Ramy Wewnętrznego Nadzoru Podatkowego, czyli Tax CMS w polskim wydaniu

Abstrakt

Polski system prawa podatkowego doświadczył głębokich zmian wynikających z implementacji rekomendacji OECD/G20 (BEPS), dyrektyw unijnych oraz rodzimych polityk w zakresie tzw. uszczelniania systemu podatkowego. Doszło także do zaostrzenia kar finansowych dla przedsiębiorstw-podatników oraz sankcji karnych skarbowych dla osób je reprezentujących. Zwiększyła się też wykrywalność naruszeń, co bierze się m.in. z digitalizacji wymiany informacji, która pozwala na szybszy i głębszy wgląd w sytuację podatkową przedsiębiorstwa. W efekcie rośnie ryzyko podatkowe dla firm i ich przedstawicieli odpowiedzialnych za zgodność funkcji podatkowej z przepisami prawa (tax compliance). Tym samym coraz większego znaczenia nabiera potrzeba skutecznego mitygowania poszerzonego spektrum ryzyka. W największych organizacjach tworzy się w tym celu szczelne i całościowe procedury zarządzania ryzykiem podatkowym na zasadzie best practice, czyli fakultatywnie, ponieważ przepisy prawa nie obligują do tego. Polskie regulacje przewidują w szczególnych przypadkach jedynie ogólne obowiązki, np. zarządu spółki prawa handlowego w zakresie kontroli wewnętrznej niezbędnej dla zapewnienia prawidłowości rozliczeń podatkowych. Brak jednak wskazówek, jak taki system kontroli wewnętrznej w zakresie rozliczeń podatkowych miałby zostać skonstruowany.

Wzrost ryzyka podatkowego powoduje, że największe przedsiębiorstwa międzynarodowe sięgają po całościowe narzędzia do systemowego zarządzania funkcją podatkową. Dodatkowym i ważnym motywem implementacji narzędzia systemowego dla polskich firm okazał się Dział IIB. „Współdziałanie” ustawy Ordynacja podatkowa, który wszedł w życie z dniem 1 lipca 2020 r. Nowe przepisy umożliwiają największym przedsiębiorstwom zawarcie z Krajową Administracją Skarbową tzw. umowy o współdziałanie, dającej dostęp do wielu przywilejów, głównie w postaci braku kontroli podatkowych czy braku obowiązków MDR w odniesieniu do tzw. schematów krajowych. Aby zawrzeć umowę o współdziałanie, podatnik musi spełnić m.in. warunek wdrożenia tzw. Ram Wewnętrznego Nadzoru Podatkowego. Ministerstwo Finansów opublikowało projekt Wytycznych w zakresie Ram Wewnętrznego Nadzoru Podatkowego, opisujący wymagania takiego systemu, lecz bez wskazówek wykonawczych. To, co Ordynacja podatkowa nazywa Ramami Wewnętrznego Nadzoru Podatkowego, stanowi rozbudowany odpowiednik systemów typu Tax Compliance Management System, stosowanych w praktyce biznesowej wielu państw. Autor artykułu powołuje się na doświadczenia niemieckie, w RFN bowiem istnieje bogata doktryna i praktyka w zakresie tworzenia systemów typu Tax CMS opartych na standardzie audytorskim IDW PS 980 wprowadzonym przez Instytut Niemieckich Biegłych Rewidentów. Wdrożenie w polskich przedsiębiorstwach całościowego Tax CMS na podstawie przetestowanych rozwiązań zagranicznych może stanowić optymalny sposób zarządzania ryzykiem podatkowym w sytuacji, gdy rodzima praktyka zacznie się dopiero kształtować. Ponadto wdrożenie Tax CMS umożliwi spełnienie warunków zawarcia umowy o Współdziałanie, co dla wielu przedsiębiorstw i ich władz będzie stanowić pożądaną formę zabezpieczenia ryzyka wraz z uzyskaniem dodatkowych przywilejów.