Problem militarnej funkcji toporów późnośredniowiecznych wojowników Wielkiego Stepu
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6034.36.11Słowa kluczowe:
wojownicy Wielkiego Stepu, późne średniowiecze, topory, brońAbstrakt
Topory późnośredniowiecznych koczowników Wielkiego Stepu nie doczekały się jak dotąd większej uwagi badaczy. Informacje o nich są skąpe. Nie ma żadnych ikonograficznych wizerunków. Jedynie Jan de Plano Carpini napisał w swoim tekście, że Mongołowie używali toporów do zabijania jeńców. W tekstach mongolskich znajduje się informacja, że były one używane jako narzędzia pomocnicze podczas wypraw wojennych. Istnieje kilka zabytków archeologicznych, które czasami uważane są za topory nomadów. Ich bliższa ocena jest jednak w tym względzie negatywna. Dla późnośredniowiecznych wojowników Wielkiego Stepu topory nie stanowiły ważnej broni.
Pobrania
Bibliografia
Altyn urda khezinelere. Sokrovishcha Zolotoy Ordy. The Treasures of the Golden Horde (2000), Gosudarstvennyy Ermitazh, Sankt-Peterburg (Алтын урда хэзинэлэре. Сокровища Золотой Орды. The Treasures of the Golden Horde (2000), Государственный Эрмитаж, Санкт-Петербург).
Google Scholar
Aseev I.V., Kirilov I.I., Kovychev Ye.V. (1984), Kochevniki Zabaykal’ya v epokhu Srednevekovya (po materyalam pogrebeniy), Izdatelstvo Nauka, Novosibirsk (Асеев И.В., Кирилов И.И., Ковычев Е.В. (1984), Кочевники Забайкалья в эпоху Средневековя (по матерялам погребений), Издателство Наука, Новосибирск).
Google Scholar
Bobrov L.A., Khudyakov Yu.S. (2008), Vooruzheniye i taktika kochevnikov Tsentral’noy Azii i Yuzhnoy Sibiri v epokhu pozdnego srednevekov’ya i rannego novogo vremeni (XV – pervaya polovina XVIII v.), Slaviya, Sankt-Peterburg (Бобров Л.А., Худяков Ю.С. (2008), Вооружение и тактика кочевников Центральной Азии и Южной Сибири в эпоху позднего средневековья и раннего нового времени (XV – первая половина XVIII в.), Славия, Санкт-Петербург).
Google Scholar
Damdinsuren A. (1990), Mongolyn zevsgijn tovč tuuch, Улсын Хэвлэлийн Газар, Ulaanbaatar.
Google Scholar
Dostál B. (1966), Slovanská pohřebiště ze střední doby hradištni na Moravě, Academia, Praha.
Google Scholar
Głosek M. (1996), Późnośredniowieczna broń obuchowa w zbiorach polskich, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa–Łódź.
Google Scholar
Gorbunov V.V., Tishkin A.A. (1998), Vooruzhenniye naseleniya lesostepnogo Altaya v mongolskoye vremya (XIII–XIV vv.), [w:] A.N. Kirpichnikov (red.), Voyennaya arkheologiya. Oruzhiye i voyennoye delo v istoricheskoy i sotsiap‘noy perspektive, Sankt-Peterburg, s. 262–266 (Горбунов В.В., Тишкин А.А. (1998), Вооруженние населения лесостепного Алтая в монголское время (XIII–XIV вв.), [w:] А.Н. Кирпичников (red.), Военная археология. Оружие и военное дело в исторической и социапьной перспективе, Санкт-Петербург, s. 262–266).
Google Scholar
Jan di Piano Carpini (1993), Historia Mongołów, [w:] J. Strzelczyk (red.), Spotkanie dwóch światów. Stolica Apostolska a świat mongolski w połowie XIII wieku. Relacje powstałe w związku z misją Jana di Piano Carpiniego do Mongołów, Wydawnictwo Abos, Poznań.
Google Scholar
Jasiński T. (1988), Przerwany hejnał, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa.
Google Scholar
Jotov V. (2004), Vaorazhenieto i snaryazhenieto ot balgarskoto srednovekovie (VII–XI vek), Knigoisdatelstvo ZOGRAF, Izdatelstvo Abagar, Varna (Йотов В. (2004), Въоръжението и снаряжението от българскотo средновековие (VII–XI век), Книгоисдателство ЗОГРАФ, Издателство Абагар, Варна).
Google Scholar
Khalikov A.Kh. (1985), Kul’tura Bilyara. Bulgarskiye orudiya truda i oruzhiye X–XIII vv., Izdatelstvo Nauka, Moskva (Халиков А.Х. (1985), Культура Биляра. Булгарские орудия труда и оружие X–XIII вв., Издателство Наука, Москва).
Google Scholar
Khudyakov Yu.S. (1991), Vooruzheniye tsentrap’noaziatskikh kochevnikov v epokhu rannego i razvitogo srednevekov’ya, Izdatelstvo Nauka, Novosibirsk (Худяков Ю.С. (1991), Вооружение центрапьноазиатских кочевников в эпоху раннего и развитого средневековья, Издателство Наука, Новосибирск).
Google Scholar
Kirpichnikov A.N. (1966), Drevnerusskoye oruzhiye. Vyp. 2. Kop’ya, sulitsy, boyevyye topory, bulavy, kisteni IX–XIII vv., „Arkheologiya SSSR. Svod arkheologicheskikh istochnikov”, E1–36, Leningrad (Кирпичников А.Н. (1966), Древнерусское оружие. Вып. 2. Копья, сулицы, боевые топоры, булавы, кистени IX–XIII вв., „Археология СССР. Свод археологических источников”, Е1–36, Ленинград).
Google Scholar
Kiselev S.V., Merpert N.Ya. (1965), Zheleznyye i chugunnyye izdeliya iz Kara-Koruma, [w:] Drevnemongol’skiye goroda, Izdatelstvo Nauka, Moskva, s. 188–215 (Киселев С.В., Мерперт Н.Я. (1965), Железные и чугунные изделия из Кара-Корума, [w:] Древнемонгольские города, Издателство Наука, Москва, s. 188–215).
Google Scholar
Kotowicz P.N. (2014), Topory wczesnośredniowieczne z ziem polskich. Katalog źródeł, Mitel, Rzeszów.
Google Scholar
Kotowicz P.N. (2018), Early Medieval Axes from the Territory of Poland, Polska Akademia Umiejętności, Kraków.
Google Scholar
Kotowicz P., Michalak A. (2007), Late Medieval Battle-Axes with Tangs from the Polish Lands. A Component of Tatar or Local Weaponry?, „Fasciculi Archaeologiae Historicae”, 20, s. 9–21.
Google Scholar
Kulakov V.I. (1990), Drevosti prussov VI–XIII vv., Moskva (Arkheologiya SSSR. Svod arkheologicheskikh istochnikov, G1–9) (Кулаков В.И. (1990), Древости пруссов VI–XIII вв., Москва (Археология СССР. Свод археологических источников, G1–9)).
Google Scholar
Nadolski A. (1954), Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku, Zakład im. Ossolińskich we Wrocławiu, Łódź–Wrocław.
Google Scholar
Paulsen P. (1939), Axt und Kreuz bei den Nordgermanen, Ahnenerbe-Stiftung-Verlag, Berlin.
Google Scholar
Pletneva S.A. (1981), Ranniye bolgary na Volge, [w:] S.A. Pletneva (red.), Stepi Yevrazii v epokhu srednevekovya, Arkheologiya SSSR, Moskva, s. 77–79 (Плетнева С.А. (1981), Ранние болгары на Волге, [w:] С.А. Плетнева (red.), Степи Евразии в эпоху средневековя, Археология СССР, Москва, s. 77–79).
Google Scholar
Ruttkay A. (1976), Waffen und Reiterausrüstung des. 9 bis zur ernsten Hälfte des 14. Jahrhunderts in der Slowakei, (II), „Slovenská Archeológia”, 24.2, s. 245–395.
Google Scholar
Siedlak A. (1961), Badania archeologiczne w 720 rocznicę bitwy pod Legnicą, „Z otchłani wieków”, 3, s. 203–209.
Google Scholar
Solov‘yev A.I. (1987), Voyennoye delo korennogo naseleniya Zapadnoy Sibiri, Izdatelstvo Nauka, Novosibirsk (Соловьев А.И. (1987), Военное дело коренного населения Западной Сибири, Издателство Наука, Новосибирск).
Google Scholar
Strzyż P. (2006), Uzbrojenie we wczesnośredniowiecznej Małopolsce, „Acta Archaeologica Lodziensia”, 52, s. 7–272.
Google Scholar
Świętosławski W. (1996), Uzbrojenie koczowników Wielkiego Stepu w czasach ekspansji Mongołów (XII–XIV w.), „Acta Archaeologica Lodziensia”, 40, s. 7–114.
Google Scholar
Świętosławski W. (2002), The Organization of the Mongols’ War Expeditions in the Twelfth and Thirteenth Centuries, „Fasciculi Archaeologiae Historicae”, 25, s. 33–38.
Google Scholar
Świętosławski W. (2008), Wyposażenie późnośredniowiecznych wojowników Wielkiego Stepu, „Acta Archaeologica Lodziensia”, 54 (= W. Świętosławski (red.), Nie tylko broń. Niemilitarne wyposażenie wojowników w starożytności i średniowieczu), s. 145–159.
Google Scholar
Świętosławski W. (2014), Topór z wizerunkiem tura z grobu w Olen’-Kolodez’ nad Donem – łup ze środkowej Europy, „Gdańskie Studia Archeologiczne”, 4, s. 33–43.
Google Scholar
Tajna historia Mongołów (1970), tłum. S. Kałużyński, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar
The Texts and Versions of John de Plano Carpini and William de Rubruquis as Printed for the First Time by Hakluyt in 1598 Together with Some Shorter Pieces (1903), wyd. C. R. Beazley, London.
Google Scholar
Wolski K. (2008), Polskie pola bitew w świetle archeologii, Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW Grzegorz Wawoczny, Racibórz.
Google Scholar
Yefimov K.Yu. (1999), Zolotoordynskiye pogrebeniya iz mogil’nika „Olen’-Kolodez’”, „Donskaya arkheologiya”, 3–4, s. 93–107 (Ефимов К.Ю. (1999), Золотоордынские погребения из могильника „Olen’-Kolodez’”, „Донская археология”, 3–4, s. 93–107).
Google Scholar
Yefimov K.Yu. (2000), Zolotoordynskiye pogrebeniya iz mogil’nika „Olen’-Kolodez’”, „Rossiyskaya arkheologiya”, 1, s. 167–182 (Ефимов К.Ю. (2000), Золотоордынские погребения из могильника „Olen’-Kolodez’”, „Российская археология”, 1, s. 167–182).
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
