Miejsce jako czynnik sprawczy w twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego (na przykładzie opowiadania Most. Z kroniki naszego miasta)
DOI:
https://doi.org/10.18778/1505-9057.60.03Słowa kluczowe:
geopoetyka, Gustaw Herling-Grudziński, miejsce, przestrzeńAbstrakt
Niniejszy artykuł porusza problem relacji między bohaterem a miejscem w twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego na przykładzie opowiadania Most. Z kroniki naszego miasta (1963). Autorka stawia tezę, że miejsca pojawiające się na kartach dzieł pisarza pełnią funkcję czynnika sprawczego wobec postaw, decyzji i zachowania postaci. Omawiane zagadnienie wpisuje się w zakres proponowanej w artykule nowej perspektywy badań nad dorobkiem autora Innego Świata. Opiera się ona na założeniach geopoetyki i ukazuje dokonania literackie pisarza przez pryzmat miejsca, rozumianego zarówno w wymiarze geograficznym, jak i literackim. W toku analizy i interpretacji opowiadania Herlinga-Grudzińskiego starano się wykazać, że tytułowy Most oddziałuje na los, zachowanie i postawę głównego bohatera. Część analityczną artykułu poprzedza prezentacja stanu badań nad problematyką przestrzeni w twórczości pisarza, szkic biograficzny autora Mostu uwzględniający jego doświadczenia związane z miejscami oraz krótka charakterystyka geopoetyki jako perspektywy badawczej, która, zdaniem autorki, umożliwi wydobycie nowych treści z niepowtarzalnego w literaturze polskiej dorobku współtwórcy paryskiej „Kultury”.
Pobrania
Bibliografia
Bielska-Krawczyk Joanna, Świat wielkich miast – duch miejsca czy miejsce w duszy (stolice europejskie w świecie według Herlinga), w: Joanna Bielska-Krawczyk, Świat w sąsiedztwie zaświatów. Gustaw Herling-Grudziński, Krystyna Herling-Grudzińska, Jan Lebenstein, Universitas, Kraków 2011, s. 95–110.
Google Scholar
Bolecki Włodzimierz, Ciemna miłość. Szkice do portretu Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005.
Google Scholar
Creswell Tim, Place, w: International Encyclopedia of Human Geography, red. Rob Kitchin, Nigel Thrift, Elsevier Science, New York 2009, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780080449104003102 [dostęp: 27.11.2020].
Google Scholar
Foote Kenneth E., Azaryahu Maoz, Sense of place, w: International Encyclopedia of Human Geography, red. Rob Kitchin, Nigel Thrift, Elsevier Science, New York 2009, https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780080449104009986 [dostęp: 27.11.2020].
Google Scholar
Furnal Irena, Chłopiec z ulicy Kolejowej, https://pisarze.pl/2015/01/12/irena-furnal-chlopiec-z-ulicy-kolejowej/ [dostęp: 29.05.2019].
Google Scholar
Furnal Irena, Italia Herlinga-Grudzińskiego, w: O Gustawie Herlingu-Grudzińskim. Materiały z sesji, red. Jan Pacławski, t. 3, Instytut Filologii Polskiej i WS P, Kielce 1999, s. 113–155.
Google Scholar
Furnal Irena, „Miejsca zakreślone wąskim horyzontem”, „Świętokrzyski Kwartalnik Literacki” 1997, nr 1, s. 57–74.
Google Scholar
Gądek Iwona, Motywy regionalne w pisarstwie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, w: O Gustawie Herlingu-Grudzińskim. Materiały z sesji, red. Irena Furnal, Jan Pacławski, Instytut Filologii Polskiej i WS P, Kielce 1992, s. 137–153.
Google Scholar
Herling-Grudziński Gustaw, Cud, w: Dzieła zebrane, t. 5: Opowiadania wszystkie vol. 1, oprac. Grażyna Bastek i in., Wydawnictwo Literackie, Kraków 2016, s. 194–200.
Google Scholar
Herling-Grudziński Gustaw, Dziennik pisany nocą vol. 1, w: Gustaw Herling-Grudziński, Dzieła zebrane, t. 7, oprac. Sylwia Błażejczyk-Mucha i in., Wydawnictwo Literackie, Kraków 2017.
Google Scholar
Herling-Grudziński Gustaw, Gorący oddech pustyni, w: Gustaw Herling-Grudziński, Dzieła zebrane, t. 6: Opowiadania wszystkie vol. 2, oprac. Sylwia Błażejczyk-Mucha i in., Wydawnictwo Literackie, Kraków 2017, s. 5–19.
Google Scholar
Herling-Grudziński Gustaw, Most. Z kroniki naszego miasta, w: Gustaw Herling-Grudziński, Dzieła zebrane, t. 5: Opowiadania wszystkie vol.1, oprac. Grażyna Bastek i in., Wydawnictwo Literackie, Kraków 2016, s. 119–125.
Google Scholar
Herling-Grudziński Gustaw, Najkrótszy przewodnik po sobie samym, układ i posł. Włodzimierz Bolecki, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2000.
Google Scholar
Herling-Grudziński Gustaw, Portret wenecki, w: Gustaw Herling-Grudziński, Dzieła zebrane, t. 6: Opowiadania wszystkie vol. 2, oprac. Sylwia Błażejczyk-Mucha i in., Wydawnictwo Literackie, Kraków 2017, s. 20–39.
Google Scholar
Herling-Grudziński Gustaw, Bolecki Włodzimierz, Rozmowy w Dragonei, w: Gustaw Herling-Grudziński, Dzieła zebrane, t. 11: Rozmowy w Dragonei. Rozmowy w Neapolu, oprac. Sylwia Błażejczyk-Mucha, Zdzisław Kudelski, Aleksandra Siwek, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2018, s. 256–259.
Google Scholar
Jagodzińska-Kwiatkowska Joanna, Między świętością a szaleństwem. O postaciach i sytuacjach liminalnych w opowiadaniach Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2013.
Google Scholar
Kudelski Zdzisław, Biografia Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, w: Zdzisław Kudelski, Studia o Herlingu-Grudzińskim. Twórczość – recepcja – biografia, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1998, s. 287–322.
Google Scholar
Przybylski Ryszard Kazimierz, Być i pisać. O prozie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Wydawnictwo a5, Poznań 1999.
Google Scholar
Rybicka Elżbieta, Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, „Universitas”, Kraków 2014.
Google Scholar
Sławiński Janusz, Przestrzeń w literaturze – elementarne rozróżnienia i wstępne oczywistości, w: Janusz Sławiński, Próby krytycznoliterackie, Wydawnictwo PEN , Warszawa 1992, s. 171–188.
Google Scholar
Słownik 100 tysięcy potrzebnych słów, red. Jerzy Bralczyk, Wydawnictwo Naukowe PWN , Warszawa 2005, s. 318, hasło: „konwulsje”.
Google Scholar
Słownik terminów literackich, red. Janusz Sławiński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2008, s. 449, hasło: „przestrzeń w dziele literackim”.
Google Scholar
Wilk Mariusz, Most Herlinga, „Nowy Napis Co Tydzień” 2019, nr 26, https://nowynapis.eu/tygodnik/nr-26/artykul/most-herlinga [dostęp: 4.12.2020].
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.