Prywatyzacja w perspektywie biograficznej. Człowiek zakorzeniony, człowiek plastyczny, człowiek stłamszony

Hanna Gospodarczyk; Aleksandra Leyk

doi:10.18778/0208-600X.41.14

Autor

Hanna Gospodarczyk Uniwersytet Warszawski, Wydział Historyczny, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej
Aleksandra Leyk Uniwersytet Warszawski, Wydział Filozofii i Socjologii, Instytut Socjologii

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.41.14

Słowa kluczowe:

socjologia pracy, prywatyzacja, wywiad biograficzny narracyjny, badania jakościowe, transformacja

Abstrakt

Artykuł przedstawia wstępne analizy z badań nad prywatyzacją w perspektywie biograficznej. Wykorzystując narracyjne wywiady biograficzne przeprowadzone z pracownikami przedsiębiorstw sprywatyzowanych w pierwszych latach transformacji, autorki koncentrują się na pytaniu o znaczenie prywatyzacji w perspektywie indywidualnych biografii. Na podstawie pogłębionej analizy dwóch wywiadów biograficznych, opisują one dwa wymiary wpływu prywatyzacji na biografię: reperkusje przekształcenia przedsiębiorstwa na indywidualną biografię i znaczenia, jakie są przypisywane zmianom przez dotknięte nimi jednostki. Przez analizę dwóch biografii autorki rekonstruują znaczenia przypisywane roli pracy w życiu, a także oceny i interpretacje transformacji ustrojowej. Odchodząc od dychotomicznego podziału na homo sovieticus i homo oeconomicus, w artykule są opisane złożone i niejednoznaczne sposoby doświadczania i nadawania znaczeń prywatyzacji przed rozmówców. Mimo odmiennych ocen transformacji i zakorzenienia w różnych światach społecznych, rozmówców łączyła potrzeba zachowania swojego sprawstwa i sprzeciw wobec nadmiernej indywidualizacji w miejscu pracy. Poruszając się między tytułową plastycznością, zakorzenieniem i stłamszeniem, przedstawieni rozmówcy, wbrew sztucznie nadawanym kategoriom i cezurom, w każdych warunkach społecznych na różne sposoby zachowywali podmiotowość i godność.

Bibliografia

Burawoy M., Verdery K. (1999), Uncertain Transition: Ethnographies of Change in the Postsocialist World, New York–Oxford: Routledge.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5771/9780585080550

Denzin N. (1989), Interpretive Biography, London: Sage.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781412984584

Dunn E. (2008), Prywatyzując Polskę, przeł. P. Sadura, Warszawa: Krytyka Polityczna.
Google Scholar

Fedorowicz M., Kozek W., Morawski W. (1995), Stosunki przemysłowe w Polsce, Warszawa: Instytut Socjologii UW.
Google Scholar

Gardawski J., Gilejko L. (red.) (1997), Między nadzieją i lękiem. Społeczne efekty prywatyzacji, Warszawa: Katedra Socjologii SGH.
Google Scholar

Gilejko L. (2000), Od konfliktu do kooperacji: kształtowanie się nowych modeli zbiorowych stosunków pracy, Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
Google Scholar

Hann C. (2002), Postsocialism: Ideals, Ideologies, and Practices in Eurasia, London: Routledge.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780203428115

Helling I.K. (1990), Metoda badań biograficznych, [w:] Włodarek J., Ziółkowski M. (red.), Metoda biograficzna w socjologii, Warszawa–Poznań: PWN, s. 13–37.
Google Scholar

Humphrey C. (2002), The Unmaking of Soviet Life, London: Cornell University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7591/9781501725722

Jarosz M. (1991), Postawy pracowników wobec prywatyzacji przedsiębiorstw, Warszawa: Instytut Nauk Ekonomicznych PAN.
Google Scholar

Jarosz M. (2005), Wygrani i przegrani polskiej transformacji, Warszawa: Oficyna Naukowa Instytut Studiów Politycznych PAN.
Google Scholar

Jarosz M. (red.) (1996), Kapitał zagraniczny w prywatyzacji, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
Google Scholar

Kochanowicz J., Marody M. (red.) (2010), Kultura i gospodarka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Google Scholar

Marody M. (1996), Oswajanie rzeczywistości, Warszawa: Instytut Studiów Społecznych.
Google Scholar

Mrozowicki A. (2010), Robotnicy po transformacji. W poszukiwaniu podmiotowości, [w:] Żuk P. (red.), Podziały klasowe i nierówności społeczne, Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 240–257.
Google Scholar

Mrozowicki A. (2011), Coping with Social Change, Leuven: Leuven University Press.
Google Scholar

Nielsen R.P. (2006), Organization Theory and Ethics: Varieties and Dynamics of Constrained Optimization, [w:] Tsoukas H., Knudsen Ch. (red.), The Oxford Handbook of Organization Theory, Oxford: Oxford University Press, s. 476–502.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199275250.003.0018

Sennett R. (2006), Korozja charakteru, przeł. J. Dzierzgowski, Warszawa: Wydawnictwo Muza.
Google Scholar

Schütze F. (1983), Biografiesvorschung und narrative Interview, „Neue Praxis”, Nr. 3.
Google Scholar

Schütze F. (1997), Trajektorie cierpienia jako przedmiot badań socjologii interpretatywnej, „Studia Socjologiczne”, t. 1, s. 11–50.
Google Scholar

Verdery K. (1996), What Was Socialism and What Comes Next?, Princeton: Princeton University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9781400821990