Kryzys finansowy, polityka oszczędnościowa i Grecja

Abstrakt

Artykuł zawiera krótki przegląd głównych przyczyn obecnego kryzysu i dotyczy strategii dogmatyzmu rynkowego i ich skutków, które pojawiły się po zakończeniu powojennego boomu i tzw. systemu z Bretton Woods. Rosnące nierówności i deregulacja spowodowały wzrost inwestycji kapitału spekulacyjnego (kapitalizm kasynowy), przyczyniając się do bańki na rynku nieruchomości w USA. Dzięki pomocy z środków publicznych kapitał ten nie poniósł większych strat po jej pęknięciu. Jednak pomoc publiczna naraziły na poważne kłopoty budżety państw, które już były ograniczone w wyniku „podatkowego wyścigu na dno”, spowodowanego specyficznymi neoliberalnymi zaleceniami, mającymi pomóc w przełamaniu kryzysu ekonomicznego. Słabe wyniki ekonomiczne i wysokie oprocentowanie obligacji skarbowych – wynikające z niskich ocen wystawianych przez agencje ratingowe – zagroziły niektórym państwom w strefie euro niewypłacalnością. Sytuację pogorszyły błędy w zarządzaniu. Zaoferowana przez „trójkę” (EBC, MFW i UE) pomoc finansowa wiązała się z „twardymi” reformami w duchu polityki oszczędności. Następstwem tego był kryzys społeczny i humanitarny o kolosalnych skutkach; było to dowodem ekonomicznego fiaska i zwiększyło dług publiczny do nieznośnych rozmiarów, głównie w Grecji, którą można uznać za laboratorium dla takiej strategii. Kraje w Europie Środkowo-Wschodniej powinny wyciągnąć wnioski z greckiej polityki oszczędności. Po pierwsze, powinny dłużej zachować własną walutę, gdyż pozwoli im to zachować konkurencyjność, dzięki możliwości dokonania dewaluacji w celu zrównoważenia większej produktywności ich partnerów handlowych. Po drugie, cięcia wydatków z pewnością nie rozwiążą problemu równoważenia budżetu państwa. Wprost przeciwnie, zwiększą napięcia społeczne i ekonomiczne w wyniku ograniczenia popytu publicznego i prywatnego i zagrożą niezbędnym inwestycjom w przyszły rozwój (infrastruktura, edukacja). Dlatego zwiększanie przychodów państwa i sprawiedliwa polityka podatkowa powinny być na liście celów, dopóki bogaci będą unikali proporcjonalnego wkładu w zwiększanie potencjału państwa do działania.