46_4_41_1
Wichrowski Z. (2000), Średniowieczny topór z Goraja, pow. Biłgoraj, woj. Lubelskie, „Archeologia Polski Środkowowschodniej”, 5, s. 212–214.
Google Scholar
Wyrozumski J. (1999), Dzieje Polski piastowskiej (VIII wiek – 1370), Fogra, Kraków (Wielka Historia Polski, 2).
Google Scholar
Zahajkiewicz M.T. (1985), Diecezja Lubelska. Informator historyczny i administracyjny, Wydawnictwo Kurii Biskupiej, Lublin.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
