Przestrzeń publiczna jako przestrzeń tożsamości miasta. Szansa czy balast dla rozwoju miasta?

Krzysztof Bierwiaczonek

doi:10.18778/0208-600X.54.05

Autor

Krzysztof Bierwiaczonek Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Socjologii

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.54.05

Słowa kluczowe:

tożsamość miasta, przestrzeń publiczna, modernizacja tożsamości, ekonomia symboliczna

Abstrakt

Nieco ponad 20 lat temu Wacław Piotrowski napisał, że „tożsamość miasta określają jego najbardziej istotne cechy”. Takich cech poszukiwać można w różnych kontekstach związanych z miastem: historii, architekturze, charakterystyce struktury społecznej, ale także, a może przede wszystkim w miejskich przestrzeniach publicznych. W kontekście socjologicznym nie chodzi tu o sam układ urbanistyczny miasta, ale też o jego historię, wydarzenia przeszłe, jakie miały miejsce w przestrzeni, i teraźniejsze, które w niej się rozgrywają, sposoby jej społecznego użytkowania codziennego i odświętnego, ale też o mniej lub bardziej oczywiste znaczenia, jakie przestrzeń komunikuje. Tym samym przestrzeń publiczna współtworzy tożsamość miasta. W niektórych miastach jest ona oczywista, a w innych skomplikowane losy historyczne, ale też sam proces wytwarzania przestrzeni miejskiej rodzi wiele niejednoznaczności. Z jednej strony mogą one fascynować i umożliwiać osiągnięcie przewagi konkurencyjnej nad innymi miastami, a z drugiej stanowić balast dla miasta i jego rozwoju. Tym samym warto zastanowić się, na ile przestrzeń publiczna miast stanowi konstytutywny element tożsamości miasta i w jakim stopniu wykorzystywana jest w procesie budowania narracji tożsamościowej miasta. Próba odpowiedzi na to pytanie zostanie udzielona w oparciu o wywiady z ekspertami społecznymi i instytucjonalnymi, jakie w ramach większego projektu badawczego prowadzone były we Wrocławiu i Gliwicach w latach 2014−2015.

Bibliografia

Bierwiaczonek K., Nawrocki T. (2012), Teoretyczne spojrzenie na przestrzeń publiczną, [w:] Bierwiaczonek K., Lewicka B., Nawrocki T., Rynki malle i cmentarze. Przestrzeń publiczna miast śląskich w ujęciu socjologicznym, Wydawnictwo Nomos, Kraków, s. 23−64.
Google Scholar

Błaszczyk M. (2013), W poszukiwaniu socjologicznej teorii rozwoju miast. Meandry ekonomii politycznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Carmona M., de Magalhaes C., Hammond L. (2008), Public Space. The Management Dimension, Routledge Tayloor and Francis Group, London − New York.
Google Scholar

Carr S., Francis M., Rivlin L. G., Stone A. M. (2009), Public Space, University Press, Cambridge.
Google Scholar

Davies N., Moorhouse R. (2002), Mikrokosmos. Portret miasta środkowoeuropejskiego, Wydawnictwo Znak, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Fundacja, Kraków.
Google Scholar

Dymnicka M. (2013), Przestrzeń publiczna a przemiany miasta, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Jałowiecki B., Szczepański M. S. (2002), Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Jałowiecki B. (2012), Czytanie przestrzeni, Konsorcjum Akademickie, Kraków, Rzeszów, Zamość.
Google Scholar

Klekotko M. (2014), Miasta bez charakteru? Polskie miasta w perspektywie „teorii scen”, “Sociological Review (Przegląd Socjologiczny)”, no. 1, s. 171−196.
Google Scholar

Korzeniewski B. (2012), O sposobach obchodzenia się z reliktami przeszłości, „Sensus Historiae”, vol. VI, no. 1, s. 35−47.
Google Scholar

Krajewski M. (2011), Poza przestrzenią publiczną, [w:] Nowak M., Pluciński P. (red.), O miejskiej sferze publicznej. Obywatelskość i konflikty o przestrzeń, Korporacja Ha!art, Kraków.
Google Scholar

Kunce A. (2007), Problemy tożsamościowej układanki. Puzzle gliwickie, [w:] Kunce A., Kadłubek Z., Myśleć Śląsk. Wybór esejów, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar

Libura H. (1990), Percepcja przestrzeni miejskiej, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
Google Scholar

Lofland L. H. (2007), The Public Realm. Exploring the City’s Quintessential Social Territory, Aldine Transaction A Division of Transaction Publishers, London.
Google Scholar

Lorens P. (2010), Definiowanie współczesnej przestrzeni publicznej, [w:] Lorens P., Martyniuk-Pęczek J. (red.), Problemy kształtowania przestrzeni publicznych, Wydawnictwo Urbanista, Gdańsk, s. 6−20.
Google Scholar

Łukowski W. (2002), Społeczne tworzenie ojczyzn, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Łukowski W. (2009), Miasto na granicy w poszukiwaniu symbolicznej spójności, [w:] ŁukowskiW., Bojar H., Jałowiecki B. (red.), Społeczność na granicy, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Madurowicz M. (2008), Miejska przestrzeń tożsamości Warszawy, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar

Marody M., Giza-Poleszczuk A. (2004), Przemiany więzi społecznych. Zarys teorii zmiany społecznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Piotrowski W. (1994), Tożsamość miasta (na przykładzie Łodzi), [w:] Machaj I., Styka J. (red.), Stare i nowe struktury społeczne w Polsce, t. 1: Miasto, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 171−174.
Google Scholar

Rewers E. (2012), Marginalizacja interpretacyjnej mocy kontekstu, „Autoportret. Pismo o Dobrej Przestrzeni”, nr 1(36), s. 6−15.
Google Scholar

Ruczyński R. (2010), Tradycyjna urbanistyka a współczesne realizacje przestrzeni publicznych [w:] Lorens P., Martyniuk-Pęczek J. (red.), Problemy kształtowania przestrzeni publicznych, Wydawnictwo Urbanista, Gdańsk, s. 148−158.
Google Scholar

Saryusz-Wolska M. (2011), Spotkania czasu z miejscem. Studia o pamięci i miastach, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar

Springer F. (2013), Wanna z kolumnadą. Reportaże o polskiej przestrzeni, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Google Scholar

Szczepański M. S. (1991), „Miasto socjalistyczne” i świat społeczny jego mieszkańców, Europejski Instytut Rozwoju Lokalnego i Regionalnego, Warszawa.
Google Scholar

Zukin Sharon (2008), The Cultures of Cities, Blackwell Publishing, Oxford.
Google Scholar

Żmudzińska-Nowak M. (2007), Czytelność i tożsamość przestrzeni miasta w czasach zaniku tradycyjnych wartości, [w:] Majer A. (red.), Socjologia miasta. Nowe dziedziny badań, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 71−80.
Google Scholar