Socjalizacja płciowa w doświadczeniu biograficznym transpłciowych kobiet

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.14.08

Słowa kluczowe:

transpłciowość, transgender studies, socjalizacja płciowa, tożsamość płciowa, passing

Abstrakt

Artykuł osadzony jest w teoretycznej ramie socjologii feministycznej i transgender studies. Autorka odnosi się do problematyki transpłciowości w kontekście socjalizacji płciowej jako procesu realnie wpływającego na diagnozowanie transpłciowości, a także na przebieg życia, w tym na zainteresowania i wybory zawodowe osób transpłciowych. Tekst powstał w oparciu o wyniki analizy 18 wywiadów narracyjnych z transpłciowymi kobietami. W pierwszej części przedstawiono kwestie socjalizacji, socjalizacji
płciowej, tożsamości płciowej oraz transpłciowości, w nawiązaniu do podstawowych stanowisk teoretycznych. Szczególną uwagę poświęcono zjawisku passingu – termin ten funkcjonuje zarówno w żargonie osób transpłciowych, jak i w literaturze naukowej. W drugiej części tekstu ukazano wyniki analiz, dotyczących znaczenia przeciwnej do płci odczuwanej socjalizacji płciowej oraz stosunku transpłciowych kobiet do ról płciowych, w szczególności do idei passingu.

Biogram autora

Aleksandra Sobańska - Uniwersytet Łódzki

Aleksandra Sobańska – doktorantka w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Łódzkiego, przynależy do Katedry Socjologii Kultury w Instytucie Socjologii UŁ na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Zainteresowania badawcze: transpłciowość, queer studies, socjologia interpretatywna, praca socjalna. Działaczka w organizacji działającej na rzecz osób LGBTQ+.

Bibliografia

Begun S., Kattari S. K. (2016) Conforming for survival: Associations between transgender visual conformity/passing and homelessness experiences, „Journal of Gay & Lesbian Social Services”, t. 28, nr 1, s. 54-66, https://doi.org/10.1080/10538720.2016.1125821
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/10538720.2016.1125821

Bieńkowska M. (2012) Transseksualizm w Polsce. Wymiar indywidualny i społeczny przekraczania binarnego systemu płci, Białystok, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Google Scholar

Bieńkowska-Ptasznik M. (2002) Płeć społeczna – transseksualizm – rekonstrukcja tożsamości, w: Zrozumieć płeć. Studia interdyscyplinarne, A. Kuczyńska (red.), Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 142–152.
Google Scholar

Butler J. (2008) Uwikłani w płeć, tłum. K. Krasuka, Warszawa, Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

de Beauvoir S. (1972[1949]) Druga płeć. Tom I. Fakty i mity, tłum. G. Mycielska, Kraków, Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Dębińska M. (2020) Transpłciowość w Polsce. Wytwarzanie kategorii, Warszawa, Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Ekins R., King D. (2006) The Transgender Phenomenon, SAGE Publications, https://doi.org/10.4135/9781446220917
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781446220917

Fajkowska-Stanik M. (2001) Transseksualizm i rodzina. Przekaz pokoleniowy wzorów relacyjnych w rodzinach transseksualnych kobiet, Warszawa, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Google Scholar

Feinberg L. (1992) Transgender Liberation: A Movement Whose Time Has Come, World View Forum.
Google Scholar

Garfinkel H. (1967) Studies in Ethnomethodology. Chapter 5, Englewood Cliffs, NJ, Prentice-Hall, Inc.
Google Scholar

Giddens A. (2006) Socjologia, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Golczyńska-Grondas A. (2004) Mężczyźni z enklaw biedy. Rekonstrukcja pełnionych ról społecznych, Łódź, Przedsiębiorstwo Specjalistyczne „Absolwent”.
Google Scholar

Goldie T. (2014) The Man Who Invented Gender: Engaging the Ideas of John Money, Toronto, University of British Columbia Press.
Google Scholar

Grodzka A., Podobińska L. (2012) Sytuacja osób transpłciowych w Polsce, w: Transpłciowość – Androgynia. Studia o przekraczaniu płci, A. Kłonkowska (red.), Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar

Klimiuk M. (2012) Androgyniczność w społeczności muzułmańskiej na przykładzie bissu z Sulawesi (Indonezja), w: Queer a islam. Alternatywna seksualność w kulturze muzułmańskiej, K. Górak-Sosnowska (red.), Sopot, Smak Słowa.
Google Scholar

Kłonkowska A. (2017) Płeć: dana czy zadana? Strategie negocjacji (nie)tożsamości transpłciowej w Polsce, Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar

Kryszk K., Kłonkowska A. (2012) Sytuacja społeczna osób transpłciowych. Analiza danych z badania ankietowanego, w: Sytuacja społeczna osób LGBT. Raport za lata 2010 i 2011, M. Makuchowska, M. Pawlęga (red.), Warszawa, Kampania Przeciw Homofobii.
Google Scholar

Kuźma-Markowska S. (2014) Druga fala, w: Encyklopedia gender: płeć w kulturze, M. Rudaś-Grodzka, K. Nadana-Sokołowska (red.), Warszawa, Wydawnictwo Czarna Owca.
Google Scholar

Kwak A. (2019) Wychodzenie kobiet z cienia jednej roli - zmiany i ograniczenia, „Folia Sociologica”, nr 69, s. 6–20, https://doi.org/10.18778/0208-600X.69.01
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.69.01

Nikitorowicz J. (1999) Socjalizacja, w: Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej, D. Lalak, T. Pilch (red.), Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, s. 271-273.
Google Scholar

Oakley A. (1972) Sex, Gender and Society, Isleworth, Maurice Temple Smith Ltd.
Google Scholar

Rawa-Kochanowska A. (2011) Poczucie tożsamości płciowej w teorii i w badaniach, Warszawa, Wydawnictwo Difin.
Google Scholar

Serano J. (2007) Whipping girl: a transsexual woman on sexism and the scapegoating of femininity, Nowy Jork, Seal Press.
Google Scholar

Skuza A. (2012) Interakcje społeczne w procesie socjalizacji, Forum Pedagogiczne, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, t. 2, nr 1, s. 225-257, https://doi.org/10.21697/fp.2012.1.12
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.21697/fp.2012.1.12

Stryker S. (2008) Transgender History, Nowy Jork, Seal Press, https://doi.org/10.1215/01636545-2007-026
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1215/01636545-2007-026

Stryker S. (2017) Transgender History. The Roots of Today’s Revolution, Nowy Jork, Seal Press.
Google Scholar

Szacka B. (2003) Wprowadzenie do socjologii, Warszawa, Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Świder M., Winiewski M. (2017) Sytuacja społeczna osób LGBTA w Polsce. Raport za lata 2015–2016, Warszawa, Kampania Przeciw Homofobii.
Google Scholar

Ziemińska R. (2018) Niebinarne i wielowarstwowe pojęcie płci, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Cambridge Dictionary, Misgender, Cambridge University Press, https://dictionary.cambridge.org/pl/dictionary/english/misgender [dostęp: 08.08.2021].
Google Scholar

World Health Organization Regional Office for Europe, Europe brief – transgender health in the context of ICD-11, https://www.euro.who.int/en/health-topics/health-determinants/gender/gender-definitions/whoeurope-brief-transgender-health-in-the-context-of-icd-11 [dostęp: 10.08.2021].
Google Scholar

Kodeks karny (Dz. U. z 2021 r. Nr 2345), art. 189, https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-karny-16798683/roz-23 [dostęp: 10.08.2021].
Google Scholar

LGB Alliance, https://lgballiance.org.uk/ [dostęp: 10.08.2021].
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2022-07-07

Jak cytować

Sobańska, A. (2022). Socjalizacja płciowa w doświadczeniu biograficznym transpłciowych kobiet. Nauki O Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne, 14(1), 129–148. https://doi.org/10.18778/2450-4491.14.08