Une lettre de Plutarque

Abstrakt

Źródłem, które by pozwoliło odtworzyć autentyczną biografię Plutarcha może okazać się list, który napisał on do żony bezpośrednio po śmierci ich córki Timokseny. Pocieszenie było w starożytnej retoryce gatunkiem wysoce sformalizowanym, jego treść wypełniały tradycyjne toposy. Plutarch natomiast traktuje je w swobodny i oryginalny sposób. Zdaniem autora pracy pojęciowa budowa listu wspiera się na dwóch zasadach moralnych, jakimi są pogoda ducha (euthumia) i umiarkowanie namiętności (metriopatheia). W kontekście własnych przeżyć Plutarch nawiązuje do swojej teorii eschatologicznej. Zgodnie z tą teorią szlachetnemu człowiekowi nie przystoi opłakiwać osoby, która odeszła do krainy wiecznego szczęścia i która z tego powodu nie poddaje się smutkowi. Aby lepiej zrozumieć tę teorię, autor porównuje omawiany list Plutarcha z jego pismem O twarzy w kręgu księżyca, które stanowi ciekawe rozwinięcie naukowe zagadnienia mitów, wiążąc naukowe abstrakcje z pogańskim mistycyzmem. Porównanie listu z traktatem pozwala, choć tylko w przybliżeniu, określić ideał życia według Plutarcha: człowiek powinien wierzyć w bóstwa, ale trzymać się z dala od wszelkich przesądów. Dusza ludzka ma dwoistą naturę, racjonalną i emocjonalną: aby żyć w cnocie, należy więc namiętności korygować za pomocą rozumu i osiągnąć stan wewnętrznej harmonii. Dzięki tak pojętemu ideałowi życia Plutarch krytycznie odnosi się zarówno do tradycji arystotelesowskiej, jak i do filozofii epikurejczyków i stoików.