Kompetencje lidera społecznego w opinii społeczników na przykładzie badania przeprowadzonego w ramach projektu Civic Incubator

Agata Chutnik; Agnieszka Murawska

doi:10.18778/0208-600X.95.04

Autor

Agata Chutnik SGH Warsaw School of Economics https://orcid.org/0000-0002-5915-8641
Agnieszka Murawska University of Lodz, Faculty of Economics and Sociology, Institute of Sociology, Department of Rural and Urban Studies and Sociology of Social Change https://orcid.org/0000-0003-3745-2548

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.95.04

Słowa kluczowe:

grupy nieformalne, organizacja pozarządowa, lider, społecznik, aktywność społeczna, zarządzanie organizacją pozarządową, design thinking

Abstrakt

Aktywność społeczna, rozumiana jako działalność zarówno w organizacjach pozarządowych jak i grupach nieformalnych – pełni nie tylko ważne funkcje społeczne, ale także odgrywa wymierną rolę gospodarczą, generując zatrudnienie, zapewniając doświadczenie zawodowe i odpowiadając na kluczowe potrzeby społeczności. Skuteczne zarządzanie takimi organizacjami opiera się na kompetentnym zespole, a przede wszystkim na liderze zdolnym do wyznaczania strategicznego kierunku, podejmowania kluczowych decyzji i zapewniania ogólnej efektywności.

W niniejszym artykule określono kompetencje uważane za niezbędne dla liderów aktywności społecznej, w oparciu o perspektywy aktywistów współpracujących z nimi zarówno w kontekście formalnym, jak i nieformalnym. Pytanie badawcze brzmi: jakie powinny być kompetencje lidera aktywności społecznych w opinii społeczników?

Podstawę empiryczną stanowi międzynarodowy projekt CIVIC INCUBATOR (2024–2026), finansowany w ramach programu „Obywatele, równość, prawa i wartości” (CERV). W ramach projektu 13 grudnia 2024 r. w Łodzi przeprowadzono konsultacje społeczne z przedstawicielami grup nieformalnych. Korzystając z metodologii design thinking, uczestnicy opracowali Personę – koncepcyjny profil skutecznego lidera oddolnego – który posłużył jako podstawa do analizy pożądanych cech, umiejętności i zachowań. Badanie podkreśla rosnącą zbieżność kompetencji przywódczych między trzecim sektorem a biznesem, jednocześnie podkreślając ich wyraźną orientację na wpływ społeczny.

Bibliografia

Anheier H., Toepler S. (2022), Nonprofit Organizations: Theory, Management, Policy (3rd ed.), Routledge, London.
Google Scholar

Bardzik N. (2011), Ruchy społeczne – nowa, ważna siła polityczna, “Kultura i Społeczeństwo,” no. 1.
Google Scholar

Bass B.M., Riggio R.E. (2006), Transformational leadership, “Psychology Press” (2nd ed.).
Google Scholar

Bell-Laroche D., MacLean J., Thibault L., Wolfe R.A. (2014), Leader perceptions of management by values within Canadian national sport organizations, “Journal of Sport Management,” vol. 28.
Google Scholar

Bolden R. (2011), Distributed leadership in organizations: A review of theory and research, “International Journal of Management Reviews,” no. 13(3), pp. 251–269.
Google Scholar

Bruni L., Smerilli A. (2014), The economics of values-based organisations, Routledge, London.
Google Scholar

Carmeli A., Meitar R., Weisberg J. (2006), Self-leadership skills and innovative behavior at work, “International Journal of Manpower,” no. 27(1), pp. 75–90.
Google Scholar

CBOS (2024a), Aktywność w organizacjach obywatelskich, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2024/K_028_24.PDF (accessed: 20.07.2025)
Google Scholar

Charycka B., Gumkowska M., Bednarek J. (2022), Kondycja organizacji pozarządowych 2021, Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa.
Google Scholar

Cheverton J. (2007), Holding our own: Value and performance in nonprofit organisations, “Australian Journal of Social Issues,” no. 42(3), https://doi.org/10.1002/j.1839-4655.2007.tb00068.x
Google Scholar

della Porta D., Diani M. (2006), Social movements: An introduction, 2nd ed., Blackwell Publishing, Malden, MA.
Google Scholar

Denier Y., Dhaene L., Gastmans C. (2019), You can give them wings to fly: a qualitative study on values-based leadership in health care, “BMC medical ethics,” no. 20(1), pp. 1–17, https://doi.org/10.1186/s12910-019-0374-x
Google Scholar

Drucker P.F. (1990), Managing the Non-Profit Organization: Principles and Practices, HarperCollins, New York.
Google Scholar

Drucker P.F. (2006), The Effective Executive: The Definitive Guide to Getting the Right Things Done, Harper Business, New York.
Google Scholar

Edwards M. (2014), Civil Society (3rd ed.), Polity Press, Cambridge.
Google Scholar

Edwards M., Sen G. (2002), NGOs, social change and the transformation of human relationships: a 21st century civic agenda, [in:] M. Edwards, A. Fowler (eds.), The Earthscan Reader on NGO Management, Earthscan, London.
Google Scholar

Eyerman R., Jamison A. (1991), Social movements: A cognitive approach, The Pennsylvania State University Press
Google Scholar

Fihel A., Homel K., Jaroszewicz M., Lesińska M., Bentz A.-S. (2025), Diaspora at war: mobilization of the Ukrainian diaspora in the first 2 years of the full-scale aggression of Russia against Ukraine, “Journal of Refugee Studies,” no. 38(3), pp. 704–721, https://doi.org/10.1093/jrs/feaf006
Google Scholar

Ganz M. (2010), Leading Change: Leadership, Organization, and Social Movements, [in:] N. Nohria, R. Khurana (eds.), Handbook of Leadership Theory and Practice, Harvard Business School Press, pp. 509–550.
Google Scholar

Ganz M., McKenna L. (2019), The practice of social movement leadership, “Mobilizing Ideas.”
Google Scholar

Giza-Poleszczuk A. (2004), Przemiany więzi społecznych: zarys teorii zmiany społecznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Gliński P. (2006), Style działań organizacji pozarządowych w Polsce: Grupy interesu czy pożytku publicznego? Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Gliński P., Palska H. (1997), Cztery wymiary społecznej aktywności obywatelskiej, [in:] H. Domański, A. Rychard, Elementy nowego ładu, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
Google Scholar

Greenleaf R.K. (2002), Servant leadership: A journey into the nature of legitimate power and greatness (25th anniversary ed.), Paulist Press.
Google Scholar

Gronn P. (2002), Distributed leadership as a unit of analysis, “The Leadership Quarterly,” no. 13(4), pp. 423–451.
Google Scholar

GUS (Statistics Poland) 2023, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/gospodarka-spoleczna-wolontariat/gospodarka-spoleczna-trzeci-sektor/dzialalnosc-stowarzyszen-i-podobnych-organizacji-spolecznych-fundacji-spolecznych-podmiotow-wyznaniowych-oraz-samorzadu-gospodarczego-i-zawodowego-w-2022-r-wyniki-wstepne,3,10.html (accessed: 07.04.2025).
Google Scholar

Hailey J., James R. (2004), Trees die from the top: International perspectives on NGO leadership development, “Voluntary Action,” no. 6(1), pp. 19–36. https://medium.com/@davegray/updated-empathy-map-canvas-46df22df3c8a (accessed: 10.04.2025).
Google Scholar

Jaakson K. (2010), Management by values: are some values better than others?, “Journal of Management Development,” vol. 29, no. 9, pp. 795–806, https://doi.org/10.1108/02621711011072504
Google Scholar

Jacobsson K., Korolczuk E. (eds.) (2017), Civil Society Revisited: Lessons from Poland, Berghahn Books.
Google Scholar

Jasiecki K. (2023), Pomoc humanitarna dla uchodźców z Ukrainy jako katalizator nowej aktywności społecznej w Polsce, „Studia Politologiczne,” no. 2(68), pp. 138–157, https://doi.org/10.33896/SPOLIT.2023.68.8
Google Scholar

Kajdanek K. (2012), Suburbanizacja po polsku, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
Google Scholar

Katzenbach J.R., Smith D.K. (2015), The Wisdom of Teams: Creating the High-Performance Organization, Harvard Business Press.
Google Scholar

Kotter J.P. (1990), A Force for Change: How Leadership Differs from Management, Free Press, New York.
Google Scholar

Kraemer Jr. H.M. (2011), From values to action: The four principles of values-based leadership, John Wiley & Sons, New York.
Google Scholar

Kubik J. (1994), The power of symbols against the symbols of power: The rise of Solidarity and the fall of state socialism in Poland, University Park, Pennsylvania State University Press.
Google Scholar

Kulik E. (2009), Samoorganizacja społeczna na przykładzie dzielnicy Zamysłów – studium socjologiczno-historyczne, [in:] R. Morawski, T. Jemczura (eds.), W kierunku samoorganizacji społecznej. Społeczeństwo obywatelskie w działaniu, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, Racibórz.
Google Scholar

Lasocik Z. (1994), Kilka uwag o roli organizacji pozarządowych w państwie demokratycznym, Fundusz Współpracy/Cooperation Fund BORDO, Warszawa.
Google Scholar

Lewis D. (2014), Non-Governmental Organizations, Management and Development (3rd ed.), Routledge, London.
Google Scholar

Major P., Spałek S. (2022), Communication and building positive relationships within project teams in non-governmental organizations, “Scientific Papers of Silesian University of Technology Organization And Management Series,” no. 158.
Google Scholar

Miklaszewska J. (1998), Obecność wartości w życiu publicznym, [in:] J. Miklaszewska (ed.), Polityka i świat wartości. Uczestnictwo obywateli w życiu społeczno-politycznym, Fundacja „Międzynarodowe Centrum Rozwoju Demokracji,” Kraków.
Google Scholar

Mikołajczyk P. (2023), What organizational values drive NGOs to be successful? Evidence from Polish non-governmental organizations (NGOs) and the theory of management by values, “Management and Business Administration. Central Europe,” no. 28(1), pp. 7–22.
Google Scholar

Mintzberg H. (2019), Zarządzanie, Wydawnictwo Nieoczywiste, Warszawa.
Google Scholar

Morris A.D., Staggenborg S. (2004), Leadership in social movements, [in:] D.A. Snow, S.A. Soule, H. Kriesi (eds.), The Blackwell companion to social movements, Blackwell Publishing, pp. 171–196.
Google Scholar

Murawska A. (2020), Aktywność obywatelska mieszkańców Łodzi i Iwanowa – struktura i uwarunkowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Ost D. (2005), The Defeat of Solidarity, Cornell University Press.
Google Scholar

Parlament Europejski (2006), Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2006/962/WE z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie, Dz.U. L 394 z 30.12.2006.
Google Scholar

Pearce C.L., Conger J.A. (eds.) (2003), Shared Leadership: Reframing the Hows and Whys of Leadership, Sage, Thousand Oaks.
Google Scholar

Peterson R.S., Kim K. (2012), Leadership in small groups and teams: Toward a theory of group leadership, [in:] M.A. Neale, B.M. Mannix (eds.), Research on managing groups and teams: Looking back, moving forward: A review of group and team-based research, vol. 14, Emerald Group Publishing Limited, pp. 27–47.
Google Scholar

Schein E.H. (2010), Organizational culture and leadership (4th ed.), Jossey-Bass, San Francisco.
Google Scholar

Skrzypiec R. (2016), Przywództwo w organizacjach pozarządowych – specyfika i wyzwania, “Trzeci Sektor,” no. 35(1), pp. 15–28.
Google Scholar

Snow D.A., Benford R.D. (1988), Ideology, frame resonance, and participant mobilization, “International Social Movement Research,” vol. 1, pp. 197–217.
Google Scholar

Tilly C. (2004), Social movements, Paradigm Publishers.
Google Scholar

Uhl-Bien M. (2006), Relational Leadership Theory: Exploring the social processes of leadership and organizing, “The Leadership Quarterly,” no. 17(6), pp. 654–676.
Google Scholar

USAID (2023), 2022 Civil Society Organization Sustainability Index, https://www.fhi360.org/wp-content/uploads/2024/02/csosi-europe-eurasia-2022-report.pdf (accessed: 18.11.2024).
Google Scholar

Van Zomeren M., Postmes T., Spears R. (2008), Toward an integrative social identity model of collective action: A quantitative research synthesis of three socio-psychological perspectives, “Psychological Bulletin,” no. 134(4), pp. 504–535.
Google Scholar

Yukl G. (2013), Leadership in Organizations (8th ed.), Pearson, Boston.
Google Scholar