Literackie obrachunki z dzieciństwem na zesłaniu w Związku Sowieckim. Wstępne rozpoznanie

Anna Wal

doi:10.18778/1505-9057.42.05

Autor

Anna Wal Uniwersytet Rzeszowski, Instytut Filologii Polskiej, Zakład Literatury Polskiej XX wieku; ul. Rejtana 16c, 35-959 Rzeszów

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.42.05

Słowa kluczowe:

literature of exile, childhood in the Soviet Union, autobiographical prose, the writers of the war generation

Abstrakt

The article discusses autobiographical prose of the writers of the war generation, devoted to the problems of deportation into the interior of the Soviet Union during World War II. The considerations include the works published in Poland after 1989: Andrzej Turczyński’s Chłopiec na czerwonym koniu (1991), Piotr Bednarski’s Błękitne śniegi (1996), Andrzej Czcibor-Piotrowski’s Rzeczy nienasycone (1999), Zbigniew Domino’s Syberiada polska (2001) and Tajga. Tamtego lata w Kajenie (2007). The carried out analysis of the literary texts provides the grounds for justification of the thesis that the writers broke with the earlier existing conventions of war writing, referring to the close to the child’s imagination poetics of fairy-tale, parable, dream, mythologisation of reality, and that while showing exiled childhood in the Soviet Union they used very specific topoi (the image of parents, mainly of the mother, the motif of friendship and peer groups, as well as of adventure and initiation).

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Bitka Zbigniew, Wędrowanie do kresu cierpienia. Motywy archetypowe i symboliczne w prozie Jerzego Krzysztonia, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2001.
Google Scholar

Bednarski Piotr, Błękitne śniegi, Volumen, Warszawa 1996.
Google Scholar

Brzuchowska Zofia, Epos nadziei, „Fraza” 2004, nr 3–4, s. 304–307.
Google Scholar

Bujnicki Tadeusz, Obrazy „innego świata” (Losy Polaków w latach 1939–1945 na terytorium ZSRR w emigracyjnej prozie literackiej), „Przegląd Humanistyczny” 1990, nr 4, s. 31–42.
Google Scholar

Czaplejewicz Eugeniusz, Polska literatura łagrowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992.
Google Scholar

Czcibor-Piotrowski Andrzej, Rzeczy nienasycone, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 1999.
Google Scholar

Czerniawski Adam, Fragmenty niespokojnego dzieciństwa, Aneks, Londyn 1995.
Google Scholar

Domino Zbigniew, Cedrowe orzechy. Opowiadania syberyjskie, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1974.
Google Scholar

Domino Zbigniew, Syberiada polska, Studio Emka, Warszawa 2001.
Google Scholar

Domino Zbigniew, Tajga. Tamtego lata w Kajenie, Studio Emka, Warszawa 2007.
Google Scholar

Do zobaczenia w filmie, ze Zbigniewem Dominą rozm. Helena Kowalik, „Przegląd” 2007, nr 27, s. 46–47.
Google Scholar

Eliade Mircea, Inicjacja, obrzędy, stowarzyszenia tajemne. Narodziny mistyczne, przeł. Krzysztof Kocjan, Znak, Kraków 1997.
Google Scholar

Fiut Aleksander, Przypowieść o wtajemniczeniu, w: tenże, Pytanie o tożsamość, Universitas, Kraków 1995, s. 107–120.
Google Scholar

Jagodzińska Maria, Rozwój pamięci w dzieciństwie, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2003.
Google Scholar

Jamrozek-Sowa Anna, Wojna raz jeszcze. Obrazy II wojny światowej w prozie lat dziewięćdziesiątych. w: Literatura polska 1990–2000, red. Tomasz Cieślak, Krystyna Pietrych, Zielona Sowa, Kraków 2002, t. 2, s. 88–110.
Google Scholar

Kornhauser Julian, Samo dzieciństwo jest lekturą, „Dekada Literacka” 1996, nr 2, s. 5.
Google Scholar

Krzysztoń Jerzy, Wielbłąd na stepie. Krzyż Południa, Czytelnik, Warszawa 1987.
Google Scholar

Kukułcze gniazda po Syberiadzie, ze Zbigniewem Domino rozm. Helena Kowalik, „Przegląd” 2004, nr 44, s. 37–39.
Google Scholar

Leszczyński Grzegorz, Dzieciństwo utracone. O prozie wspomnieniowej, w: tenże, Kulturowy obraz dziecka i dzieciństwa w literaturze drugiej połowy XIX i w XX w. Wybrane problemy, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006, s. 374–454.
Google Scholar

Leszczyński Grzegorz, Gra w dzieciństwo. Proza wspomnieniowa schyłku wieku, w: Pisać poza rok 2000. Studia i szkice literackie, red. Andrzej Lam, Tomasz Wroczyński, Elipsa, Warszawa 2002, s. 227–237.
Google Scholar

Moje heretyckie spojrzenie, z Andrzejem Czciborem-Piotrowskim rozm. Grzegorz Leszczyński, „Guliwer” 2001, nr 3, s. 26–30.
Google Scholar

Mrożek Sławomir, Małe listy, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1982.
Google Scholar

Nawrocki Witold, Sybir poza legendą, „Dziś” 2003, nr 2, s. 121–122.
Google Scholar

Nęcka Agnieszka, Perwersja kompensacji. W świecie „dziecięcej” erotyki Andrzeja Czcibora- -Piotrowskiego, w: taż, Cielesne o(d)słony. Dyskursy erotyczne w polskiej prozie po 1989 roku, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2011, s. 73–144.
Google Scholar

Niewolak Anna, Epos o polskim losie?, „Fraza” 2001, nr 4, s. 265–268 Orski Mieczysław, Chłopiec z gułagu, „Przegląd Powszechny” 1992, nr 11, s. 340–342.
Google Scholar

Paliwoda Agata, „Swoja i obca”. Twórczość literacka Danuty Ireny Bieńkowskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2015.
Google Scholar

Rabizo-Birek Magdalena, Syberyjski apokryf, czyli apostoł Piotr i jego drużyna, „Twórczość” 1997, nr 7, s. 107–109.
Google Scholar

Rąbkowska Ewelina, Potrzeba początku: kategoria dzieciństwa w polskiej współczesnej prozie wspomnieniowej (1987–2014), Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Warszawa 2015.
Google Scholar

Rosner Katarzyna, Narracja, tożsamość i czas, Universitas, Kraków 2003.
Google Scholar

Sariusz-Skąpska Izabella, Polscy świadkowie GUŁagu. Literatura łagrowa 1939–1989, Universitas, Kraków 2002.
Google Scholar

Sylwetki pisarzy słupskich. Andrzej Turczyński. Bio-bibliografia, oprac. Alicja Świetlicka, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Miejska Biblioteka Publiczna im. Marii Dąbrowskiej, Słupsk 2003.
Google Scholar

Szóstak Anna, Między mitem a rzeczywistością. Topos dzieciństwa w prozie polskiej po roku 1989, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2012.
Google Scholar

Theiss Wiesław, Tułacze dzieci 1940–1945, w: Zniewolone dzieciństwo. Socjalizacja w skrajnych warunkach społeczno-politycznych, Żak, Warszawa 1996, s. 33–114.
Google Scholar

Turczyński Andrzej, Chłopiec na czerwonym koniu, w: Turczyński Andrzej, Tryptyk ruski, Orthdruk, Białystok 1998, s. 87–195.
Google Scholar

Tyborczyk Jan, Andrzej Turczyński. „Tryptyk ruski”, „Akant” 1999, nr 11, s. 25–27.
Google Scholar

Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, red. Jadwiga Czachowska, Alicja Szałagan, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, t. 2, Warszawa 1994.
Google Scholar