Rozwijanie kompetencji kulturalnych dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną – projekt naukowy „Kulturalni w Toruniu”

Klaudia Wos

doi:10.18778/2450-4491.09.13

Autor

Klaudia Wos Interdyscyplinarna Szkoła Doktorska Nauk Społecznych Academia Rerum Socialium na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu https://orcid.org/0000-0002-5000-6182

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.09.13

Słowa kluczowe:

niepełnosprawność intelektualna, kompetencje kulturalne, kompetencje społeczne, wydarzenia kulturalne, dorosłość

Abstrakt

Kompetencje kulturalne są składową kompetencji społecznych, których rozwijanie jest istotnym zadaniem w życiu człowieka. Celem badania było ukazanie rozwoju kompetencji kulturalnych dorosłych osób z umiarkowaną oraz znaczną niepełnosprawnością intelektualną dzięki ich uczestnictwu w wydarzeniach kulturalnych. Badanie zostało przeprowadzone w ramach naukowego projektu grantowego „Kulturalni w Toruniu”. Celem praktycznym projektu było zdobycie nowych kompetencji społecznych, w tym kulturalnych, przez dorosłe osoby z umiarkowaną oraz znaczną niepełnosprawnością intelektualną poprzez ich czynny udział w wydarzeniach kulturalnych. Podczas trwania projektu zrealizowano badania wstępne oraz badania końcowe dotyczące kompetencji kulturalnych uczestników projektu z wykorzystaniem wywiadu częściowo ustrukturyzowanego, obserwacji uczestniczącej oraz Kwestionariusza Kompetencji Społeczno-Zawodowych (KKSZ) dla ONU i ich opiekunów. W projekcie uczestniczyło pięć dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną, którzy wzięli udział w – samodzielnie wybranych – jedenastu wydarzeniach kulturalnych. Wyniki badań wykazały zmiany w definiowaniu pojęcia kultura przez uczestników badań, poszerzenie ich wiedzy dotyczącej miejsc związanych z kulturą, zdobycie nowych umiejętności praktycznych podczas uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych, a także rozwój umiejętności decyzyjnych. Rezultaty potwierdzają, iż uczestnictwo w kulturze oddziałuje na kompetencje społeczne.

Biogram autora

Klaudia Wos - Interdyscyplinarna Szkoła Doktorska Nauk Społecznych Academia Rerum Socialium na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu

Wos Klaudia – pedagog specjalny w zakresie edukacji niepełnosprawnych intelektualnie – oligofrenopedagogika, pedagog opiekuńczo-wychowawczy. Doktorantka w Interdyscyplinarnej Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Bibliografia

Baczała D. (2012) Niepełnosprawność intelektualna a kompetencje społeczne, Toruń, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Google Scholar

Baczała D., Dąbrowska K. (2013) Kompetencje społeczne osób dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną w: Rozwój społeczny osób z niepełnosprawnością intelektualną. Ograniczenia i możliwości w zakresie kompetencji społecznych, D. Baczała, J. Błeszyński (red.), Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 15–61.
Google Scholar

Baranowski J. (2006) Aktywność fizyczna niepełnosprawnych intelektualnie stopnia lekkiego, „Zeszyty Metodyczno-Naukowe”, nr 21, s. 7–16.
Google Scholar

Blinde E. M., Taub D. E. (1999) Personal empowerment through sport and physical fitness activity: Perspectives from male college students with physical and sensory disabilities, „Journal of Sport Behavior”, 22 (2), s. 181–202.
Google Scholar

Brittain I. (2004) Perceptions of disability and their impact upon involvement in sport for people with disabilities at all levels, „Journal of Sport and Social Issues”, 28 (4), s. 429–452.
Google Scholar

Brodowska M., Kostecka-Rogowska M., Kozak B. (2013) Kwestionariusz Kompetencji Społeczno-Zawodowych KKSZ dla ONU i ich opiekunów, Poznań, Kapitał Ludzki.
Google Scholar

Candlin F. (2003) Blindness, art and exclusion in museums and galleries, „International Journal of Art & Design Education”, 22 (1), s. 100–110.
Google Scholar

Chojnacki K. (2007) Turystyka osób niepełnosprawnych intelektualnie jako forma rehabilitacji fizycznej, psychicznej i społecznej, Kraków, Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha.
Google Scholar

Dubisz S. (2006) Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Dykcik W. (2003) Aktywność w kulturze i sztuce podstawą edukacji i twórczego życia osób niepełnosprawnych w: Sztuka w życiu i edukacji niepełnosprawnych, E. Jutrzyna (red.), Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, s. 9–18.
Google Scholar

Flick U. (2010) Projektowanie badania jakościowego, tłum. P. Tomanek, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Furmanek M. (2011) Czy człowiek niepełnosprawny ma szansę być pełnosprawnym turystą?, „Państwo i Społeczeństwo”, nr 1, s. 93–102.
Google Scholar

Furmanek M. (2014) Turystyka wyjazdowa niepełnosprawnych ruchowo mieszkańców Krakowa – stan i potrzeby, „Turyzm”, nr 24 (2), s. 7–15.
Google Scholar

Gałecki P., Święcicki Ł. (2015) Kryteria diagnostyczne z DSM-5, Wrocław, Desk reference, Edra Urban & Partner.
Google Scholar

Gumienny B. (2010) Kompetencje społeczne niepełnosprawnych intelektualnie wychowanków domów dziecka, Rzeszów, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Google Scholar

Juszczyk S. (2013) Badania jakościowe w naukach społecznych. Szkice metodologiczne, Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Kaganek K., Stanuch H. (2005) Modele regresyjne uprawiania turystyki aktywnej przez osoby niepełnosprawne wzrokowo i ruchowo, „Bio-algorithms and Med-systems”, nr 1 (1/2), s. 221–226.
Google Scholar

Kłoskowska A. (1972) Społeczne ramy kultury. Monografia socjologiczna, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Konarski S. (2006) Kluczowe znaczenie kompetencji społeczno-psychologicznych we współczesnych koncepcjach i praktyce systemów edukacji ekonomistów i menedżerów w: Kompetencje społeczno-psychologiczne ekonomistów i menedżerów. Teoria. Badania. Edukacja, S. Konarski (red.), Warszawa, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, s. 7–21.
Google Scholar

Lister S., Tanguay D., Snow S., D’Amico M. (2009) Development of a creative arts therapies center for people with developmental disabilities, „Art Therapy”, 26 (1), s. 34–37.
Google Scholar

Magnuszewska-Otulak G. (2009) Uczestnictwo osób niepełnosprawnych w życiu społecznym, Warszawa, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
Google Scholar

Matczak A. (2007) Kwestionariusz Kompetencji Społecznych KKS: podręcznik, wyd. II poprawione, Warszawa, Pracownia Testów Psychologicznych.
Google Scholar

Michaluk T. (2011) Sport osób niepełnosprawnych w semiotyczno-filozoficznej perspektywie badawczej, „Fizjoterapia”, nr 19 (1), s. 41 48.
Google Scholar

Molik B., Zubala T., Słyk K., Kucharczyk B., Gryglewicz A. (2010) Motywacja osób niepełnosprawnych do uprawiania koszykówki na wózkach, „Postępy Rehabilitacji”, nr 2, s. 53–61.
Google Scholar

Nowak A. (2015) Uczestnictwo osób niepełnosprawnych w kulturze, „Chowanna”, nr 1, s. 91–102.
Google Scholar

Okoń W. (2001) Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Google Scholar

Olbrycht K. (2014) Edukacja kulturalna wobec różnych obliczy współczesnego wykluczenia w: Edukacja kulturalna przeciw wykluczeniom, K. Augustyniak, M. Strońska-Zaremba (red.), Wrocław, Wrocławskie Centrum Twórczości Dziecka, s. 9–19.
Google Scholar

Pawlik S. (2015) Sztuka jako sposób włączania osób z niepełnosprawnością intelektualną do społeczeństwa, „Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej”, nr 5, s. 59–74.
Google Scholar

Pieszak E. (2012) Aktywność fizyczna a jakość życia osób z ograniczoną sprawnością, „Ecologia Humana”, nr 2 (10), s. 135–147.
Google Scholar

Poria Y., Reichel A., Brandt Y. (2009) People with disabilities visit art museums: an exploratory study of obstacles and difficulties, „Journal of Heritage Tourism”, 4 (2), s. 117–129.
Google Scholar

Preisler M. (2011) Turystyka osób niepełnosprawnych, „Studia Periegetica”, nr 6, s. 27–36.
Google Scholar

Rhoads L. (2009) Museums, meaning making, and memories: The need for museum programs for people with dementia and their caregivers, „Curator: The Museum Journal”, 52 (3), s. 229–240.
Google Scholar

Rubacha K. (2008) Metodologia badań nad edukacją, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar

Thomas N., Smith A. (2008) Disability, sport and society: An introduction, London, Routledge.
Google Scholar

Urbański-Korż R. (2000) Kompetencje społeczne dorosłych. Język – dobro – piękno – śmierć, Toruń–Poznań, Wydawnictwo Edytor.
Google Scholar

Vila T. D., Darcy S., González E. A. (2015) Competing for the disability tourism market – a comparative exploration of the factors of accessible tourism competitiveness in Spain and Australia, „Tourism Management”, 47, s. 261–272.
Google Scholar

Zajadacz A. (2012) Turystyka osób niesłyszących – ujęcie geograficzne, Poznań, Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Żuraw H. (1996) Uczestnictwo kulturalne młodzieży niepełnosprawnej, Warszawa, Wydawnictwo „Żak”.
Google Scholar

Żyta A. (2014) Niepełnosprawność intelektualna – najnowsze zmiany terminologiczne i diagnostyczne w świetle DSM-5, ICD-11 oraz AAIDD, „Niepełnosprawność i Rehabilitacja”, nr 1, s. 17–26.
Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej, Dz.U. z 2017 r., poz. 356.
Google Scholar

Olbrycht K., Edukacja kulturalna – potrzeby, uwarunkowania, perspektywy, 2014, https://www.scribd.com/document/339321351/Edukacja-Kulturalna-Katarzyna-Olbrycht dostęp: 5.11.2019
Google Scholar