Czy Ogólnoeuropejski Indywidualny Produkt Emerytalny jest odpowiedni dla wszystkich? Perspektywy jego rozwoju w krajach członkowskich i kandydujących UE

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest ocena perspektyw rozwojowych Ogólnoeuropejskiego Indywidualnego Produktu Emerytalnego (OIPE), mającego na celu poprawę życia rezydentów UE na emeryturze. Uwagę skoncentrowano na związkach pomiędzy jakością krajowych publicznych systemów emerytalnych a oszczędnościami gospodarstw domowych na starość, w zbiorowości krajów członkowskich UE i krajów kandydujących. Badanie przeprowadzono w dwóch etapach. W pierwszym etapie, na podstawie współczynników korelacji Pearsona, ocenie poddano współzależności pomiędzy publicznymi programami emerytalnymi i postawami gospodarstw domowych względem indywidualnego oszczędzania na starość. W drugim etapie hierarchiczna analiza skupień pozwoliła zidentyfikować podzbiory krajów o wysokiej oraz o niskiej jakości publicznych systemów emerytalnych. Wyniki badania wskazały przy tym na istotne związki pomiędzy obowiązkowym i dobrowolnym oszczędzaniem gospodarstw domowych na emeryturę w obu powyższych podzbiorach. Ponadto podzbiory te cechowały się wewnętrznym zróżnicowaniem pod względem preferowanych aktywów finansowych przez gospodarstwa domowe. Powyższe wyniki pozwoliły odnieść się do potencjału rozwojowego OIPE. Najlepsze warunki do jego upowszechnienia zidentyfikowano w Chorwacji, na Cyprze, we Francji, w Grecji, na Węgrzech, a także w Polsce, Portugalii, Rumunii, Słowenii, Hiszpanii oraz Turcji. W większości tych krajów (z wyjątkiem Francji, Węgier, Rumunii i Hiszpanii) rozwój OIPE mógłby odbywać się poprzez konwersję płynnych aktywów, którymi dysponowały dotąd tamtejsze gospodarstwa domowe. Jednak w Chorwacji, Francji i we Włoszech PEPP został uznany za konkurencyjny względem istniejących produktów emerytalnych i ubezpieczeń na życie, co mogłoby negatywnie wpływać na jego rozwój. Niniejsze opracowanie jest pierwszym kompleksowym badaniem dotyczącym perspektyw rozwojowych OIPE w tak dużej grupie krajów. Jego wyniki dostarczają wiedzy ważnej społecznie, dotyczącej znaczenia prywatnych oszczędności, w tym PEPP, w uzupełnianiu dochodów emerytalnych, pochodzących z programów publicznych.