Perspektywa neoinstytucjonalna w analizach przebiegu karier politycznych

Justyna Nyćkowiak

doi:10.18778/0208-600X.46.05

Autor

Justyna Nyćkowiak Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Pedagogiki, Socjologii i Nauk o Zdrowiu, Instytut Socjologii, Zakład Metodologii Badań Społecznych

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.46.05

Słowa kluczowe:

neoinstytucjonalizm, kariera polityczna, politycy zawodowi

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie propozycji wielowymiarowego spojrzenia na przebieg karier politycznych z wykorzystaniem perspektywy neoinstytucjonalnej. Istnieje zgoda co do tego, że to instytucje warunkują sposób uprawiania polityki. Od ich kształtu, szczegółowych formalnych uregulowań oraz procedur uzależnione są wyniki politycznej konkurencji. Efektywne wykorzystywanie instytucji i struktur politycznych daje niektórym jednostkom szansę na intencjonalne i wysoce przemyślane związanie swoich karier zawodowych ze światem polityki.

W wyniku wyborów parlamentarnych w Polsce w latach 1989–2007 ponad trzysta osób otrzymało mandat posła lub senatora przynajmniej trzykrotnie. Świadczy to o istnieniu kategorii polityków zawodowych, którzy wielokrotnie, skutecznie wykorzystali dostępne im narzędzia, aby móc uczestniczyć w podejmowaniu decyzji politycznych w długiej perspektywie czasowej. Nie sposób jednak wyjaśnić trajektorii ich karier bez odwołania się do wyższego poziomu analizy – elementów systemu politycznego (wyborczego i partyjnego). Z drugiej strony wyjaśnienia dotyczące funkcjonowania systemu politycznego, pozbawione elementu opisu ścieżek karier polityków zawodowych, nie są w stanie wyjaśnić sposobów funkcjonowania systemu partyjnego oraz wyborczego.

Bibliografia

Arrow K. (1951), Social Choice and Individual Values, New Haven–London: Yale University Press.
Google Scholar

Arthur M. B., Hall D. T., Lawrence B. S. (eds.) (1989), Handbook of Career Theory, Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511625459

Black D. (1958), The Theory of Committees and Elections, Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Blais A. (2010), Political participation, [w:] Le Duc L., Niemi R. G., Norris P. (eds.), Comparing Democracies 3. Elections and Voting in the 21st Century, London: Sage.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781446288740.n8

Borchert J., Zeiss J. (eds.) (2003), The Political Class in Advanced Democracies. A Comparative Handbook, Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/0199260362.001.0001

DiMaggio P. J., Powell W. W. (1983), The Iron Cage Revisited: Institutional Isomorphism and Collectiva Rationality in Organizational Fields, „American Sociological Review”, Vol. 46 (2), s. 147–160.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/2095101

Downs A. (1957), An Economic Theory of Democracy, New York: Harper and Row.
Google Scholar

Elster J. (1990), When rationality fails, [w:] Cook K. S., Levi M. (eds.), The limits of rationality, Chicago: The University of Chicago Press.
Google Scholar

Franklin D. P. (2007), Congressional Career Paterns and the Biological Imperative: The Impact of Lengthening Life Expectancies on Congressional Careers, prepared for delivery at the 65th Annual Conference of the Midwest Political Science Association, Chicago, April 12–5.
Google Scholar

Jackiewicz I. (1994), Parlament w procesie transformacji. Sejm kontraktowy i Sejm I kadencji, [w:] Wasilewski J. (red.), Konsolidacja elit politycznych w Polsce 1991–1993, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Jackiewicz I. (1994), Regulacje prawne zachowań poselskich, [w:] Wasilewski J. (red.), Konsolidacja elit politycznych w Polsce 1991–1993, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Karpowicz E. (1995), Motywy kandydowania do Sejmu, [w:] Wesołowski W., Pańków I. (red.), Świat elity politycznej, Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Kiser L. L., Ostrom E. (2000), The three Wolds of Action: A Metatheoretical Synthesis of Institutional Approaches, [w:] McGinnis M. D. (ed.), Polycentric Games and Institutions. Readings from the Workshop in Political Theory and Policy Analysis, Ann Arbor: University of Michigan.
Google Scholar

Lipset S. M. (2001), Cleavages, parties and democracy, [w:] Karvonen L., Kuhnle S. (eds.), Party Systems and Voter Alignments Revisited, London, New York: Routledge.
Google Scholar

March J. G., Olsen J. P. (1984), The New Institutionalism: Organizational Factors in Political Life, „The American Political Science Review”, Vol. 78 (3), s. 734–749.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/1961840

March J. G., Olsen J. P. (2006), Elaborating the “New Institutionalism”, [w:] Rhodes R. A. W., Binder S. A., Rockman B. A (eds.), The Oxford handbook of Political Institutions, Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar

Mazurkiewicz Ł. (1995) (red.), Poselskie wizje przywództwa politycznego: wódz, autorytet, menadżer polityczny, [w:] Wesołowski W., Pańków I., Świat elity politycznej, Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Nolen D. (2004), Prawo wyborcze i system partyjny. O teorii systemów wyborczych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Google Scholar

North P. (1990), Institutions and Their Consequences for Economic Performance, [w:] Cook K. S., Levi M. (eds.), The limits of rationality, Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar

Pańków I. (1994), Dysonans poznawczy polityków okresu transformacji, [w:] Wasilewski J. (red.), Konsolidacja elit politycznych w Polsce 1991–1993, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Pańków I. (1995), Szkic do portretu zbiorowego elity, [w:] Wesołowski W., Pańków I. (red.), Świat elity politycznej, Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Pawlak J. (1994), Drogi do władzy, [w:] Wasilewski J. (red.), Konsolidacja elit politycznych w Polsce 1991–1993, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Pawlak W. (1991), Instytucje i zmiana instytucjonalna w teorii D. Northa, „Studia Socjologiczne”, nr 1.
Google Scholar

Pereira L. C., Maravall J. M., Przeworski A. (1993), Economic Reforms in New Democracies. A Social-Democratic Approach, Cambridge: Cambrigde University Press.
Google Scholar

Post B. (1994), Poselskie cnoty kardynalne i grzechy główne, [w:] Wasilewski J., Pańków I. (red.), Konsolidacja elit politycznych w Polsce 1991–1993, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Post B. (1995), Aktorzy polskiej sceny politycznej – amatorzy czy profesjonaliści?, [w:] Wesołowski W., Pańków I. (red.), Świat elity politycznej, Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Raciborski J. (1997), Zachowania wyborcze społeczeństwa polskiego 1989–1995, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Google Scholar

Raciborski J. (2003), Polityka polska. Szkice, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie ŻAK.
Google Scholar

Raciborski J. (2006), Elity rządowe III RP 1997–2004: portret socjologiczny, Warszawa: Wydawnictwo TRIO.
Google Scholar

Raciborski J. (2008), Studia nad wyborami. Polska 2005–2006,Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Google Scholar

Roszkowski W. (2001), Transformacja ustrojowa – Polska na tle porównawczym, „Studia Polityczne”, 12, s. 19–31.
Google Scholar

Ruchelman L. (1970), Political Careers: Recruitment Through The Legislature, Rutherford: Fairleigh Dickinson University Press.
Google Scholar

Shabad G., Słomczyński K. M., Zieliński J. (1999), Fluid Party System, Electoral Rulet and Accountability of Legislators in Emerging Democracies. The case of Ukraine, „Party Politics”, Vol. 14 (1), s. 91–112.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1354068807083824

Shabad G., Słomczyński K. M. (2004), Inter-party Mobility Among Parliamentary Candidates in Post-Communist East Central Europe, „Party Politics”, Vol. 10 (2), s. 151–176.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1354068804040498

Slocum W. L. (1966), Occupational Careers, Walter L. Slocum, Chicago: Aldine Transaction.
Google Scholar

Słomczyński K. M. (red.) (2007), Kariera i sukces, Zielona Góra: Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego, Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Steinmo S. (2008), Historical Institutionalism, [w:] Della Porta D., Keating M. (eds.), Approaches and Methodologies in the Social Sciences: A Pluralist Perspective, Cambridge: Cambridge University Press, s. 118–138.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511801938.008

Staniszkis J. (1995), Polityka postkomunistycznej instytucjonalizacji w perspektywie historycznej, Część I, „Studia Polityczne”, 4, s. 39–60.
Google Scholar

Staniszkis J. (1996), Polityka postkomunistycznej instytucjonalizacji w perspektywie historycznej, Część II, „Studia Polityczne”, 5, s. 99–115.
Google Scholar

Stobińska. K. (1994), Elity polityczne wobec dylematów transformacji, [w:] Wasilewski J. (red.), Konsolidacja elit politycznych w Polsce 1991–1993, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Szczegóła L. (2010), Zablokowany rozwój. Samoograniczenia ewolucji społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, „Rocznik Lubuski”, 36 (2), s.179–192.
Google Scholar

Terra J. A. (1997), Polityka negocjacji, paktów społecznych oraz konsolidacja demokratyczna w postkomunistycznej Europie Środkowo-Wschodniej, „Studia Polityczne”, 7.
Google Scholar

Wasilewski J. (red.) (1994), Konsolidacja elit politycznych: 1991–1993, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Wasilewski J. (1994), Scena polityczna w postkomunistycznej i postsolidarnościowej Polsce, [w:] Wasilewski J. (red.), Konsolidacja elit politycznych w Polsce 1991–1993, Warszawa: Instytut Nauk Politycznych PAN.
Google Scholar

Wesołowski W., Pańków I. (red.) (1995), Świat elity politycznej, Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Wesołowski W. (1995), Formowanie się partii politycznych w postkomunistycznej Polsce, „Studia Polityczne”, 4, s. 7–28.
Google Scholar

Wesołowski W., Post B. (red.) (1998), Polityka i Sejm. Formowanie się elity politycznej, Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Wesołowski W. (2000), Partie. Nieustanne kłopoty, Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Wesołowski W. (red.) (2001), Obciążeni polityką. Posłowie i partie, Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Wesołowski W. (2001), Change and Continuity: Four Polish Parliaments 1989–2001, „Central European Political Science Review”, Vol. 2 (4).
Google Scholar

Wesołowski W., Słomczyński K. M., Dubrow J. K. (2010), National and European? Polish political elite in comparative perspective, Warszawa: IFiS Publisher.
Google Scholar

Wnuk-Lipiński E. (2001), Legitymizacja i konsolidacja systemu po radykalnej zmianie ustrojowej, „Studia Polityczne”, 12, s. 7–18.
Google Scholar