Dorastanie w okowach higieny i eugeniki w świetle piśmiennictwa Warszawskiego Towarzystwa Higienicznego na początku XX wieku

Aneta Bołdyrew

doi:10.18778/2450-4491.11.03

Autor

Aneta Bołdyrew Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk o Wychowaniu, Katedra Historii Wychowania i Pedeutologii UŁ https://orcid.org/0000-0002-6121-0816

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.11.03

Słowa kluczowe:

młodzież, higiena, eugenika, medykalizacja

Abstrakt

Artykuł dotyczy higienizacji i medykalizacji postaw wobec młodzieży w Królestwie Polskim na początku XX w. w piśmiennictwie o charakterze naukowym i popularyzatorskim Warszawskiego Towarzystwa Higienicznego. Lekarze i higieniści, zaangażowani społecznikowsko, pisali o zdrowiu, higienie i wychowaniu młodego pokolenia, także z uwzględnieniem kryteriów eugenicznych. Zmedykalizowana postawa wobec młodzieży była przejawem dążenia do jej kontroli i dyscyplinowania.

Biogram autora

Aneta Bołdyrew - Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk o Wychowaniu, Katedra Historii Wychowania i Pedeutologii UŁ

Bołdyrew Aneta – pedagog i historyk, doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Łódzkiego. Pracuje w Katedrze Historii Wychowania i Pedeutologii na Wydziale Nauk o Wychowaniu. Do zainteresowań naukowo-badawczych należą przede wszystkim problemy życia rodzinnego, patologii społecznych oraz różnych aspektów wychowania i opieki nad dziećmi i młodzieżą w wieku XIX i pierwszych latach XX w.

Bibliografia

Bączkiewicz J. (1913) Szkoła jako krzewicielka higieny praktycznej, „Zdrowie”, nr 3, s. 152–159.
Google Scholar

Bączkiewicz J. (1916a) Wychowanie fizyczne młodzieży jako zadanie społeczne, „Zdrowie”, nr 6, s. 294–298.
Google Scholar

Bączkiewicz J. (1916b) Wychowanie fizyczne młodzieży jako zadanie społeczne, „Zdrowie”, nr 7, s. 340–346.
Google Scholar

Bołdyrew A. (2010) Problematyka zdrowia i higieny młodzieży szkolnej w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX w. na łamach czasopism medycznych w: Czasopiśmiennictwo XIX i początków XX wieku jako źródło do historii edukacji, I. Michalska, G. Michalski (red.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 235–251.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7525-439-6.19

Bołdyrew A. (2018) Alkoholizm, prostytucja, narkomania jako „trucizna młodzieży”. Dyskusja o zagrożeniach dorastania w realiach polskiej nowoczesności w: Młodzież w sferze doświadczeń edukacyjno-zawodowych, A. Cybal-Michalska, B. Kanclerz, L. Myszka-Strychalska, P. Peret-Drążewska (red.), Poznań, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, s. 343–361.
Google Scholar

Bończa-Tomaszewski N. (2006) Źródła narodowości powstanie i rozwój polskiej świadomości w II połowie XIX i na początku XX wieku, Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Chodecki W. (1907) Alkohol i szkoła, „Zdrowie”, nr 6, s. 463–471.
Google Scholar

Chodecki W., Gruber (1913) Wychowanie dziewcząt i higiena rasy, „Zdrowie”, nr 5, s. 489–490.
Google Scholar

Cudowska A. (2009) Współczesne dzieciństwo w narracji terapeutycznej kultury (po)nowoczesnej w: Dziecko w zmieniającej się przestrzeni życia. Obrazy dzieciństwa, J. Izdebska, J. Szymanowska (red.), Białystok, Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie, s. 149–160.
Google Scholar

Czajkowski P. (1905) O zadaniach pedagogii seksualnej, „Zdrowie”, nr 1, s. 81.
Google Scholar

Demel M. (1964) Pedagogiczne aspekty warszawskiego ruchu higienicznego (1864–1914), Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Fidler H. (1904) Sprawozdanie lekarskie ze stanu miejskiej 7-io klasowej szkoły handlowej w Radomiu i internatu przy niej za rok 1901/2, a pierwszy istnienia szkoły, „Zdrowie”, nr 10, s. 807–861.
Google Scholar

Gawin M. (2003) Rasa i nowoczesność. Historia polskiego ruchu eugenicznego (1880–1952), Warszawa, Wydawnictwo Neriton.
Google Scholar

Gebhardt M. (2009) Die Angst vor dem kindlichen Tyrannen: Eine Geschichte der Erziehung im 20. Jahrhundert, München, Deutsche Verlags-Anstalt.
Google Scholar

Hall R. (2013) Pierwsze sporty w: Historia ciała, t. 2: Od Rewolucji do I wojny światowej, A. Corbin (red.), tłum. K. Belaid, T. Stróżyński, Gdańsk, słowo/obraz terytoria.
Google Scholar

Jacyno M. (2007) Medykalizacja dzieciństwa i możliwość jego powtórnego zaczarowania w: Wychowanie. Procesy, Pojęcia, Konteksty, M. Dudzikowa, M. Czerpaniak-Walczak (red.), Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne, s. 155–172.
Google Scholar

Janion M. (2007) Gorączka romantyczna, Gdańsk, słowo/obraz terytoria.
Google Scholar

Jaroszyński T. (1909) Z psychologii i higieny wychowania. Odczyt wygłoszony w Warszawskim Tow. Higienicznym w marcu 1909 r., Warszawa, Skład główny E. Wende.
Google Scholar

Jezierski W. (1906) Jak się powinny ubierać dziewczęta w wieku szkolnym, Warszawa, Księgarnia Naukowa.
Google Scholar

Joteyko J. (1911) O przeciążeniu szkolnym, „Zdrowie”, nr 7, s. 501–529.
Google Scholar

Kamiński A. (1959) Prehistoria polskich związków młodzieży, Warszawa, PWN.
Google Scholar

Kamiński A. (1963) Polskie związki młodzieży (1804–1831), Warszawa, PWN.
Google Scholar

Kamiński A. (1968) Polskie związki młodzieży (1831–1848), Warszawa, PWN.
Google Scholar

Kamiński A. (1971) Analiza teoretyczna polskich związków młodzieży do połowy XIX wieku, Warszawa, PWN.
Google Scholar

Karp-Rottermund S. (1910) Ogrody im. W. E. Raua w Warszawie, „Zdrowie”, nr 8, s. 575–587.
Google Scholar

Kopczyński S. (1903) Nerwowość młodzieży szkolnej, „Zdrowie”, nr 5, s. 378–389.
Google Scholar

Kopczyński S. (1910) Znaczenie hygieniczno-wychowawcze peryodycznych i systematycznych oględzin lekarskich młodzieży szkolnej, „Zdrowie”, nr 8, s. 600–605.
Google Scholar

Kosmowski W. (1906) Słowo wstępne w: Sprawy szkolne i wychowawcze. Odczyty wygłoszone w Wydziale Wychowawczym Warszawskiego Towarzystwa Higienicznego, Warszawa, Nakład Gebethnera i Wolffa, s. VII–VIII.
Google Scholar

Kubkowski P. (2018) Sprężyści: kulturowa historia warszawskich cyklistów na przełomie XIX i XX wieku, Warszawa, Narodowe Centrum Kultury.
Google Scholar

Kuźma-Markowska S. (2018) Dziecko, rodzina i płeć w amerykańskich inicjatywach humanitarnych i filantropijnych w II Rzeczypospolitej, Warszawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323533962

Łazowski T., Siwicki K. (1906a) Życie płciowe młodzieży akademickiej warszawskiej, „Zdrowie”, nr 1, s. 20–36.
Google Scholar

Łazowski T., Siwicki K. (1906b) Życie płciowe młodzieży akademickiej warszawskiej, „Zdrowie”, nr 2, 75–97.
Google Scholar

Łazowski T., Siwicki K. (1906c) Życie płciowe młodzieży akademickiej warszawskiej, „Zdrowie”, nr 3, 143–177.
Google Scholar

Marland H. (2013) Health and Girlhood in Britain, 1874–1920, Basingstoke, Palgrave Macmillan.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/9781137328144

Michałowicz M. (1911) Młodzież szkolna w okresie dojrzewania, „Zdrowie”, nr 1, s. 6–27.
Google Scholar

Mintz S. (2004) Huck’s Raft: A History of American Childhood, Cambridge, The Belknap Press of Harvard University Press.
Google Scholar

Słownik języka polskiego (1861), oprac. A. Zdanowicz et al., cz. 1, Wilno, Maurycy Orgelbrand.
Google Scholar

Stross A. (1995) „Gesundheitserziehung” zwischen Pädagogik und Medizin. Themenkonjunkturen und Professionalisierungsprobleme in Deutschland 1770–1930, „Zeitschrift für Pädagogik”, nr 2, s. 169–184.
Google Scholar

Szycówna A. (1904) Ogrody dziecięce imienia Rau’a, „Zdrowie”, nr 1, s. 3–11.
Google Scholar

Wernic L. (1906) Na progu nowej ery w rozwoju higieny, „Zdrowie”, nr 2, s. 67–70.
Google Scholar