Behind Convent Walls. Historiography of Lublin Discalced Carmelite Nuns
DOI:
https://doi.org/10.18778/1505-9057.53.04Keywords:
historiography, convents, literature, Baroque, mentality, women, ego-documents, identity, Lublin, city, Discalced Carmelite Nuns, chronicle, manuscripts, spirituality, monasteriesAbstract
The research on the written works of nuns in homogeneous city space allows to restore the memory of a few generations of women who lived in Lublin, discover their intellectual activity, their literary culture, customs, interests, and their word view. The ego-documents left by the Carmelite Nuns are good materials for the scientific prospect of this isolated group of women and the research microscale remains in the circle of anthropological historical orientation. The Lublin manuscripts, documents and the evidence of intellectual activity of the nuns were completely dispersed in the 19th century. The aim of the article is to merge the knowledge about the discovered texts of Lublin Carmelite Nuns, determine the main features of the texts and name their authors. In my work I have examined a group of “official” papers (a convent visitation book, letters – certamen) and the chronicles of two Lublin monasteries. The first chronicle of the St. Joseph’s Monastery is vast, while the second one from the Immaculate Conception Monastery is only an introductive part of the lost text. The article also enumerates other types of convent writing, such as silva rerum spiritual texts, personal prayer books, the compilation of letters, the adaptations of emblematic collections. The main source of information on Lublin Carmelite Sisters were chronicles. The chronicles were a type of domestic historiography, joining the form of the books of the dead or the vesture books, and a narrative presenting the events from nuns’ lives in chronological order. The chronicle of the first monastery was written from the year 1624 to 1701. The book was written consistently by a few anonymous nuns who differed from each other in terms of their interests, writing skills and ways of outlining the information. The first author of the chronicle (from 1625) was presumably sister Febronia of Jesus. Natural oral tradition, a part from personal experience of the author was the most important source of knowledge about the monastic life. In view of a future reader and in order to make the text historiographical and reliable the authors added letters. The chronicle contains also other texts and exogenic genres. Worth mentioning are one-plot micro narrations which highlight extraordinary literary value of the Carmelites’ chronicles. The micro narrations show the expression of female authors, their ability to present vibrant and fluent narration, and to transfer oral tradition into the chronicle. A tale character of the notes points to the diary features of the text and guides culture researchers to a category of privacy, identity and memory of a small group of women to a significant degree isolated from the outside world. The chroniclers frequently indicated how crucial for the convent was the identity of a group. The opposition “we – they”, “inside – outside (the monastery)”, emphasizing individualism and otherness of the convent, show the far-reaching self-consciousness of the authors.
Downloads
References
Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Publiczne Potockich, Warszawa: Archiwum Publiczne Potockich rkps. 57.
Google Scholar
Archiwum Prowincji Karmelitów Bosych, Kraków: rkps AP 104.
Google Scholar
Archiwum Prowincji Karmelitów Bosych, Kraków: rkps AP 246.
Google Scholar
Archiwum Prowincji Karmelitów Bosych, Kraków: rkps AKBW 22.
Google Scholar
Biblioteka Karmelitanek Bosych, Kraków, Archiwum: Certamina klasztoru Niepokalanego Poczęcia, sygn. 46.
Google Scholar
Biblioteka Karmelitanek Bosych, Kraków, Archiwum: Certamina klasztoru św. Józefa., sygn. 44.
Google Scholar
Biblioteka Karmelitanek Bosych, Kraków. Rękopisy: rkps 164: O zwyczajach naszych i niektóre ceremonije domowe.
Google Scholar
Biblioteka Karmelitanek Bosych, Kraków. Rękopisy: rkps 253: Księgi, w których są krótko opisane żywoty.
Google Scholar
Biblioteka Karmelitanek Bosych, Kraków. Rękopisy: rkps 255: Księga fundacyj klasztorów karmelitanek bosych Prowincyjej Polskiej Ducha Świętego.
Google Scholar
Biblioteka Karmelitanek Bosych, Kraków. Rękopisy: rkps 70: Rozporządzenie dnia albo praktyka codzienna tak dla nowicyj jako też nowoprofes, karmelitankom bosym wypisane.
Google Scholar
Biblioteka Karmelitanek Bosych, Kraków. Rękopisy: rkps 167: Sporządzenie dnia dla nowicyj.
Google Scholar
Biblioteka Karmelitanek Bosych, Kraków. Rękopisy: rkps 268: Zebranie zwyczajów od WW MM naszych fundatorek i pierwszych matek świątobliwością sławnych konwentu św. Marcina podane i dotąd chwalebnie zachowane, aby były napotym bez uszczerbku trwające… spisane roku 1729.
Google Scholar
Biblioteka PAU i PAN, Kraków: rkps 1731.
Google Scholar
Biblioteka PAU i PAN, Kraków: rkps 2337 II.
Google Scholar
Biblioteka Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk: rkps 130
Google Scholar
Biblioteka Wyższego Seminarium Diecezjalnego w Lublinie: rkps 455,
Google Scholar
Biblioteka Wyższego Seminarium Diecezjalnego w Lublinie: rkps 457.
Google Scholar
Lwowska Narodowa Naukowa Biblioteka Ukrainy im, W. Stefanyka: rkps CTI118348: Pragnienia dusze pobożnej.
Google Scholar
Klasztory karmelitanek bosych w Polsce, na Litwie i Rusi. Ich początek i tułactwo w czasie rozruchów wojennych w XVII wieku. Rzecz osnuta na kronikach klasztornych. Kraków. Klasztor św. Marcina, wyd. Rafał Kalinowski, druk „Czasu”, Kraków 1904.
Google Scholar
Klasztory karmelitanek bosych w Polsce, na Litwie i Rusi. Ich początek i tułactwo w czasie rozruchów wojennych w XVII wieku. Rzecz osnuta na kronikach klasztornych. Warszawa, wyd. Rafał Kalinowski, druk „Czasu”, Kraków 1902.
Google Scholar
Klasztory karmelitanek bosych w Polsce, na Litwie i Rusi. Ich początek i tułactwo w czasie rozruchów wojennych w XVII wieku. Rzecz osnuta na kronikach klasztornych. Wilno, wyd. Rafał Kalinowski, druk „Czasu”, Kraków 1900.
Google Scholar
Klasztory Karmelitanek bosych w Polsce, na Litwie i Rusi: ich początek, rozwój i tułactwo w czasie rozruchów wojennych w XVII wieku: rzecz osnuta na kronikach klasztornych. Lwów – Warszawa, wyd. Rafał Kalinowski, druk „Czasu”, Kraków 1901.
Google Scholar
Kronika benedyktynek chełmińskich, wyd. Władysław Szołdrski, „Miesięcznik Diecezji Chełmińskiej” 1937, s. 509–529.
Google Scholar
Kronika bernardynek lubelskich 1618–1885, oprac. Anna Szylar, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Lublin 2010.
Google Scholar
Kronika fundacyjna klasztoru mniszek zakonu kaznodziejskiego na Gródku w Krakowie (1620–1639), wstęp i oprac. Anna Markiewicz, Wydawnictwo Esprit S.C., Kraków 2007.
Google Scholar
Kronika klasztorna sióstr norbertanek w Imbramowicach 1703–1741, wyd. Włodzimierz Bielak, Waldemar Żurek, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2016.
Google Scholar
Kronika klasztoru karmelitanek bosych pw. św. Józefa w Lublinie, oprac. Czesław Gil, Wydawnictwo Flos Carmeli, Poznań 2012.
Google Scholar
Kronika klasztoru karmelitów bosych w Warszawie, wstęp, przekł., oprac. Czesław Gil, „Karmelitańskie Studia i Materiały Historyczne” 2009, t. 2, s. 143–377.
Google Scholar
Kronika pierwsza (metryka), wyd. Małgorzata Borkowska, w: Karol Górski, Małgorzata Borkowska, Historiografia zakonna a wzorce świętości w XVII wieku, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1984, s. 278–360.
Google Scholar
Kronika poznańskich Karmelitów Bosych, oprac. Piotr Neumann, Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2001.
Google Scholar
Metryka brygidek lubelskich, oprac. Jarosław Rom Kronika fundacyjna klasztoru mniszek an Marczewski, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Lublin 2011.
Google Scholar
Reguła i konstytucyje zakonnic karmelitanek bosych Zakonu Naświętszej Panny Maryjej z Góry Karmelu, z włoskiego na polski przetłumaczone, druk Andrzej Piotrkowczyk, Kraków 1635.
Google Scholar
Żywot matki Barbary od Najświętszego Sakramentu (Zadzikowej), karmelitanki bosej 1609–1670, oprac. Czesław Gil, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 2013.
Google Scholar
Borek Piotr., Funkcje listów w barokowych diariuszach i pamiętnikach, w: Epistolografia w dawnej Rzeczypospolitej, t. 1. Stulecie XV–XVII), red. Piotr Borek, Marceli Olma, Kraków 2011, s. 279–294.
Google Scholar
Borek Piotr, O polskim pamiętnikarstwie doby baroku, w: Z dziejów staropolskiego pamiętnikarstwa. Przekroje i zbliżenia, red. Piotr Borek, Collegium Columbinum, Kraków 2012, s. 31–52.
Google Scholar
Borkowska Małgorzata, Leksykon zakonnic polskich epoki przedrozbiorowej, Wydawnictwo DIG, Warszawa 2005.
Google Scholar
Borkowska Małgorzata, Panny siostry w świecie sarmackim, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
Google Scholar
Borkowska Małgorzata, Życie codzienne polskich klasztorów żeńskich w XVII–XVIII wieku, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1996.
Google Scholar
Darnton Robert, Wielka masakra kotów i inne epizody francuskiej historii kulturowej, przekł. Dorota Guzowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Google Scholar
Gil Czesław, Słownik polskich karmelitanek bosych 1612–1914, Wydawnictwo Karmelitów Bosych, Kraków 1999.
Google Scholar
Gil Czesław, Życie codzienne karmelitanek bosych w Polsce w XVII i XVIII wieku, Wydawnictwo OO. Karmelitów Bosych, Kraków 1997.
Google Scholar
Gwioździk Jolanta, Kultura pisma i książki w żeńskich klasztorach dawnej Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2015.
Google Scholar
Gwioździk Jolanta, Piśmiennictwo pragmatyczne w klasztorach żeńskich w XVII–XVIII wieku: zarys problematyki, w: Piśmiennictwo pragmatyczne w Polsce do końca XVIII wieku na tle powszechnym, red. Jan Gancewski, Andrzej Wałkowski, Pracownia Wydawnicza EISet, Olsztyn 2006, s. 43–59.
Google Scholar
Krzywy Roman, Funkcje komunikacyjne staropolskiego pamiętnika. Na przykładzie zapisków moskiewskich Stanisława Niemojewskiego, w: Z dziejów staropolskiego pamiętnikarstwa. Przekroje i zbliżenia, red. Piotr Borek, Collegium Columbinum, Kraków 2012, s. 125–140.
Google Scholar
Nowicka-Struska Anna, „Strzały serdeczne z Pisma świętego i ojców świętych zrobione, a od dusze nabożnej ku niebu wypuszczone”. Siedemnastowieczna adaptacja „Pia desideria” Hermana Hugona z rękopisu lubelskich karmelitanek bosych klasztoru Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, „Terminus” 2016, t. 18, nr 2(39), s. 131–159.
Google Scholar
Nowicka-Struska Anna, Dom i świat. Prywatność domu klasztornego w świetle kroniki karmelitanek bosych klasztoru św. Józefa w Lublinie i tekstów regulujących ich życie w Karmelu, w: Sarmackie theatrum, t. 7, W kręgu rodziny i prywatności, red. Mariola Jarczykowa, Renata Ryba, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2014, s. 187–208.
Google Scholar
Nowicka-Struska Anna, Duchowość i piśmiennictwo karmelitańskie w Polsce XVII i XVIII wieku, w: Drogi duchowe katolicyzmu polskiego XVII wieku. Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w dialogu z Europą. Hermeneutyka wartości, t. 7, red. Alina Nowicka-Jeżowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2016, s. 344–393.
Google Scholar
Nowicka-Struska Anna, Listy w kręgu kulturowym karmelitanek bosych w XVII i XVIII wieku. Ze studiów nad rękopisami z Biblioteki Karmelitanek Bosych, w: Epistolografia w dawnej Rzeczypospolitej, t. 5: Stulecia XVI–XIX. Nowa perspektywa historycznoliteracka, red. Marceli Olma, Piotr Borek, Collegium Columbinum, Kraków 2015, s. 193–214.
Google Scholar
Nowicka-Struska Anna, Opowieści szeptane. O bliskości kobiet na podstawie żywotopisarstwa lubelskich karmelitanek bosych, w: Sława z dowcipu sama wiecznie stoi... Prace ofiarowane Pani Profesor Alinie Nowickiej-Jeżowej z okazji pięćdziesięciolecia pracy naukowej, red. Mirosława Hanusiewicz-Lavallee, Wiesław Pawlak, Lublin 2018, s. 213–229.
Google Scholar
Partyka Joanna, Żona wyćwiczona. Kobieta pisząca w kulturze XVI i XVII wieku, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2004.
Google Scholar
Pavlouskaya Hanna Grodzieńskie kroniki klasztorne XVII i XVIII wieku. Formy gatunkowe i aspekty komunikacyjne, https://depotuw.ceon.pl/bitstream/handle/item/400/PAULOUSKAYA%20DOKTORAT.pdf?sequence=1; [dostęp: 12.05 2018].
Google Scholar
Pawłowska Hanna., Zainteresowanie życiem publicznym w kronikach grodzieńskich z XVII–XVIII wieku – zarys problematyki, „Barok” 2011, nr 1, s. 83–93.
Google Scholar
Popławska Halina, Kultura literacka karmelitanek bosych (XVII–XVIII wiek), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2006.
Google Scholar
Przyklenk Joanna, Staropolska kronika jako gatunek mowy, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice 2009.
Google Scholar
Roszak Stanisław, Archiwa sarmackiej pamięci. Funkcje i znaczenia rękopiśmiennych ksiąg silva rerum w kulturze Rzeczpospolitej XVIII wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika Toruń 2004.
Google Scholar
Roszak Stanisław, Egodokumenty epoki nowożytnej w perspektywie europejskiej, w: Z dziejów staropolskiego pamiętnikarstwa. Przekroje i zbliżenia, red. Piotr Borek, Collegium Columbinum, Kraków 2012, s. 15–30.
Google Scholar
Targosz Karolina, Piórem zakonnicy. Kronikarki w Polsce XVII wieku o swoich zakonach i swoich czasach, Wydawnictwo „Czuwajmy”, Kraków 2002.
Google Scholar
Wanat Józef Benignus., Zakon Karmelitów Bosych w Polsce. Klasztory karmelitów i karmelitanek bosych 1605–1975, Wydawnictwo OO. Karmelitów Bosych, Kraków 1979.
Google Scholar
Zemon-Davis Natalie, Kobiety na marginesach. Trzy siedemnastowieczne życiorysy, przekł. Bartosz Hlebowicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.