Wpływ Kroniki Sarmacyey Europskiey Aleksandra Gwagnina na kroniki ukraińskie XVII–XVIII wieku

Oleh Diachok

doi:10.18778/1505-9057.70.10

Autor

Oleh Diachok https://orcid.org/0000-0002-0307-8159

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.70.10

Słowa kluczowe:

Kronika Sarmacyey Europskiey, Aleksander Gwagnin, kroniki ukraińskie, Kronika hustyńska, Fieodosij Sofonowycz, Stepan Łukomski

Abstrakt

W artykule wskazano, jakie treści z Kroniki Aleksandra Gwagnina interesowały autorów ukraińskich w wiekach XVII–XVIII i jak wykorzystywali je w swoich dziełach.

Już pod koniec XVI wieku w krajach Europy Zachodniej i Środkowej zaczęto zwracać uwagę na dzieło Gwagnina napisane w języku łacińskim pt. Sarmatiae Europeae Descriptio. W Europie Wschodniej bardziej popularne było wydanie polskojęzyczne z 1611 roku pt. Kronika Sarmacyey Europskiey. Z tego ostatniego źródła korzystali ukraińscy autorzy działający w XVII–XVIII wiekach. Zapożyczenia z niego i jego oddziaływanie można prześledzić w ponad dwudziestu pięciu zabytkach. Ukraińscy kronikarze XVII wieku interesowali się przeszłością swojego kraju, a także Litwy i Polski, historią Kozaków zaporoskich. Autorów osiemnastowiecznych w dziele Gwagnina interesowała jedynie informacja o Kozakach.

W najszerszym zakresie wykorzystali Kronikę Sarmacyey Europskiey nieznany autor Latopisu hustyńskiego i Fieodosij Sofonowycz, którzy krytycznie odnosili się do podanych w niej treści. Głównym źródłem dzieła Stepana Łukomskiego była Kronika Gwagnina. W XVIII wieku nie wszyscy autorzy ukraińscy nawiązywali bezpośrednio do wydania z 1611 roku, w niektórych dziełach pozyskane z niej treści zajęły już wcześniej trwale miejsce w tradycji historiograficznej.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Oleh Diachok

Oleh Diachok (Олег Дячок, Oleg Dâčok), doktor (kandidat ìstoričnih nauk), docent. W 1992 roku obronił rozprawę doktorską na temat: „Hronìka Êvropejs’koï Sarmatìï” Alessandro Gvan’ïnì âk džerelo z ìstorìï Ukraïni XV–XVI st. („Kronika Sarmacyey Europskiey” Aleksandra Gwagnina jako źródło dziejów Ukrainy w XV–XVI wieku). Autor stu pięćdziesięciu publikacji z zakresu źródłoznawstwa i historiografii średniowiecznej i wczesnonowożytnej historii Ukrainy, historiografii historii prawa, prawa konstytucyjnego. Jest autorem podręcznika prawa konstytucyjnego obcych państw oraz współautorem monografii i dwóch podręczników z historii działalności celnej. W latach 2010–2020 był zastępcą redaktora naczelnego zbioru prac naukowych Ìstorìâ torgìvlì, podatkìv ta mita (Historia Handlu, Podatków i Ceł).

Emeryt.

Bibliografia

Alkoran Machometow Náuką heretycką y żydowską y pogańską napełniony. Od Koheletha Chrystusowego rozproszony y zgładzony. W Czernihowie Roku 1683. Mieśąca máia 18 Dnia. W Typográphiey przeoświeconego w Bogu Jego M[iło]s[ci] Oyca Łazarza Baranowicza práwosławnego Archiepiskopa Czernihowskiego Nowogrodskiego y wszystkiego Siwierza. Metropoliey Kiiowskiey Administratora, za iego Błogosławieństwem przez Wielebnego w Bogu Oyca Ioaniciusza Galatowskiego Archimandrytę Czernihowskiego Ieleckiego światu obiawiony, https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/667928/edition/765557?language=en [dostęp: 17.01.2025].
Google Scholar

Annalivm Poloniae ab obitv Vladislai IV climacter primus. Scriptore Vespasiano a Kochow Kochowski. Ex oficiana Georgii & Nocolai Schedel, S.R.M. Ord: Typ., Cracoviae 1683.
Google Scholar

Avtobìografičeskaâ „skazka” malorossìjskogo lětopisatelâ Stefana Lukomskago (Soobŝil” O.I. Levickìj), „Kìevskaâ Starina. Ežeměsâčnyj istoričeskìj žurnal” 1890, t. 30, s. 477–485.
Google Scholar

Biblioteka Rossijskoj akademii nauk v Sankt-Peterburge, rukopisnoe otdelenie, šifr 24.4.35.
Google Scholar

Dějstvìâ prezěl’noj i ot” načala polâkov” krvavšoj nebyvaloj brani Bogdana Hmelnickogo, Getmana Zaporožskogo, s” Polâki, za Najâsnějših” Korolej Polskih” Vladislava, potom” i Kazěmira, v” roku 1648, otpravovatisâ načatoj i za lět desât’po smerti Hmelnickogo neokončennoj, z” roznih” lětopiscov” i iz” dìarìuša, na toj vojně pisannogo, v” gradě Gadâču, trudom” Grigorìâ Grâbânki, sobrannaâ i samobitnih” starožilov” svěditel’stvi utverždennaâ. Roku 1710. Izdana Vremennoû Komissieû dlâ razbora drevnih aktov, Universitetskaâ tipografìâ, Kìev 1854.
Google Scholar

Galâtovs’kij Ìoanikìj, Něbo novoê, [w:] Ì. Galâtovs’kij, Klûč rozumìnnâ, Vidavnictvo Naukova dumka, Kiïv 1985, s. 242–343.
Google Scholar

Galâtovs’kij Ìoanikìj, Skarbnica, [w:] Ì. Galâtovs’kij, Klûč rozumìnnâ, Vidavnictvo Naukova dumka, Kiïv 1985, s. 344–371.
Google Scholar

Gustinskaâ lětopis’, [w:] Polnoe sobranìe russkih” lětopisej, Tipografiâ Èduarda Praca, Sankt”-Peterburg” 1845, t. 2: ÌÌÌ. Ipatìevskaâ lětopis’, s. 229–373.
Google Scholar

Gustins’kij lìtopis, [w:] Ukraïns’ka lìteratura XVII st.: Sinkretična pisemnìst’, poezìâ, dramaturgìâ, beletristika, Vidavnictvo Naukova dumka, Kiïv 1987, s. 146–166.
Google Scholar

Hronologìâ vysokoslavnyh” âsnovel’možnyh” getmanov”, preže Hmel’nickogo byvših”, [w:] Ûžnorusskìâ lětopisi,otkrytyâ i izdannyâ N. Bělozerskim”, Universitetskaâ tiporgafìâ, Kìev” 1856, t. 1, s. 107–124.
Google Scholar

Kìevskaâ lětopis’ (1241–1621), [w:] Sbornik” lětopisej, otnosâŝihsâ k” istorìi Ûžnoj i Zapadnoj Rusi, izdannyj Kommissìeû dlâ razbora drevnih” aktov, sostoâŝej pri Kìevskom”, Podol’skom” i Volynskom” General”-Gubernatorě, Tipografìâ G.T. Korčak”-Novickago, Kìev” 1888, s. 71–92.
Google Scholar

Kratkoe Opisanìe Malorossìi, [w:] Lětopis’ Samovidca ponovo otkrytym” spiskam” s” priloženìem” Treh” malorossìjskih” hronik”: Hmel’nickoj, „Kratkogo Opisaniâ Malorossìi” i „Sobranìâ Istoričeskago”, Izdana Kìevskoû vremennoû komissìeû dlâ razbora drevnih” aktov”, Tipografìâ K.N. Milevskago, Kìev” 1878, s. 211–319.
Google Scholar

Kronika Sarmacyey Europskiey, w ktorey sie zamyka krolestwo Polskie ze wszystkiemi Państwy, Xięstwy, y Prowincyami swemi: tudźież też Wielkie Xięstwo Litew[skie], Ruskie, Pruskie, Zmudzkie, Inflantskie, Moskiewskie y część Tatarow. Przez Alexandra Gwagnina z Werony, Hrabie Pałacu Laterańskiego, Rycerza pasowanego, y Rotmistrza Jego K[rolewskiey] M[iłośći] Pierwey Roku 1578. po Laćinie wydana. A teraz zaś z przyczynieniem tych Krolow, ktorych w Lacinskiey niemasz: Tudźież krolestw, Państw, Insuł, źiem, y Prowinciy ku tey Sarmacyey przyległych: iako Graecyey, źiem Słowieńskich, Wołoszey; Pannoniey, Bohemiey, Germaniey, Daniey, Szwecyey, Gotyey, etc. Przez tegoż Authora z wielką pilnośćią Rozdźiałami na X Ksiąg kroćiuchno zebrana, a z Lacińskiego na Polskie przełożona. Cum Gratia & Priuilegio S.R.M. w Krakowie, w Drukarniey Mikołaia Loba, Roku Pańskiego 1611.
Google Scholar

Latopis hustyński, oprac., przekł. i koment. H. Suszko, „Slavica Wratislaviensia”, t. 124, „Acta Universitatis Wratislaviensis” nr 2547, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2003.
Google Scholar

Lětopis’ Samovidca o vojnah” Bogdana Hmel’nickago i o meždousobìâh” byvših” v” Maloj Rossìi po ego smerti, Universitetskaâ tipografìâ, Moskva 1846.
Google Scholar

Lětopisec” ili opisanie kratkoe znatnějših” dějstv” i slučaev”, čto v kotorom” godu děâlos’ v” Ukraine malorossìjskoj oběih storon Dněpra i kto imenno kogda getmanom” byl” kozackim”, [w:] Sbornik” lětopisej, otnosâŝihsâ k” istorìi Ûžnoj i Zapadnoj Rusi, izdannyj Komissìeû dlâ razbora drevnih” aktov”, sostoâŝej pri Kìevskom”, Podol’skom” i Volynskom” general”-Gubernatorě, Tipografìâ G.T. Korčak”-Novickago, Kìev 1888, s. 1–70.
Google Scholar

Lětopisnoe pověstvovanìe o Maloj Rossìi i eâ narodě i kozakah” voobŝe, otkol’ i iz” kakogo naroda onye proishoždenìe svoe iměût”, i po kakim” slučaâm” oni nyně pri svoih” městah” obitaût”, kak” to: čerkaskìe ili malorossìjskìe i zaporožskìe, a ot” nih” uže donskìe, a ot” sih” âickìe, čto nyně ural’skìe, grebenskìe, sibirskìe, volgskìe, terskìe, nekrasovskìe, i proč. kozaki, kak” rovno i slobodskìe polki, Sobrano i sostavleno črez” trudy inžener”-general”-maìora Aleksandra Rigel’mana, 1785–86 goda, Universitetskaâ tipografìâ, Moskva 1847.
Google Scholar

Lev Krevza, Obrona iednosci cerkievney and Zaxarija Kopysten’skuj, Palinodija, with an Introduction by O. Pritsak and B. Struminski, Harvard (Harvard Library of Early Ukrainian Literature. Texts, vol. VIII), Cambridge 1987.
Google Scholar

Otryvki iz” lětopisca ili kroniki ieromonaha Leontiâ Bobolinskago, [w:] Dějstvìâ prezěl’noj i ot” načala polâkov” krvavšoj nebyvaloj brani Bogdana Hmelnickogo, Getmana Zaporožskogo, s” Polâki, za Najâsnějših” Korolej Polskih” Vladislava, potom” i Kazěmira, v” roku 1648, otpravovatisâ načatoj i za lět desât’ po smerti Hmelnickogo neokončennoj, z” roznih” lětopiscov” i iz” dìarìuša, na toj vojně pisannogo, v” gradě Gadâču, trudom” Grigorìâ Grâbânki, sobrannaâ i samobitnih” starožilov” svěditel’stvi utverždennaâ. Roku 1710. Izdana Vremennoû Komissieû dlâ razbora drevnih aktov, Universitetskaâ tipografìâ, Kìev 1854, s. 277–319.
Google Scholar

Rossijskaâ nacional’naâ biblioteka, otdel rukopisej, f. 550 – Osnovnoe sobranie rukopisnoj knigi, F.IV.214.
Google Scholar

Rossijskaâ nacional’naâ biblioteka, otdel rukopisej, f. 550 – Osnovnoe sobranie rukopisnoj knigi, F.IV.152.
Google Scholar

Rossijskaâ nacional’naâ biblioteka, otdel rukopisej, f. 550 – Osnovnoe sobranie rukopisnoj knigi, Q.XVII.220.
Google Scholar

„Sinopsis o načale proimenovaniâ kozakov, otkudu kazaki narečeny i ot koego plemeny i roda” („O načale proimenovaniâ kazakov i osvoboždenii ih ot iga pol’skogo”). Rukopis ìz bìblìoteki Moskovs’koï duhovnoï akademìï [XVIII st.], http://history.org.ua/LiberUA/SinnopsONach_18/SinnopsONach_18.pdf [dostęp: 22.10.2024].
Google Scholar

Sobranìe istoričeskoe, Iz” knig” drevnâgo pisatelâ Aleksandra Gvagnina i iz starih” ruskih” věrnih” lětopisej Abšitovannim” polkovim” oboznim” Stefanom” Vasilievim” sinom” Lukomskim” sočinennoe v malorossìjskom” gorodě Prilukě 1770 godu, [w:] Lětopis’ Samovidca po novootkrytym” spiskam” s” priloženìem” treh” Malorossìjskih” hronik”: Hmel’nickoj, „Kratkogo Opisaniâ Malorossìi” i „Sobranìâ Istoričeskago”, Izdana Kìevskoû vremennoû komissìeû dlâ razbora drevnih” aktov”, Tipografìâ K.N. Milevskago, Kìev, s. 321–372.
Google Scholar

Sofonovič Feodosìj, Hronìka z lìtopiscìv starodavnìh, Vidavnictvo Naukova dumka, Kiïv 1992.
Google Scholar

Veličko Samìjlo, Lìtopis, per. z kniž. ukr. movi, vst. st., koment. V.O. Ševčuka; vìdp. red. O.V. Mišanič, Vidavnictvo Dnìpro, Kiïv 1991.
Google Scholar

Veličko Samìjlo, Lìtopis, red. kol.: V. Smolìj (vìdp. red.), T. Taïrova-Âkovlêva (vìdp. red.), G. Borâk, A. Bovgirâ, L. Dubrovìna, D. Cipkìn; uporâd.: G. Borâk, T. Taïrova-Âkovlêva; pìdgot. do druku: A. Bagro, S. Bagro, A. Bovgirâ, T. Dobrâns’ka, O. Ìvanova, V. Kononenko, M. Filipovič, Vidavnictvo „KLÌO”, Kiïv 2020.
Google Scholar

Σινοψις”, ili Kratkoê Sobranìê ѿ Različnyh Lětopiscev ѡ Načalě Slavѧnorѡsïjskago Naroda i Pervonačal’nyh Kn҃źêh” B҃gospasaêmago Grada Kïêva, ѡ Žitïi S҃tgѡ Bl҃gověrnagѡ Vêlikago Kn҃źѧ Kìêvskagѡ i Vsêѧ Rѡssïi Pêrvějšagѡ Samodêržca Vladimìra i ѡ Naslědnikah Bl҃goč҃tivyѧ êgo Rosìjskïѧ, dažê do Prêsvětlago i Bl҃goč҃tivago G҃drѧ n҃šêgo C҃rѧ i Vêlikago Kn҃źѧ F’êѡdora Alêѯěêviča Vsêѧ Vêlikïѧ, i Malyѧ, i Bělyѧ Rѡssïi Samodêržca, [Tipografìâ Kiêvo-Pečers’koï lavri, Kiïv 1674].
Google Scholar

Antonovič” Vladimìr”, Predislovìe, [w:] Sbornik” lětopisej, otnosâŝihsâ k” istorìi Ûžnoj i Zapadnoj Rusi, Izdannyj Kommissìeû dlâ razbora drevnih” aktov, sostoâŝej pri Kìevskom”, Podol’skom” i Volynskom” general”-Gubernatorě, Tipografìâ G.T. Korčak”-Novickago, Kìev 1888.
Google Scholar

Apanovič Elena, Rukopisnaâ svetskaâ kniga XVIII veka na Ukraine: Istoričeskie sborniki, Izdatel’stvo Naukova dumka, Kiev 1983.
Google Scholar

Âvornic’kij Dmitro, Ìstorìâ zaporoz’kih kozakìv: u 3 tomah, Vidavnictvo Svìt, L’vìv 1991, t. 2.
Google Scholar

Bagro Sergìj, Bovgirâ Andrìj, Borâk Gennadìj, Taïrova-Âkovlêva Tetâna, „Lìtopis” Samìjla Velička („Ìstorìâ”) – viznačna ìstorìografìčna pam`âtka: do ìstorìï tekstu ta jogo vivčennâ, [w:] S. Veličko, Lìtopis, red. kol.: V. Smolìj (vìdp. red.), T. Taïrova-Âkovlêva (vìdp. red.), G. Borâk, A. Bovgirâ, L. Dubrovìna, D. Cipkìn; uporâd.: G. Borâk, T. Taïrova-Âkovlêva; pìdgot. do druku: A. Bagro, S. Bagro, A. Bovgirâ, T. Dobrâns’ka, O. Ìvanova, V. Kononenko, M. Filipovič, Vidavnictvo „KLÌO”, Kiïv 2020, s. XI–XXXIV.
Google Scholar

Brehunenko Vìktor, Stosunki ukraïns’kogo kozactva z Donom u XVI – seredinì XVІI st., RA „Tandem-U”, Kiïv–Zaporìžžâ 1998.
Google Scholar

Brehunenko Vìktor, Bojko Petro, Zaâc’ Andrìj, Prostorovì mežì ukraïns’kogo svìtu: kompleks uâvlen’ ta ïhnâ realìzacìâ v rann’omodernìj Ukraïnì (XVI–XVIII st.), Ìnstitut ukraïns’koï arheografìï ta džereloznavstva ìmenì M.S. Gruševs’kogo, L’vìv–Kiïv 2023.
Google Scholar

Dâčok Oleg, Analiz rukopisnyh perevodov „Hroniki Evropejskoj Sarmatii” na russkij i ukrainskij âzyki, [w:] Issledovaniâ po arheografii i istočnikovedeniû otečestvennoj istorii XVI–XX vv.: Mežvuzovskij sbornik naučyh trudov, Dnepropetrovskij gosudarstvennyj universitet, Dnepropetrovsk 1990, s. 19–31.
Google Scholar

Dâčok Oleg, Arheografìâ vidan’’ tvoru A. G’van’ïnì ta fragmentìv z n’ogo, [w:] Dnìpropetrovs’kij ìstoriko-arheografìčnij zbìrnik, vip. 2, Vidavnictvo Geneza, Dnìpropetrovs’k 2001, s. 302–316.
Google Scholar

Dâčok Oleg, Problema avtorstva „Opisu Êvropejs’koï Sarmatìï” v ìstorìografìï, [w:] Osâgnennâ ìstorìï: Zbìrnik nauk. prac’ na pošanu prof. Mikoli Pavloviča Koval’s’kogo z nagodi 70-rìččâ, Ostroz’ka akademìâ; Ukraïns’ke ìstorične tovaristvo, Ostrog–N’û-Jork 1999, s. 251–262.
Google Scholar

Dâčok Oleg, Robota avtora Gustins’kogo lìtopisu z narrativami ìnozemnogo pohodžennâ (na prikladì „Hronìki Êvropejs’koï Sarmatìï” A. Gvan’ïnì), [w:] Dnìpropetrovs’kij ìstoriko-arheografìčnij zbìrnik, Vidavnictvo Promìn’, Dnìpropetrovs’k 1997, vip. 1: Na pošanu profesora Mikoli Pavloviča Koval’s’kogo, s. 146–156.
Google Scholar

Dâčok Oleg, Vikoristannâ „Hronìki Êvropejs’koï Sarmatìï” âk džerela ukraïns’kimi avtorami XVII–XVIII, [w:] Ìstorìografìčnì ta džereloznavčì problemi ìstorìï Ukraïni: Ìstorìografìâ ta džereloznavstvo v časovomu vimìrì: Mìžvuzìvs’kij zbìrnik naukovih prac’, Redakcìjno-vidavničij vìddìl Dnìpropetrovs’kogo nacìonal’nogo unìversitetu, Dnìpropetrovs’k 2003, s. 224–241.
Google Scholar

Dzira Ìvan, Kozac’ke lìtopisannâ 30-h – 80-h rr. XVIII st.: džereloznavčij ta ìstorìografìčnij aspekti, Ìnstitut ìstorìï Ukraïni NAN Ukraïni, Kiïv 2006.
Google Scholar

Dzûba Olena, Pol’s’ka kniga u bìblìotekah Ukraïni XVIII st. (do ìstorìï ukraïns’ko-pol’s’kih kul’turnih vzaêmin), [w:] „Ìstinu vstanovlûê sud ìstorìï”. Zbìrnik na pošanu Fedora Pavloviča Ševčenka, t. 2: Naukovì studìï, Ìnstitut Ìstorìï Ukraïni NAN Ukraïni, Kiïv 2004, s. 364–372.
Google Scholar

Gis Kacper, Tworczość historyczna Aleksandra Gwagnina, Rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem prof. dr. hab. Jana Jurkiewicza, Poznań 2018.
Google Scholar

Ikonnikov” Vladimìr”, Opyt” russkoj istoriografìi, Tipografìâ Imperatorskago Universiteta sv. Vladimìra Akc. Obŝ. N.T. Korčak”-Novickago, Kìev 1908, t. 2, ks. II.
Google Scholar

Ìsìčenko Ûrìj, Kiêvo-Pečers’kij Paterik u lìteraturnomu procesì kìncâ XVI – počatku XVII st. na Ukraïnì, Vidavnictvo Naukova dumka, Kiïv 1990.
Google Scholar

Ìsìčenko Ûrìj, Ukraïns’ka barokova proza v pošuku lìteraturnoï modelì počatkìv shìdnoslov`âns’koï ìstorìï, [w:] Pisemnìst’ Kiïvs’koï Rusì ì stanovlennâ ukraïns’koï lìteraturi: Zb. nauk. prac’, Vidavnictvo Naukova dumka, Kiïv 1988, s. 184–205.
Google Scholar

Issledovatel’skie materialy dlâ „Slovarâ knižnikov i knižnosti Drevnej Rusi”, „Trudy otdela drevnerusskoj literatury”, Izdatel’stvo Nauka, Leningrad 1985, t. 39, s. 18–277.
Google Scholar

Ìstorìâ ukraïns’koï lìteraturi: u 8-i t., Vidavnictvo Naukova dumka, Kiïv 1967, t. 1: Davnâ lìteratura (XI – perša polovina XVIII st.).
Google Scholar

Jabłonowski Aleksander, Akademia Kijowsko-Mohilańska: zarys historyczny na tle rozwoju ogolnego cywilizacyi zachodniej na Rusi, „Materyały i opracowania, dotyczące historyi i wyższych zakładów naukowych w Polsce. V”, druk W. L. Anczyca i spółki, Kraków 1899–1900.
Google Scholar

Knâz’kov Ûrij, Nekotorye voprosy publikacji ukrainskogo hronografa, [w:] Analiz publikacij istočnikov po otečestvennoj istorii, Dnepropetrovskij gosudarstvennyj universitet, Dnepropetrovsk 1976, s. 75–82.
Google Scholar

Knâz’kov Ûrij, Ukrainskij hronograf kak istočnik po otečestvennoj istorii. Avtoreferat dissertacii … kandidata istoričeskih nauk, Moskovskij gosudarstvennyj universitet, Moskva 1984.
Google Scholar

Knâz’kov Ûrij, Ukrainskij hronograf v otečestvennoj istoriografii, [w:] Aktual’nye historiografičeskie problemy otečestvennoj istorii XVII–XIX vekov: Sbornik naučnyh trudov, Dnepropetrovskij gosudarstvennyj universitet, Dnepropetrovsk 1982, s. 75–83.
Google Scholar

Koval’skij Nikolaj, Istočnikovedenie istorii Ukrainy XVI – pervoj poloviny XVII veka, Dnepropetrovskij gosudarstvennyj universitet, Dnepropetrovsk 1979, cz. 4: Obzor osnovnyh otečestvennyh sobranij arhivnyh istočnikov: Učebnoe posobie po speckursu.
Google Scholar

Koval’skij Nikolaj, Izvestiâ po istorii i geografii Ukrainy XVI veka v „Hronike Sarmatii Evropejskoj” Aleksandara Gvan’ini, [w:] Nekotorye problemy otečestvennoj istoriografii i istočnikovedeniâ: Sbornik naučnyh statej, Dnepropetrovskij gosudarstvennyj universitet, Dnepropetrovsk 1972, s. 107–128.
Google Scholar

Kuran Michał, Marcin Paszkowski – poeta okolicznościowy i moralista z pierwszej polowy XVII wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012.
Google Scholar

Levickìj Orest, Predislovìe, [w:] Lětopis’ Samovidca po novootkrytym” spiskam” s” priloženìem” treh” Malorossìjskih” hronik”: Hmel’nickoj, „Kratkogo Opisaniâ Malorossìi” i „Sobranìâ Istoričeskago”, Izdana Kìevskoû vremennoû komissìeû dlâ razbora drevnih” aktov, Tipografìâ K.N. Milevskago, Kìev 1878, s. I–XVIII.
Google Scholar

Micik Ûrìj, Ìstorìâ Kiïvs’koï Rusì u visvìtlennì ukraïns’kih lìtopiscìv XVII st. Semena Galugovs’kogo ta Âna Bìnvìl’s’kogo, [w:] Pisemnìst’ Kiïvs’koï Rusì ì stanovlennâ ukraïns’koï lìteraturi: Zbìrnik naukovih prac’, Vidavnictvo Naukova dumka, Kiïv 1988, s. 230–236.
Google Scholar

Micik Ûrìj, Lìtopis Âna Bìnvìl’s’kogo, „Naukovì zapiski NaUKMA: Ìstoričnì nauki: zbìrnik naukovih prac’”, t. 20, cz. 2, Vidavnictvo KM Academia, Kiïv 2002, s. 60–77.
Google Scholar

Micik Ûrìj, Peredmova, [w:] F. Sofonovič, Hronìka z lìtopiscìv starodavnìh, Vidavnictvo Naukova dumka, Kiïv 1992, s. 5–51.
Google Scholar

Micik Ûrìj, Vstup, [w:] O. Gvan’ïnì, Hronìka êvropejs’koï Sarmatìï, uporâdkuv. ta per. z pol. о. Û. Micika, Vidavničij dìm Kiêvo-Mogilâns’ka akademìâ, Kiïv 2007, s. 5–33.
Google Scholar

Miško Dmitro, Gustins’kij lìtopis, „Ukraïns’kij ìstoričnij žurnal” 1971, № 4, s. 68–73.
Google Scholar

Mycyk Ûrij, Ukrainskie letopisi XVII veka: učebnoe posobie, Dnepropetrovskij gosudarstvennyj universitet, Dnepropetrovsk 1978.
Google Scholar

Nalivajko Dmitro, Kozac’ka hristiâns’ka respublìka (Zaporoz’ka Sìč u zahìdnoêvropejs’kih ìstoriko-lìteraturnih pam`âtkah), Vidavnictvo Dnìpro, Kiïv 1992.
Google Scholar

Nalivajko Dmitro, Očima Zahodu. Recepcìâ Ukraïni v Zahìdnìj Êvropì XI–XVIII st., Vidavnictvo Osnovi, Kiïv 1998.
Google Scholar

Pahl’ovs’ka Oksana, Ukraïns’ko-ìtalìjs’kì lìteraturnì zv`âzki XV–XX st., Vidavnictvo Naukova dumka, Kiïv 1990.
Google Scholar

Pervol’f Ìosif, Slavâne, ih” vzaimnyâ otnošeniâ i svâzi, Tipografìâ K. Kovalevskago, Varšava 1888, t. 2: Slavânskaâ ideâ v”literaturě do XVIII veka.
Google Scholar

Rogow Aleksander, Maciej Stryjkowski i historiografia ukraińska XVII wieku, „Slavia Orientalis” 1965, R. 14, nr 3, s. 311–329.
Google Scholar

Rogov Aleksandr, Russko-pol’skie kul’turnye svâzi v èpohu Vozroždeniâ (Stryjkovskij i ego Hronika), Izdatel’stvo Nauka, Moskva 1966.
Google Scholar

Sielicki Franciszek, Kronikarze polscy w latopisarstwie i dawnej historiografii ruskiej, „Slavia Orientalis” 1965, R. 14, nr 2, s. 143–178.
Google Scholar

Sobieszczański Franciszek Maksymilian, Gwagnin, [w:] Encyklopedyja Powszechna, Nakład, druk i własność S. Orgelbranda, Księgarza i Typografa, Warszawa 1862, t. 11 (Gui–Hof), s. 76–83.
Google Scholar

Ul’ânovs’kij Vasilìj, Âkovenko Natalâ, Ukraïns’kij pereklad Hronìki Strijkovs’kogo kìncâ XVI – počatku XVII stolìttâ, „Rukopisna ta knižkova spadŝina Ukraïni” 1993, vip. 1, s. 5–12.
Google Scholar

Virs’kij Dmitro, Rìč Pospolita pro kozakiv (1560-ì – počatok 1650-h rr.), Ìnstitut ìstorìï Ukraïni NAN Ukraïni, Kiïv 2021.
Google Scholar

Virs’kij Dmitro, Rìčpospolits’ka ìstorìografìâ Ukraïni (XVI – seredina XVII st.), u 2-h č., Ìnstitut ìstorìï Ukraïni NAN Ukraïni, Kiïv 2008, cz. 1.
Google Scholar

Virs’kij Dmitro, Roskolani sered Sarmatìv: rìčpospolits’ka ìstorìografìâ Ukraïni (kìnec’ XV st. – 1659), Ìnstitut ìstorìï Ukraïni NAN Ukraïni, Kiïv 2013.
Google Scholar

Waugh Daniel Clarke, Notes on Seventeenth-Century Translations from the Polish „Kronika” of Alexander Guagnini, [w:] E.L. Keenan, The Kurbski – Groznyi Apocrypha, Harvard University Press, Cambridge (Mass.) 1971, p. 149–151.
Google Scholar

Waugh Daniel Clarke, The Great Turkes Defiance On the History of the Apocryphal Correspondence of the Ottoman Sultan in its Muscovite and Russin Variants, with a Foreword by Academician Dmitrii Sergeevich Likhachev, Slavica Publishers, Columbus (Ohio) 1978.
Google Scholar