„Ten żył zdrowo, a ten żył choro”. O rozumieniu zdrowia i ruchu przez dzieci

Ewa Maciejewska-Mroczek

doi:10.18778/0208-600X.65.05

Autor

Ewa Maciejewska-Mroczek Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Uniwersytet Warszawski, ul. Żurawia 4, 00-503 Warszawa

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.65.05

Słowa kluczowe:

dziecko, sport, ciało, childhood studies, nowa socjologia dzieciństwa

Abstrakt

Opracowanie to przedstawia wyniki badań prowadzonych wśród dzieci w wieku 8–11 lat, dotyczących tego, jak rozumieją one różne aspekty zdrowia czy zdrowego stylu życia. Wśród najistotniejszych komponentów dbania o zdrowie dzieci wymieniały ruch. W zebranym materiale istotne jest przypisywanie przez rozmówców wartości moralnych tym aktywnościom. Człowiek, który „biega, jeździ na rowerze, pływa”, jest kimś nie tylko zdrowym, ale i moralnym. Przeciwieństwem zaś takiej postawy jest nie tylko niezdrowy tryb życia, lecz także niski poziom moralny (np. uleganie nałogom) oraz wzmacniająca ten nieprzychylny obraz odpychająca fizyczność. W narracjach dzieci określenia „zdrowe” i „dobre” traktowane były często wymiennie. Dzieci traktują ruch nie tylko jako obszar „dobry”, czyli zdrowy, lecz także – przynoszący satysfakcję. W opinii uczestników badań, dla sportu i ruchu jest miejsce w różnych, nie zawsze kojarzonych z nimi przestrzeniach, a ich praktykowanie jest spójne z ich wizją tego, co to znaczy być dzieckiem.

Bibliografia

Alderson P. (2008), Children as researchers. Participation rights and research methods, [w:] P. Christensen, A. James (eds.), Research with children: Perspectives and practices, Routledge, Abington, New York.
Google Scholar

Alderson P., Morrow V. (2011), The ethics of research with children and young people: A practical handbook, SAGE, London, Thousand Oaks, New Delhi.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781446268377

Balen R. et al. (2006), Involving children in health and social research: “Human becomings” or “active beings”?, “Childhood”, vol. 13, s. 29–48.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0907568206059962

Blaxter M. (2008), Zdrowie, przekł. M. Okła, Wydawnictwo Sic!, Warszawa, s. 10–32.
Google Scholar

Boni Z. (2016), Children and food in Warsaw. Negotiating feeding and eating [niepublikowana praca doktorska obroniona w SOAS, University of London].
Google Scholar

Boni Z. (2017), It’s safe: Food as a way of expression for children in Warsaw, “Children’s Geographies”, s. 1–12, https://doi.org/10.1080/14733285.2017.1319045.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/14733285.2017.1319045

Boni Z. (2018), Zdrowe jedzenie, jedzenie zdrowia. Negocjowanie norm i praktyk, [w:] M. Radkowska-Walkowicz, M. Reimann (red.), Dzieci i zdrowie. Wstęp do childhood studies, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 172–195.
Google Scholar

Buckingham D. (2011), The material child. Growing up in the material culture, Polity Press, Cambridge, Malden.
Google Scholar

Christensen P., Prout A. (2002), Working with ethical symmetry in social research with children, “Childhood”, vol. 9, s. 477–497.
Google Scholar

Ciesielska M. (2007), Janusz Korczak o dziecku i jego zdrowiu (wybór tekstów), [w:] J. Bińczycka (red.), Prawo dziecka do zdrowia, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków, s. 71–98.
Google Scholar

Clark C. D. (2011), In a younger voice: Going children’s qualitative research, Oxford University Press, Oxford.
Google Scholar

Cook D. T. (2004), The commodification of childhood. The children’s clothing industry and the rise of the child consumer, Duke University Press, Durham, DC.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1215/9780822385431

Crawford R. (1980), Healthism and the medicalisation of everyday life, “International Journal of Health Services”, vol. 7 (4), s. 365–388.
Google Scholar

Czerpaniak-Walczak M. (2007), Prawo dziecka do rozwoju, [w:] J. Bińczycka (red.), Prawo dziecka do zdrowia, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków, s. 131–148.
Google Scholar

Diasio N. (2018), Wytwarzanie ciała dziecka. Rola kultury materialnej, [w:] M. Radkowska-Walkowicz, M. Reimann (red.), Dzieci i zdrowie. Wstęp do childhood studies, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 103–137.
Google Scholar

Dworkin R. (2000), The New Gospel of health, “The Public Interest”, vol. 141, s. 77–90.
Google Scholar

Dzwonkowska-Godula K. (2016), Stosunek młodych ludzi do własnego zdrowia a ideologia healthizmu, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, nr 58, s. 25–46.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.58.02

Elden S. (2013), Inviting the messy: Drawing methods and children’s voices, “Childhood”, vol. 20, s. 66–81.
Google Scholar

Foucault M. (2009), Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, przeł. T. Komendant, Aletheia, Warszawa.
Google Scholar

James A., James A. (2008a), Changing childhood in the UK: Reconstructing discourses of “risk” and “protection”, [w:] A. James, A. James (eds.), European childhoods: Cultures, politics, and childhoods in Europe, Macmillan Palgrave, Hampshire, New York.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/9780230582095_6

James A., James A. (2008b), Key concepts in childhood studies, SAGE, Los Angeles.
Google Scholar

James A., Jenks Ch., Prout A. (1998), Theorizing childhood, Polity Press, London.
Google Scholar

Jenks Ch. (1996), Childhood, Routledge, New York.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780203129241

Korczak J. (1925), Podwórko internatu, „Opieka nad Dzieckiem”, nr 3, s. 140.
Google Scholar

Lee N. (2001), Childhood and society. Growing up in an age of uncertainty, Open University Press, Buckingham, Philadelphia.
Google Scholar

Lee N. (2005), Childhood and human value: Development, separation, and separability, Open University Press, Maidenhead, Berkshire.
Google Scholar

Maciejewska-Mroczek E. (2017), O roli zabawy w badaniach antropologiczno-kulturowych, [w:] B. Bilewicz-Kuźnia (red.), Zabawa i zabawka. Konteksty, wartość, znaczenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 97–112.
Google Scholar

Maciejewska-Mroczek E. (2018), Badanie grupowe z udziałem dzieci: Aspekty etyczne i praktyczne, [w:] M. Radkowska-Walkowicz, M. Reimann (red.), Dzieci i zdrowie. Wstęp do childhood studies, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 35–60.
Google Scholar

Maciejewska-Mroczek E., Reimann M. (2016), Jak zgadzają i nie zgadzają się dzieci. O (nie)równowadze sił i świadomej zgodzie w badaniach z dziećmi, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XII, nr 4, s. 42–55.
Google Scholar

Maciejewska-Mroczek E., Reimann M. (2017), Kodeks dobrych praktyk w badaniach z dziećmi. O potrzebie tworzenia zasad prowadzenia badań z udziałem dzieci, „Miscellanea Anthropologica et Sociologica”, t. 18, s. 11–23.
Google Scholar

Radkowska-Walkowicz M. (2016), Telewizja, słodycze i zdrowie. O sprawczości dzieci i napięciach w praktykach życia codziennego w kontekście programów promocji zdrowia, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, nr 58, s. 119–133.
Google Scholar

Radkowska-Walkowicz M. (2018), Termoaktywna bielizna, waleczne limfocyty i podróże w nieznane, czyli o ciele i zdrowiu w książkach dla dzieci, [w:] M. Radkowska-Walkowicz, M. Reimann (red.), Dzieci i zdrowie. Wstęp do childhood studies, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 225–251.
Google Scholar

Schilling Ch. (2004), Educating bodies: Schooling and the construction of society, [w:] J. Evans, B. Davies, J. Wright (eds.), Body knowledge and control. Studies in the sociology of physical education and health, Routledge, London, New York.
Google Scholar

Schilling Ch. (2010), Socjologia ciała, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Skår M., Krogh E. (2009), Changes in children’s nature-based experiences near home: From spontaneous play to adult-controlled, planned and organised activities, “Children’s Geographies”, vol. 7 (3), s. 339–354.
Google Scholar

Smolińska-Theiss B. (2007), Odkrywcy, nauczyciele i strażnicy praw dziecka, [w:] J. Bińczycka (red.), Prawo dziecka do zdrowia, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków, s. 61–70.
Google Scholar

Stanisz A. (2013), Rodzina made in Poland. Antropologia pokrewieństwa i życia rodzinnego, Agata Stanisz, Poznań.
Google Scholar

Wróblewski M. (2016), Nowe szaty healthizmu. Self-tracking, neoliberalizm i kapitalizm kognitywny, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, nr 58, s. 5–23.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.58.01

Zigon J. (2007), Moral breakdown and the ethical demand. A theoretical framework for an anthropology of moralities, “Anthropological Theory”, vol. 7 (2), s. 131–150.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1463499607077295

Zigin J. (2009), Within a range of possibilities. Morality and ethics in social life, “Ethnos”, vol. 74 (2), s. 251–276.
Google Scholar