Krakowskie „Życie” jako forum prezentacji prądów ideowych i koncepcji światopoglądowych Młodej Polski (wybrane zagadnienia)

Maria Jazownik

doi:10.18778/1505-9057.33.03

Authors

Maria Jazownik Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim, Wydział Humanistyczny, Katedra Literatury

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.33.03

Keywords:

ideas and worldviews of early modernism, press of the Young Poland, Kraków’s “Życie” (1897–1900), cultural, social and political journalism

Abstract

The paper presents an overview of Kraków’s “Życie” (1897–1900) as a journal that featured the most important ideological and philosophical trends of the late nineteenth century. Examination of journalistic texts on cultural, social and political issue, published in the journal especially when Ludwik Szczepanski and Artur Gorski where editors-in-chief, helped to isolate major fields covered in the periodical. These include: (1) bankruptcy of the ideals of the nineteenth century; (2) antinomy of native and universal values as well as values of other cultures; (3) relationship between tradition and modernity; (4) risks associated with the development of mass culture and the dissemination of the philistine worldview; (5) possibilities of overcoming the decadent and artistic worldview. Analysis of journalistic texts devoted to the issues listed above adds to Kraków’s “Życie” being characterised as a journal showing the complexity or even – in a sense – the dialectic nature of Polish modernism.

Downloads

Download data is not yet available.

References

[Górski Artur] ***, Stan wyjątkowy, „Życie” 1898, nr 34, s. 441–442.
Google Scholar

[Feldman Wilhelm] Δ, Listy lwowskie, „Życie” 1897, nr 10, s. 6–8; 1898, nr 18, s. 212–213, nr 19, s. 221–223, nr 22, s. 261, nr 26, s. 323–324.
Google Scholar

A.G. [Górski Artur], Młodzież a pedagodzy, „Życie” 1898, nr 11, s. 130–131.
Google Scholar

Adorno Theodor W., Horkheimer Max, Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne, przekł. Małgorzata Łukasiewicz, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 1994.
Google Scholar

Audax [Ehrenberg Kazimierz], Uwagi, „Głos Narodu” 1898, nr 248, s. 6, nr 253, s. 5.
Google Scholar

Barine Arvède [właśc. Bouffé Louise-Cécile], Małżeństwo w niebezpieczeństwie. Skargi kobiece, „Życie” 1898, nr 20, s. 231–232.
Google Scholar

Bąbiak Grzegorz P., Bibliografia zawartości „Życia” warszawskiego i krakowskiego, „Strumienia” oraz „Chimery”, Wydział Polonistyki UW, Warszawa 2000, s. 41–94.
Google Scholar

Boyé Edward, U kolebki modernizmu. Estetyczne poglądy na łamach krakowskiego „Życia”, Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków 1922.
Google Scholar

Cingolani Patrick, Tarde: fictions et fragments du XXIe siècle, http://variations.revues.org/642 [dostęp: 20.07.2015].
Google Scholar

Czachowska Jadwiga, „Życie” 1897–1900, w: Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku, seria V: Literatura okresu Młodej Polski, t. 1, red. K. Wyka, A. Hutnikiewicz, M. Puchalska, PWN, Warszawa 1968, s. 233–244.
Google Scholar

Daszyńska Zofia, Nauka poza uniwersytetem, „Życie” 1898, nr 1, s. 2.
Google Scholar

Daszyńska Zofia, W kwestii „Wykładów naukowych”, „Życie” 1898, nr 4, s. 38.
Google Scholar

Daszyńska Zofia, Z tajników duszy współczesnej, „Życie” 1898, nr 13, s. 146–147, nr 14, s. 159–160.
Google Scholar

Dr A.G. [Górski Artur], Filozofia u nas, „Życie” 1897, nr 12, s. 2, nr 13, s. 1–2.
Google Scholar

Franko Iwan, Ein Dichter des Verrathes, „Die Zeit” 1897, nr 136, s. 86–89.
Google Scholar

Gloger Maciej, Jak czytać pozytywizm. Rekonesans, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2000, t. VII: Czytanie pozytywizmu, s. 21–45.
Google Scholar

Górski Artur, Henryk Ibsen, „Życie” 1898, nr 10, s. 133–134.
Google Scholar

Górski Artur, Jedyny, „Życie” 1899, nr 8, s. 146, 149–151, nr 9, s. 166, 169–173.
Google Scholar

Górski Artur, Spowiedź poety, „Życie” 1999, nr 4, s. 63–64.
Google Scholar

Górski Artur, Ton mesjański w duszy Słowackiego, „Życie” 1999, nr 7, s. 131–132.
Google Scholar

Górski Artur, Włodzimierz Tetmajer („Żeńcy”, „Racławice”, „Kantyczki”), „Życie” 1899, nr 13/14, s. 244–245.
Google Scholar

[Górski Artur], Do młodzieży, „Życie” 1897, nr 12, s. 1.
Google Scholar

Gutowski Wojciech, Słowo wstępne; tenże, Młodopolskie poszukiwania. Ryty odrodzenia, w: tenże, W poszukiwaniu życia nowego. Mit a światopogląd w twórczości Tadeusza Micińskiego, PWN, Warszawa–Poznań–Toruń 1980, s. 5–27.
Google Scholar

Jazownik Maria, Fryderyk Chopin w eseistyce Stanisława Przybyszewskiego, w: Słowo, dźwięk, obraz, red. Elżbieta Skorupska-Raczyńska, Joanna Rutkowska, Wydawnictwo Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim, Gorzów Wielkopolski 2016, s. 37–59.
Google Scholar

Jazownik Maria, Kobiety autorki w krakowskim „Życiu”, w: Współczesny i dawny obraz kobiety w języku i literaturze, red. L. Mariak, J. Rychter, Volumina.pl Daniel Krzanowski, Szczecin 2015, s. 87–106.
Google Scholar

Jazownik Maria, Krakowskie „Życie” wobec setnej rocznicy urodzin Adama Mickiewicza, w: Adam Mickiewicz w kontekstach kulturowych dawnych i współczesnych, red. I. Jokiel, M. Burzka-Janik, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2012, s. 200–225.
Google Scholar

Jazownik Maria, Krytyka literacka Artura Górskiego 1890–1918, Księgarnia Akademicka, Zielona Góra 2012, s. 64–66, 70–113, 122–134, 204–213.
Google Scholar

Jazownik Maria, Obraz Lwowa w korespondencji Wilhelma Feldmana ukazującej się na łamach krakowskiego „Życia”, w: Dziedzictwo kulturowe regionu pogranicza, t. 6, red. E. Skorupska-Raczyńska, J. Rutkowska, Wydawnictwo Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim, Gorzów Wielkopolski 2015, s. 37–61.
Google Scholar

Jazownik Maria, Portret Juliusza Słowackiego na łamach krakowskiego „Życia”. Przyczynek do badań nad stylami lektury wieszcza, w: Współczesne problemy badań nad recepcją oraz oddziaływaniem utworów literackich, red. L. Jazownik, Księgarnia Akademicka, Zielona Góra 2013, s. 149–169.
Google Scholar

Jellenta Cezary, Dwie epopeje kupieckie, „Życie” 1897, nr 7, s. 3–4, nr 8, s. 1–2, nr 9, s. 1–2.
Google Scholar

Jellenta Cezary, Proces moralny, „Życie” 1898, nr 40/41, s. 522–523, nr 42, s. 549, nr 44, s. 578, nr 45, s. 600, nr 46, s. 607–608.
Google Scholar

Kelles-Krauz Kazimierz, Podziemna przyszłość ludzkości, „Życie” 1897, nr 9, s. 5–6, nr 10, s. 4–5, nr 11, s. 5–6, nr 12, s. 5–7, nr 13, s. 5–7, nr 14, s. 6–8; 1898, nr 1, s. 5–7, nr 2, s. 15–17.
Google Scholar

Kierkegaard Søren, Dziennik uwodziciela, „Życie” 1899, nr 8, s. 152–155, nr 9, s. 174–175, nr 10, s. 201, nr 11, s. 219–221, nr 13/14, s. 261–269, nr 15/16, s. 294, 297–300, nr 17/18, s. 339–348, nr 19/20, s. 373–378, nr 21/22, s. 404–410.
Google Scholar

Kieżuń Anna, Drogi własne. O twórczości młodopolskiej Artura Górskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2006, s. 84–120.
Google Scholar

Kronika, „Życie” 1898, nr 4, s. 46.
Google Scholar

Lange Antoni, Motyw Juliuszowy, „Życie” 1999, nr 7, s. 130–131.
Google Scholar

Lutomski Bolesław, W chwili przełomu, „Życie” 1898, nr 5, s. 51–52.
Google Scholar

Lutomski Bolesław, Z psychologii narodowej, „Życie” 1897, nr 4, s. 1–2.
Google Scholar

Markiewicz Henryk, Dialektyka pozytywizmu polskiego, w: tenże, Przekroje i zbliżenia dawne i nowe. Rozprawy i szkice z wiedzy o literaturze, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1976, s. 20–41.
Google Scholar

Miciński Tadeusz, O spuściźnie duchowej, „Życie”1899, nr 7, s. 122.
Google Scholar

Miciński Tadeusz, Słowacki i Calderon w „Xięciu niezłomnym”, „Życie” 1999, nr 8, s. 156, 159–161.
Google Scholar

Moraczewski Wacław, Wasyl Stefanyk, „Życie” 1899, nr 10, s. 195–196.
Google Scholar

Moszczeńska Izabela, Patriotyzm i moralność u nas, „Życie” 1898, nr 15, s. 170–171, nr 16, s. 184–185, nr 17, s. 194.
Google Scholar

Nietzsche Friedrich, Z „Also Sprach Zarathustra”, „Życie” 1899, nr 1, s. 17–18.
Google Scholar

Nietzsche Friedrich, Jeszcze raz po wszystką wieczność, przekł. J. Żuławski, „Życie” 1900, nr 1, s. 26.
Google Scholar

Nietzsche Friedrich, Pieśń nocy, „Życie” 1898, nr 36/37, s. 488.
Google Scholar

Nietzsche Friedrich, Przedmowa Zarathustry, „Życie” 1898, nr 47, s. 622, 625, nr 48, s. 639–640, 643.
Google Scholar

Nietzsche Friedrich, Tako rzecze Zaratustra. Książka dla wszystkich i dla nikogo, przekł. Wacław Berent, Wydawnictwo Bis, Warszawa 1990, s. 387–388.
Google Scholar

Nossig Felicja, Z Paryża (Nowe dzieło Zoli), „Życie” 1897, nr 6, s. 10–11.
Google Scholar

Nowaczyński Adolf, Paul Scheerbart (Sylweta wesołego poety), „Życie” 1898, nr 31, s. 400–404, nr 32, s. 415–416.
Google Scholar

Partacz Czesław, Od Badeniego do Potockiego. Stosunki polsko-ukraińskie w Galicji w latach 1888–1908, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1997.
Google Scholar

Podraza-Kwiatkowska Maria, Wstęp, w: Programy i dyskusje literackie okresu Młodej Polski, oprac. M. Podraza-Kwiatkowska, wyd. 3 przejrz. i uzup., Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2000, BN I 212, s. V–LXXXII.
Google Scholar

Potocki Antoni, Sylwetki jubileuszowe. Henryk Sienkiewicz, „Życie” 1897, nr 2, s. 2, 4, nr 3, s. 2–3, nr 4, s. 2–4, nr 5, s. 1–3, nr 6, s. 1–2.
Google Scholar

Potocki Antoni, Tołstoj, „Życie” 1898, nr 34, s. 443.
Google Scholar

Przybyszewski Stanisław, Apostrofa do Króla Ducha. U progu nowego stulecia, „Życie” 1900, nr 1, s. 3–5.
Google Scholar

Przybyszewski Stanisław, Confiteor, „Życie” 1999, nr 1, s. 1–4.
Google Scholar

Przybyszewski Stanisław, Ku czci mistrza, „Życie” 1899, nr 19/20, s. 351–356.
Google Scholar

Przybyszewski Stanisław, O „nową” sztukę, „Życie” 1899, nr 6, s. 102–104.
Google Scholar

Quasimodo [Górski Artur], Młoda Polska. Fejleton nie posłany na konkurs „Słowa Polskiego”, „Życie” 1898, nr 15, s. 170–171, nr 16, s. 181–182, nr 18, s. 206, nr 19, s. 217–219, nr 24, s. 278–279, nr 25, s. 299.
Google Scholar

Redakcja „Życia”, „Głosowi Narodu” na dalszą drogę, „Życie” 1897, nr 3, s. 12.
Google Scholar

[Redakcja], J’accuse!, „Życie” 1898, nr 4, s. 37.
Google Scholar

Soboń Marcin, Pogromy w Galicji w 1898 roku i ich społeczne konsekwencje, w: tenże, Polacy wobec Żydów w Galicji doby autonomicznej w latach 1868–1914, Wydawnictwo Verso, Kraków 2011, s. 238–270.
Google Scholar

Sova Antonín, Teodorowi Mommsenowi, przekł. Maciej Szukiewicz, „Życie” 1897, nr 12, s. 2.
Google Scholar

Stala Marian, Człowiek z właściwościami (W kręgu antropologicznej problematyki Młodej Polski), w: Stulecie Młodej Polski. Studia, red. M. Podraza-Kwiatkowska, Universitas, Kraków 1995, s. 135–152.
Google Scholar

Szczepański Ludwik, Sztuka narodowa, „Życie” 1898, nr 9, s. 97–98; nr 10, s. 109–110.
Google Scholar

Szeliga Maria, Prąd feministyczny, „Życie” 1897, nr 3, s. 5–7, nr 4, s. 8–9.
Google Scholar

Szymankiewicz Aleksander, Z historii modernizmu polskiego („Życie” warszawskie, „Życie” krakowskie, „Chimera”), „Przegląd Humanistyczny” 1923, t. 2, s. 29–55.
Google Scholar

Tatarkiewicz Władysław, Renan i sceptycyzm w pozytywizmie, w: tenże, Historia filozofii, t. 3, PWN, Warszawa 1981, s. 125–130.
Google Scholar

Tetmajer Kazimierz, Pour passer le temps oktawą, „Życie” 1897, nr 1, s. 3–4, nr 2, s. 3–4, nr 3, s. 3–4.
Google Scholar

Tetmajer Włodzimierz, Chłop polski na uroczystości Mickiewiczowskiej, „Życie” 1898, nr 26, s. 313–316.
Google Scholar

Tołstoj Lew, Co to jest sztuka?, przekł. Antoni Potocki, „Życie” 1898, nr 35, s. 457–459, nr 36/37, s. 476–477.
Google Scholar

Towiańszczyk [Baykowski Karol], List otwarty. Do współbraci spod zaboru rosyjskiego, „Życie” 1898, nr 36/37, s. 493.
Google Scholar

W.F. [Feldman Wilhelm], Nietzsche, „Życie” 1898, nr 21, s. 244–245.
Google Scholar

Walas Teresa, Ku otchłani (dekadentyzm w literaturze polskiej 1890–1905), Wydawnictwo Literackie, Kraków 1986.
Google Scholar

Wasilewski Zygmunt, O ton w poezji i w życiu. Z dziejów profesorskich Mickiewicza, „Życie” 1898, nr 25, s. 301–303.
Google Scholar

Weiss Tomasz, Przełom antypozytywistyczny w Polsce w latach 1880–1890 (przemiany postaw światopoglądowych i teorii artystycznych), Uniwersytet Jagielloński – PWN, Kraków 1966.
Google Scholar

Wilde Oscar, Krytyk jako artysta, przekł. R.W., „ Życie” 1898, nr 7, s. 76–77, nr 8, s. 87–88, nr 10, s. 113–114, nr 12, s. 138, nr 13, s. 150–151, nr 16, s. 185–186, nr 17, s. 197, nr 20, s. 233–234.
Google Scholar

Wojnowska Bożena, „Ruskinizm” w Młodej Polsce, „Studia Estetyczne” 1976, s. 259–281.
Google Scholar

Wojnowska Bożena, „Życie” (1897–1900), w: Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzka, M. Puchalska, M. Semczuk, A. Sobolewska, E. Szary-Matywiecka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1992, s. 1239–1244.
Google Scholar

Wojnowska Bożena, Poszukiwanie sacrum w wypowiedziach „Życia” i „Chimery”, w: Problematyka religijna w literaturze pozytywizmu i Młodej Polski. Świadectwa poszukiwań, red. S. Fita, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1993, s. 253–261.
Google Scholar

Wyczółkowska Anna, Uniwersytet kobiecy w Krakowie?, „Życie” 1898, nr 3, s. 25–26.
Google Scholar

Wyka Kazimierz, Młoda Polska, t. 1: Modernizm polski. Struktura i rozwój, wyd. 2, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987.
Google Scholar

Wyka Kazimierz, Programy, syntezy i polemiki literackie okresu, w: tenże, Młoda Polska, t. 2: Szkice z problematyki epoki, wyd. 2, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987, s. 93–99.
Google Scholar

Zimand Roman, „Dekadentyzm” warszawski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1964.
Google Scholar

Zyga Aleksander, Program ideowo-artystyczny „Życia” za redakcji Ludwika Szczepańskiego, „Ruch Literacki” 1972, z. 3 (72), s. 135–152.
Google Scholar

„Życie” (Prospekt), Kraków–Lwów, wrzesień 1897.
Google Scholar