Miejsce jako czynnik sprawczy w twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego (na przykładzie opowiadania Most. Z kroniki naszego miasta)

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.60.03

Słowa kluczowe:

geopoetyka, Gustaw Herling-Grudziński, miejsce, przestrzeń

Abstrakt

Niniejszy artykuł porusza problem relacji między bohaterem a miejscem w twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego na przykładzie opowiadania Most. Z kroniki naszego miasta (1963). Autorka stawia tezę, że miejsca pojawiające się na kartach dzieł pisarza pełnią funkcję czynnika sprawczego wobec postaw, decyzji i zachowania postaci. Omawiane zagadnienie wpisuje się w zakres proponowanej w artykule nowej perspektywy badań nad dorobkiem autora Innego Świata. Opiera się ona na założeniach geopoetyki i ukazuje dokonania literackie pisarza przez pryzmat miejsca, rozumianego zarówno w wymiarze geograficznym, jak i literackim. W toku analizy i interpretacji opowiadania Herlinga-Grudzińskiego starano się wykazać, że tytułowy Most oddziałuje na los, zachowanie i postawę głównego bohatera. Część analityczną artykułu poprzedza prezentacja stanu badań nad problematyką przestrzeni w twórczości pisarza, szkic biograficzny autora Mostu uwzględniający jego doświadczenia związane z miejscami oraz krótka charakterystyka geopoetyki jako perspektywy badawczej, która, zdaniem autorki, umożliwi wydobycie nowych treści z niepowtarzalnego w literaturze polskiej dorobku współtwórcy paryskiej „Kultury”.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Katarzyna Sobota - Mgr, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Wydział Humanistyczny, ul. Uniwersytecka 17, 25-406 Kielce

Katarzyna Sobota, doktorantka w Uniwersytecie Jana Kochanowskiego w Kielcach (kierunek: literaturoznawstwo). Zainteresowania naukowe: geopoetyka, kategoria miejsca i przestrzeni w literaturze polskiej XX wieku (zwłaszcza w twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego), literatura regionu świętokrzyskiego. Artykuły naukowe w pracach zbiorowych (wybór): W poszukiwaniu podobieństw – relacja między idealizacją w „Puszczy jodłowej” Stefana Żeromskiego a realizmem w „Lalce” Bolesława Prusa (w monografii Literackie obrazy świata 1. Sfery kreacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2016), Językowe ukształtowanie przestrzeni w prozie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego (w monografii Język jako świadectwo kultury. Język. Kultura. Społeczeństwo II, Kieleckie Towarzystwo Naukowe, Kielce 2018), Miejsce, język, tajemnica. Niewyrażalność a literackie kreacje miejsc w wybranych opowiadaniach Gustawa Herlinga-Grudzińskiego (w monografii Język jako świadectwo kultury. Język. Kultura. Społeczeństwo III, Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, Kielce 2019).

Bibliografia

Bielska-Krawczyk Joanna, Świat wielkich miast – duch miejsca czy miejsce w duszy (stolice europejskie w świecie według Herlinga), w: Joanna Bielska-Krawczyk, Świat w sąsiedztwie zaświatów. Gustaw Herling-Grudziński, Krystyna Herling-Grudzińska, Jan Lebenstein, Universitas, Kraków 2011, s. 95–110.
Google Scholar

Bolecki Włodzimierz, Ciemna miłość. Szkice do portretu Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005.
Google Scholar

Creswell Tim, Place, w: International Encyclopedia of Human Geography, red. Rob Kitchin, Nigel Thrift, Elsevier Science, New York 2009, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780080449104003102 [dostęp: 27.11.2020].
Google Scholar

Foote Kenneth E., Azaryahu Maoz, Sense of place, w: International Encyclopedia of Human Geography, red. Rob Kitchin, Nigel Thrift, Elsevier Science, New York 2009, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780080449104009986 [dostęp: 27.11.2020].
Google Scholar

Furnal Irena, Chłopiec z ulicy Kolejowej, https://pisarze.pl/2015/01/12/irena-furnal-chlopiec-z-ulicy-kolejowej/ [dostęp: 29.05.2019].
Google Scholar

Furnal Irena, Italia Herlinga-Grudzińskiego, w: O Gustawie Herlingu-Grudzińskim. Materiały z sesji, red. Jan Pacławski, t. 3, Instytut Filologii Polskiej i WS P, Kielce 1999, s. 113–155.
Google Scholar

Furnal Irena, „Miejsca zakreślone wąskim horyzontem”, „Świętokrzyski Kwartalnik Literacki” 1997, nr 1, s. 57–74.
Google Scholar

Gądek Iwona, Motywy regionalne w pisarstwie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, w: O Gustawie Herlingu-Grudzińskim. Materiały z sesji, red. Irena Furnal, Jan Pacławski, Instytut Filologii Polskiej i WS P, Kielce 1992, s. 137–153.
Google Scholar

Herling-Grudziński Gustaw, Cud, w: Dzieła zebrane, t. 5: Opowiadania wszystkie vol. 1, oprac. Grażyna Bastek i in., Wydawnictwo Literackie, Kraków 2016, s. 194–200.
Google Scholar

Herling-Grudziński Gustaw, Dziennik pisany nocą vol. 1, w: Gustaw Herling-Grudziński, Dzieła zebrane, t. 7, oprac. Sylwia Błażejczyk-Mucha i in., Wydawnictwo Literackie, Kraków 2017.
Google Scholar

Herling-Grudziński Gustaw, Gorący oddech pustyni, w: Gustaw Herling-Grudziński, Dzieła zebrane, t. 6: Opowiadania wszystkie vol. 2, oprac. Sylwia Błażejczyk-Mucha i in., Wydawnictwo Literackie, Kraków 2017, s. 5–19.
Google Scholar

Herling-Grudziński Gustaw, Most. Z kroniki naszego miasta, w: Gustaw Herling-Grudziński, Dzieła zebrane, t. 5: Opowiadania wszystkie vol.1, oprac. Grażyna Bastek i in., Wydawnictwo Literackie, Kraków 2016, s. 119–125.
Google Scholar

Herling-Grudziński Gustaw, Najkrótszy przewodnik po sobie samym, układ i posł. Włodzimierz Bolecki, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2000.
Google Scholar

Herling-Grudziński Gustaw, Portret wenecki, w: Gustaw Herling-Grudziński, Dzieła zebrane, t. 6: Opowiadania wszystkie vol. 2, oprac. Sylwia Błażejczyk-Mucha i in., Wydawnictwo Literackie, Kraków 2017, s. 20–39.
Google Scholar

Herling-Grudziński Gustaw, Bolecki Włodzimierz, Rozmowy w Dragonei, w: Gustaw Herling-Grudziński, Dzieła zebrane, t. 11: Rozmowy w Dragonei. Rozmowy w Neapolu, oprac. Sylwia Błażejczyk-Mucha, Zdzisław Kudelski, Aleksandra Siwek, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2018, s. 256–259.
Google Scholar

Jagodzińska-Kwiatkowska Joanna, Między świętością a szaleństwem. O postaciach i sytuacjach liminalnych w opowiadaniach Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2013.
Google Scholar

Kudelski Zdzisław, Biografia Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, w: Zdzisław Kudelski, Studia o Herlingu-Grudzińskim. Twórczość – recepcja – biografia, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1998, s. 287–322.
Google Scholar

Przybylski Ryszard Kazimierz, Być i pisać. O prozie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Wydawnictwo a5, Poznań 1999.
Google Scholar

Rybicka Elżbieta, Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, „Universitas”, Kraków 2014.
Google Scholar

Sławiński Janusz, Przestrzeń w literaturze – elementarne rozróżnienia i wstępne oczywistości, w: Janusz Sławiński, Próby krytycznoliterackie, Wydawnictwo PEN , Warszawa 1992, s. 171–188.
Google Scholar

Słownik 100 tysięcy potrzebnych słów, red. Jerzy Bralczyk, Wydawnictwo Naukowe PWN , Warszawa 2005, s. 318, hasło: „konwulsje”.
Google Scholar

Słownik terminów literackich, red. Janusz Sławiński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2008, s. 449, hasło: „przestrzeń w dziele literackim”.
Google Scholar

Wilk Mariusz, Most Herlinga, „Nowy Napis Co Tydzień” 2019, nr 26, https://nowynapis.eu/tygodnik/nr-26/artykul/most-herlinga [dostęp: 4.12.2020].
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2021-03-30

Jak cytować

Sobota, K. (2021). Miejsce jako czynnik sprawczy w twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego (na przykładzie opowiadania Most. Z kroniki naszego miasta). Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 60(1), 33–63. https://doi.org/10.18778/1505-9057.60.03