Odpowiedzialność edukacji za kreowanie dialogu międzykulturowego

Jerzy Nikitorowicz

doi:10.18778/2450-4491.06.08

Autor

Jerzy Nikitorowicz Uniwersytet w Białymstoku, Katedra Edukacji Międzykulturowej https://orcid.org/0000-0003-4371-8322

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.06.08

Słowa kluczowe:

wielokulturowość, edukacja, dialog międzykulturowy, transkulturowość

Abstrakt

Autor zwraca uwagę, że idee wielokulturowości nie mogły przynieść oczekiwanych efektów, gdyż nie ukształtowano edukacyjnych mechanizmów dialogu międzykulturowego. W tym kontekście przedstawia odpowiedzialność edukacji za kształtowanie procesu dialogu, poczynając od niwelowania mitu o upadku idei multikulturalizmu, a kończąc na potrzebie rewitalizacji heterologii, kosmopolityzmu, transnarodowości. W pierwszej części tekstu podkreślono problem marginalizacji istotnych problemów, związanych z kształtowaniem się społeczeństw wielokulturowych i w tym kontekście z odpowiedzialnością edukacji za kreowanie kultury pokoju. Następnie zwrócono uwagę na potrzebę nadania znaczenia filozofii dialogu, prowadzenia dialogu wewnętrznego z samym sobą, aby „wyzwolić” się z myślenia militarnego. Wskazano na potrzebę aktywnego uczestnictwa w trzech rodzajach dialogu (informacyjnym, negocjacyjnym o kreującym rozwój ludzkości i zachowanie pokoju). W końcowej części podkreślono odpowiedzialność edukacji za kształtowanie i wspieranie w rozwoju człowieka będącego w ustawicznym dialogu kultur, człowieka transnarodowego i transkulturowego.

Biogram autora

Jerzy Nikitorowicz - Uniwersytet w Białymstoku, Katedra Edukacji Międzykulturowej

Pedagog, prof. zw., dr hab., kierownik Katedry Edukacji Międzykulturowej na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku; sekretarz naukowy Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk, członek Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego.

Bibliografia

Arendt H. (1991) Myślenie, przeł. Buczyńska-Garewicz, Warszawa, „Czytelnik”.
Google Scholar

Boniecki A. (2016) Nie załamię się w: J. Dąbrowska, Nie ma się czego bać. Rozmowy z mistrzami, Warszawa, Wydawnictwo „Agora”.
Google Scholar

Buber M. (1992) Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych, tłum. J. Doktór, Warszawa, Instytut Wydawniczy PAX.
Google Scholar

Dyczewski L. (1996) Naród podmiotem kultury w: Tożsamość polska i otwartość na inne społeczeństwa, L. Dyczewski (red.), Lublin, Redakcja Wydawnictw KUL.
Google Scholar

Edukacja. Jest w niej ukryty skarb (1998) pod przew. Jacques’a Delorsa, Raport dla UNESCO, tłum. W. Rabczuk, Warszawa, Wyd. Stowarzyszenie Oświatowców Polskich.
Google Scholar

Finkielkraut A. (2004) Paraliżujący kompleks winy, rozmowa z Bronisławem Wildsteinem, „Rzeczpospolita”, 28–29 luty, nr 9 (581).
Google Scholar

Gadacz T. (2004) Chrześcijańskie korzenie Tischnerowskiej filozofii człowieka, Kraków, Wydawnictwo „Znak”, nr 5.
Google Scholar

Hołówka J. (2016) Krótkość życia mnie nie peszy w: J. Dąbrowska, Nie ma się czego bać. Rozmowy z mistrzami, Warszawa, Wydawnictwo „Agora”.
Google Scholar

Kim R., Gębura R. (2016) Szkoła w służbie PIS, „Newsweek”, nr 36.
Google Scholar

Kuligowski W. (2015) Ty śmieciu! Mowa potoczna jako narzędzie dehumanizacji w: Śmieć w kulturze, K. Kulikowska, C. Olbracht-Prondzyński (red.), Gdańsk, Wydawnictwo Naukowe „Katedra”.
Google Scholar

Lévinas E. (1994) O Bogu, który nawiedza myśl, przekł. M. Kowalska, Kraków, Wydawnictwo „Znak”.
Google Scholar

Nikitorowicz J. (2013) Patriotyzm i nacjonalizm. Ku jakiej tożsamości kulturowej?, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Nikitorowicz J. (2016) Patriotyzm-Obywatelstwo-Kosmopolityzm. Progres czy regres? w: Edukacja w perspektywie wyzwań współczesności, A. Harbatski, E. Krysztofik-Gogol (red.), Toruń, Wydawnictwo „Adam Marszałek”.
Google Scholar

Ostrowska U. (2000) Dialog w pedagogicznym badaniu jakościowym, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Paleczny T. (2006) W poszukiwaniu nowych perspektyw badań i studiów nad wielokulturowością w: Wzory wielokulturowości we współczesnym świecie, K. Golemo, T. Paleczny, E. Wiącek (red.), Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Piejka A. (2015) Kultura pokoju podstawą humanistycznej alternatywy edukacyjnej w: Przyszłość. Świat–Europa–Polska, Biuletyn Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus”przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk, nr 1, s. 36.
Google Scholar

Rutkowiak J. (1992) Pytanie, dialog, wychowanie, Warszawa, PWN.
Google Scholar

Stuhr J. (2016) Pomylony patriotyzm, „Newsweek”, 24–30 październik, nr 44.
Google Scholar

Sztompka P. (2002) Socjologia. Analiza społeczeństwa, Kraków, Wydawnictwo „Znak”.
Google Scholar

Śliwerski B. (2015) Edukacja (w) polityce Polityka (w) edukacji. Inspiracje do badań polityki oświatowej, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Tarnowski J. (1980) Martin Buber – nauczyciel dialogu, Kraków, Wydawnictwo „Znak”, nr 7.
Google Scholar

Tarnowski J. (2000) Postawa dialogu w pedagogice personalno-egzystencjalnej w: Pedagogika alternatywna. Dylematy teorii, B. Śliwerski (red.), Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Tischner J. (1995) Gra wokół odpowiedzialności, Kraków, Wydawnictwo „Znak”, nr 10.
Google Scholar

Tischner J. (2004) Inny, Kraków, Wydawnictwo „Znak”, nr 1.
Google Scholar

Wojnar I. (2016) Edukacja humanistyczna i trzy kręgi tożsamości człowieka w: I. Wojnar, Humanistyczne przesłanki niepokoju, Warszawa, Dom Wydawniczy ELIPSA.
Google Scholar

Wojnar I. (2000) Kształtowanie kultury pokoju zobowiązaniem edukacyjnym na XXI wiek w: I. Wojnar, Humanistyczne intencje edukacji, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Google Scholar