Rationality in discourses on work and entrepreneurship. Institutional reflexivity vs. dominating methods of defining reality in (post)transformational Poland

Konrad Kubala

doi:10.18778/0208-600X.59.02

Autor

Konrad Kubala University of Łódź, Faculty of Economics and Sociology, Department of Sociology of Politics and Morality

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.59.02

Słowa kluczowe:

racjonalność, władza, stosunki definiowania, elity eksperckie, kapitalizm

Abstrakt

Artykuł poświęcony jest: (a) prezentacji znaczenia racjonalności oraz społecznym konsekwencjom jego używania w dobie refleksyjności zinstytucjonalizowanej; (b) krótkiemu wprowadzeniu do problematyki władzy będącej wynikiem „stosunków definiowania”; (c) przedstawieniu fragmentów wciąż prowadzonych badań: analizy dyskursu i analizy kategoryzowania przynależności materiałów pochodzących z artykułów publikowanych w tygodnikach społeczno-politycznych („Polityka”, „Wprost”, „W Sieci”, „Do Rzeczy”), analizom wszystkich exposé wygłoszonych w latach istnienia III Rzeczpospolitej przez polskich Prezesów Rady Ministrów, analizom regularnego programu radiowego z udziałem elit symbolicznych/eksperckich. Przedstawione fragmenty analiz służą jako ilustracja „stosunków definiowania”, rozumianych jako relacje władzy, tj. możliwości decydowania o tym kto, w jakich okolicznościach i pod jakimi warunkami może liczyć na pracę, do jakiego stopnia możemy oczekiwać bezpieczeństwa zatrudnienia, kto jest twórcą wszelkiego rodzaju ryzyk, które dotykają rynku pracy, itp.

Bibliografia

Beck U. (2005), Władza i przeciwwładza w epoce gospodarki globalnej. Nowa ekonomia polityki światowej, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
Google Scholar

Beck U. (2012), Społeczeństwo światowego ryzyka. W poszukiwaniu utraconego bezpieczeństwa, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
Google Scholar

Beck U., Giddens A., Lash S. (2009), Modernizacja refleksyjna. Polityka, tradycja i estetyka w porządku społecznym nowoczesności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Beck U., Lau Ch. (2004), Entgrenzung und Entscheidung: was ist neu an der Theorie reflexiver Modernisierung?, Suhrkamp, Frankurf a. Main.
Google Scholar

Berger P., Luckmann Th. (2010), Społeczne tworzenie rzeczywistości. Traktat z socjologii wiedzy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Bogun R., Osterlund M., Warsewa G. (1992), Arbeit und Umwelt im Risikobewusstsein von Industriearbeiten, “Soziale Welt”, Vol. 2, pp. 237−245.
Google Scholar

Bourdieu P. (2006), Reprodukcja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Bourdieu P. (2011), O telewizji. Panowanie dziennikarstwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Castells M. (2013), Władza komunikacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Cernat L. (2006), Europeanization, Varieties of Capitalism and Economic Performance in Central and Eastern Europe, Basingstoke, Hampshire.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/9780230501683

Chakrabarty B., Bhattacharya N. (2008), The governance discourse: a reader, Oxford University Press, New Delhi‒New York.
Google Scholar

Chouliaraki L., Fairclough N. (2002), Discourse in late modernity: rethinking critical discourse analysis, Edinburgh University Press, Edinburgh.
Google Scholar

Dean M. (2010), Governmentality: power and rule in modern society, Sage Publications, London.
Google Scholar

Duszak A., Fairclough N. (2008), Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej, Universitas, Kraków.
Google Scholar

Fairclough N. (2003), Analyzing Discourse: Textual Analysis for Social Research, Routledge, London.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780203697078

Foucault M. (1981), Omnes et Singulatim: Towards a Criticism of Political Reason In The Tanner Lectures on Human Values, University of Utah Press, Salt Lake City.
Google Scholar

Foucault M. (1988), Politics and Reason, [in:] L. D. Kritzman, Politics, philosophy, culture: interviews and other writings, 1977–1984, Routledge, New York, pp. 57−85.
Google Scholar

Foucault M. (2002), Porządek dyskursu, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Google Scholar

Foucault M. (2010), Bezpieczeństwo terytorium populacja. Wykłady w Collège de France 1977/1978, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Foucault M. (2011), Narodziny biopolityki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Frydman R., Goldberg M. D. (2013), Mechaniczne rynki a świat realny. Wahania cen aktywów, ryzyko i rola państwa, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Google Scholar

Garfinkel H. (2007), Studia z etnometodologii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Giddens A. (1982), Labour and Interaction, [in:] J. B. Thomson, D. Held (eds.), Habermas: Critical Debates, Mcmillan Press, London, pp. 149−162.
Google Scholar

Giddens A. (2006), Przemiany intymności. Seksualność, miłość i erotyzm we współczesnych społeczeństwach, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Giddens A. (2009) Ryzyko, zaufanie, refleksywność, [in:] U. Beck, A. Giddens, S. Lash, Modernizacja refleksyjna. Polityka, tradycja i estetyka w porządku społecznym nowoczesności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, pp. 235−252.
Google Scholar

Grant D., Hardy C., Oswick C., Putnam L. (2004), Sage handbook of organizational discourse, Sage Publications, London.
Google Scholar

Grice H. P. (1980), Logika i konwersacja, [in:] B. Stanosz (red.), Język w świetle nauki, Czytelnik, Warszawa, pp. 91−114.
Google Scholar

Habermas J. (1999), Teoria działania komunikacyjnego, t. 1: Racjonalność działania a racjonalność społeczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Habermas J. (2002), Teoria działania komunikacyjnego, t. 2: Przyczynek do krytyki rozumu funkcjonalnego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Krugman P. (2013), Zakończcie ten kryzys, Wydawnictwo Helion, Gliwice.
Google Scholar

Lash Ch. (2009) Systemy eksperckie czy kontekstowa interpretacja? Kultura i instytucje w zdezorganizowanym kapitalizmie, [in:] U. Beck, A. Giddens, S. Lash, Modernizacja refleksyjna. Polityka, tradycja i estetyka w porządku społecznym nowoczesności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, pp. 253−275.
Google Scholar

Luhmann N. (2012), Systemy społeczne. Zarys ogólnej teorii, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków.
Google Scholar

MacIntyre A. (2007), Czyja sprawiedliwość? Jaka racjonalność?, WAiP, Warszawa.
Google Scholar

Mautner G. (2011), Analiza gazet, czasopism i innych mediów drukowanych, [in:] R. Wodak, M. Krzyżanowski (red. naukowa), Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych, Oficyna Wydawnicza Łośgraf, Warszawa, pp. 51−88.
Google Scholar

May T. (2000), A Future for Critique? Positioning, Belonging and Reflexivity, “European Journal of Social Theory”, Vol. 3, No. 2, pp. 157−173.
Google Scholar

Miller P., Rose N. (2008), Governing the present: administering economic, social and personal life, Polity Press, Cambridge.
Google Scholar

Mills Ch. W. (2008), Wyobraźnia socjologiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Negri A. (2013), Kryzys prawa wartości opartej na pracy, [in:] Marks. Nowe perspektywy, red. LUM, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, pp. 147−159.
Google Scholar

Offe C. (1985), Disorganized Capitalism: Contemporary Transformation of Work and Politics, Polity Press, Cambridge.
Google Scholar

Rodrik D. (2011), Jedna ekonomia, wiele recept. Globalizacja, instytucje i wzrost gospodarczy, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Google Scholar

Salskov-Iversen D., Hansen H. K., Bislev S. (2000), Governmentality, Globalization, and Local Practice: Transformations of a Hegemonic Discourse, “Alternatives”, Vol. 25, No. 2, pp. 183−222.
Google Scholar

Schütz A. (2008), O wielości światów. Szkice z socjologii fenomenologicznej, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków.
Google Scholar

Sennett R. (2006), Korozja charakteru. Osobiste konsekwencje pracy w nowym kapitalizmie, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa.
Google Scholar

Skidelsky R. (2012), Keynes. Powrót mistrza, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Google Scholar

Sloterdijk P. (2011), Gniew i czas. Esej polityczno-psychologiczny, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
Google Scholar

Van Dijk T.A. (2001), Badania nad dyskursem, [in:] T.A. Van Dijk (red.), Dyskurs jako struktura i proces, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, pp. 9−44.
Google Scholar

Weber M. (2002), Gospodarka i społeczeństwo: zarys socjologii rozumiejącej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Weber M. (2011), Racjonalność, władza, odczarowanie, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Google Scholar

Weeks K. (2011), The Problem with Work. Feminism, Marxism, Antiwork Politics and Postwork Imaginaries, Duke University Press, Durham‒London.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1215/9780822394723

Wodak R. (2011), Wstęp: badania nad dyskursem – ważne pojęcia i terminy, [in:] R. Wodak, M. Krzyżanowski (red. naukowa), Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych, Oficyna Wydawnicza Łośgraf, Warszawa, pp. 11−28.
Google Scholar

Woroniecka G. (2001), Działanie polityczne. Próba socjologii interpretatywnej, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Google Scholar

Woroniecka G. (2003), Interakcja symboliczna a hermeneutyczna kategoria przed-rozumienia, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Google Scholar

Wynne B. (1989), Frameworks of rationality in risk management, [in:] J. Brown, Environmental Threats, Belhaven Press, London, pp. 33−45.
Google Scholar

Wynne B. (1996a), May the sheep safely graze? A reflexive view of the expert-lay knowledge divide, [in:] S. Lash , B. Szerszyński, B. Wynne (eds.), Risk, Environment and Modernity, Sage Publications, London, pp. 44−83.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781446221983.n3

Wynne B. (1996b), The identity parades of SKK: Reflexivity, engagements and politics, “Social Studies of Science”, Vol. 26, pp. 357−391.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/030631296026002007