Komercjalizacja ciała ludzkiego w społeczeństwie ryzyka biomedycznego

Mieczysław Gałuszka

doi:10.18778/0208-600X.55.03

Autor

Mieczysław Gałuszka Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Wydział Nauk o Zdrowiu, Zakład Socjologii

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.55.03

Słowa kluczowe:

komercjalizacja ciała, medycyna ludzkich pragnień, handel ludzkimi narządami, medycyna estetyczna, społeczeństwo ryzyka

Abstrakt

Autor artykułu omawia przemianę modelu medycyny naprawczej w medycynę spełniania pragnień. Zasadnicza część ludzkich pragnień związana jest z funkcjonowaniem ciała, jego ekspozycją, odczuwaniem i postrzeganiem. Medycyna dostosowuje się do potrzeb społeczeństwa konsumpcyjnego i odpowiada na zapotrzebowanie „ciała kulturowego”. Syndromem współczesności jest ekspansja czynników kulturowych, ingerujących w cechy biologiczne, które poddaje się opresyjnym zabiegom doskonalącym i upiększającym. Ciało ludzkie jest komercjalizowane, zarówno wtedy, gdy zostaje biorcą, jak i wtedy, gdy staje się dawcą narządów, tkanek, produktów biomedycznych i farmaceutycznych. Komercjalizacja ciała, rozumiana jako proces zakończony wymianą handlową, zostanie przedstawiona przez pryzmat analizy problemów takich subdyscyplin biomedycznych, jak: transplantologia, medycyna wspomaganego rozrodu, medycyna estetyczna, inżynieria genetyczna. Autor stara się odpowiedzieć na pytanie, czy nowe technologie i medycyna spełniania pragnień wpisują się w projekt „cywilizowania ciała”, czy raczej wywołują efekt kultury strachu i tworzą nowe problemy etyczne w społeczeństwie ryzyka biomedycznego.

Bibliografia

Bauman Z. (2010), Żyjąc w czasie pożyczonym. Rozmowy z Citlali Rovirosą-Madrazo, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Google Scholar

Beck U. (2005), Władza i przeciwwładza w epoce globalnej. Nowa ekonomia polityki światowej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Beck U. (2009), Ponowne odkrycie polityki: przyczynek do teorii modernizacji refleksywnej, [w:] U. Beck, A. Giddens, S. Lash, Modernizacja refleksyjna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 11–78.
Google Scholar

Bochenek T. (2013), Etyka w ocenie technologii medycznych, [w:] J. Hartman, Z. Zalewski (red.), Etyczne problemy zarządzania w ochronie zdrowia, ABC a Wolters Kluwer Business, Warszawa, s. 132–149.
Google Scholar

Bosek L. (2015), Problem komercjalizacji ciała ludzkiego w świetle konwencji o biomedycynie, www.diametros.iphils.uj.edu.pl/serwis (10.09.2015).
Google Scholar

Buczkowski A. (2005), Społeczne tworzenie ciała. Płeć kulturowa i płeć biologiczna, Universitas, Kraków.
Google Scholar

Broniarczyk-Dyła G., Kmieć M. L. (2009), Metody upiększania ciał – motywacje psychologiczne oraz możliwości powikłań, „Dermatologia Estetyczna” , nr 2, s. 123–124.
Google Scholar

Callahan D. (2003), Principalism and communitarianism, “Journal Medical Ethics”, No. 29, s. 287–291.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1136/jme.29.5.287

Caplan A., Dominguez-Gil B., Matesanz R., Pirior C. (2009), Trafficking in organs, tissues and cells and trafficking in human beings for the purpose of the removal of organs. Joint Council of Europe/united Nation study, Directorate General of Human Rights and Legal Affairs, Council of Europe.
Google Scholar

Domaradzki J. (2012), Genetyzacja społeczeństwa. Społeczne konsekwencje nowej genetyki, „Studia Socjologiczne”, nr 2, s. 7–26.
Google Scholar

Elias N. (2011), O procesie cywilizacji, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Google Scholar

Erin Ch. A., Harris J. (2003), An ethical market in human organs, “Journal of Medical Ethics”, No. 29, s. 137–138.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1136/jme.29.3.137

Galewicz W. (2011), Etyczne aspekty badań z udziałem ludzi, [w:] W. Galewicz (red.), Badania z udziałem ludzi, Universitas, Kraków, s. 9–47.
Google Scholar

Gałuszka M. (2002), Obraz aborcji w mediach oraz badaniach opinii społecznej, [w:] M. Gałuszka, K. Szewczyk, Narodziny i śmierć. Bioetyka kulturowa wobec stanów granicznych życia ludzkiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 110–154.
Google Scholar

Gałuszka M., Legiędź-Gałuszka M. (2008), Medycyna i zdrowie w społeczeństwie ryzyka, [w:] M. Gałuszka (red.), Zdrowie i choroba w społeczeństwie ryzyka biomedycznego, Biuro Promocji i Wydawnictw Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Łódź, s. 54–106.
Google Scholar

Giddens A. (2006), Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Gwarda-Gruszecka E. (2013), Modele procesu komercjalizacji nowych technologii w przedsiębiorstwach. Uwarunkowania wyboru-kluczowe obszary decyzyjne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7525-875-2

Habermas J. (2003), Przyszłość natury ludzkiej. Czy zmierzamy do eugeniki liberalnej?, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Heyd D. (2011), Eksperymenty poddane próbie: dlaczego należy brać udział w badaniach medycznych, [w:] W. Galewicz (red.), Badania z udziałem ludzi, Universitas, Kraków, s. 355–370.
Google Scholar

Honigman R. J., Phillips K. A., Castle D. J. ( 2004), A review of psychosocial outcomes for patients seeking cosmetics surgery, “Plastic and Reconstructive Surgery”, Vol. 1, No. 113, s. 47–54.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1097/01.PRS.0000110214.88868.CA

Jan Paweł II (1980), Przemówienie wygłoszone w siedzibie Unesco, https://pl.scribd.com/.../Jan-Paweł-II-Przemówienie-w-siedzibie-Unesco (10.09.2015)
Google Scholar

Jakubowska H. (2009), Socjologia ciała, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Google Scholar

Konwencja o ochronie praw człowieka i godności istoty ludzkiej w dziedzinie zastosowania biologii i medycyny; inna nazwa: Europejska Konwencja Bioetyczna, http://conventions.coe.int/treaty/en/Treaties/Html/164.html (5.06.2010).
Google Scholar

Kishore R. R. (2005), Human organs, scarcities, and sale: morality revisited, “Journal Medical Ethics”, No. 31, s. 362–365.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1136/jme.2004.009621

Kubiak R. (2012), Odpowiedzialność karna za wykonywanie zabiegów kosmetycznych. Zagadnienia teorii i praktyki, Medycyna Praktyczna, Kraków.
Google Scholar

Kwiatkowski W. (2014), Etyczne dylematy transplantologii, [w:] idem, Ethos i medycyna. Hermeneutyczne rozważania o sztuce leczenia – interpretacja wybranych zagadnień etyki medycznej, Wydawnictwo Rolewski, Nowa Wieś k. Torunia, s. 189–238.
Google Scholar

Lalonde M. (1974), A New Perspective on the Health of Canadians: a working document, Canada Information, Ottawa.
Google Scholar

Lasocik Z., Wiśniewski M. (red.) (2006), Handel narządami ludzkimi. Etyka, prawo i praktyka, Ośrodek Studiów Handlu Ludźmi, Warszawa.
Google Scholar

Morciniec P. (2010), Medycyna ludzkich pragnień z perspektywy bioetycznej, www.rtso.uni.opole.pl./pdf/30%20(2010)2010_29-Spis%20treści.pdf. (10.09.2015).
Google Scholar

Muszala A. (2015), Medycyna luksusowa – ocena etyczna nieterapeutycznych usług medycznych, www.mp.pl/etyka/podstawy_etyki_lekarskiej/show.html?id (10.09.2015).
Google Scholar

Narodowa Doradcza Komisja Bioetyczna (USA) (2011), Ryzyko szkód i potencjalne korzyści dla uczestników badań i dla społeczeństwa, [w:] W. Galewicz (red.), Badania z udziałem ludzi, Universitas, Kraków, s. 129–147.
Google Scholar

Nestorowicz M. (1981), Glosa do wyroku SN z dnia 5 września 1980 r., sygn. akt II CR 280/80 OSPiKA 10, poz. 170, https://www.gogle.pl/search?q=nesterowicz,+Glosa+do+wyroku (10.09.2015).
Google Scholar

Nowacka M. ( 2003), Etyka a transplantacje, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Nowakowski M. (2015), Medykalizacja i demedykalizacja. Zdrowie i choroba w czasach kapitalizmu zdezorganizowanego, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Google Scholar

Rifkin J. (2003), Wiek dostępu. Nowa kultura hiperkapitalizmu, w której płaci się za każdą chwilę życia, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
Google Scholar

Rowiński W. (2006), Czy w Polsce możliwy jest handel narządami?, [w:] W. Lasocik, M. Wiśniewski (red.), Handel narządami ludzkimi. Etyka, prawo i praktyka, Ośrodek Studiów Handlu Ludźmi, Warszawa, s. 45–51.
Google Scholar

Woynarowska B. (2007), Edukacja zdrowotna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Rudy K. (1996), Beyond Pro-Life and Pro-Choice. Moral Diversity in the Abortion Debate, Beacon Press, Boston.
Google Scholar

Shilling Ch. (2005), Body in culture, technology and society, Sage Publications, London.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781446220818

Shilling Ch. (2010), Socjologia ciała, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Szewczyk K. (2009), Etyka transplantacji, [w:] idem, Bioetyka. Pacjent w systemie opieki zdrowotnej, t. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Szczęsna A. (1996), Wokół medycznej definicji śmierci, [w:] M. Gałuszka, K. Szewczyk, Umierać bez lęku. Wstęp do bioetyki kulturowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 63–96.
Google Scholar

Terenzi P. (2008), Nowe granice socjologii ciała, „Ethos”, nr 82–83, s. 191–205.
Google Scholar

Turner B. (2008), The body and society: explorations in social theory, Sage Publications, London.
Google Scholar

Watała C., Różalski P., Bancler M., Kaźmierczak P. (2011), Badania i publikacje w naukach biomedycznych, a-medica press, Łódź.
Google Scholar

Williams A. H., Cookson R. A. (2006), Equity-efficiency trade-offs in health technology assessment, “International Journal of Technology Assessment in Health Care”, Vol. 22, No. 2, s. 1–9.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S026646230605077X

Wolniewicz B. (1998), Neokanibalizm, [w:] idem, Filozofia i wartości, t. 1–2, Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar

Wójtewicz A. (2014), Ciało w kulturze konsumpcji, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Google Scholar

www.Sciam.com/exploration/2001/11240lezzwll (20.01.2008).
Google Scholar

Zaborowski J. (2015), Za drzwiami kliniki aborcyjnej, „Rzeczpospolita”, nr 178, magazyn „Plus Minus” 31, s. 30–32.
Google Scholar

Zimny T. (2013) Komercjalizacja ludzkiego ciała, [w:] J. Różyńska, W. Chańska (red.), Bioetyka, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa, s. 233–247.
Google Scholar

Żakowska-Henzler H. (2006), Wynalazek biotechnologiczny. Przedmiot patentu, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar