Studium lektur Żywota człowieka poczciwego jako przyczynek do krytyki konstruktywistycznej teorii interpretacji

Paweł Bohuszewicz

doi:10.18778/1505-9057.53.07

Autor

Paweł Bohuszewicz Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Filologiczny, Zakład Literatury Staropolskiej, ul. Fosa Staromiejska 3, 87-100 Toruń https://orcid.org/0000-0003-0033-2876

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.53.07

Słowa kluczowe:

Interpretacja, Żywot człowieka poczciwego, konstruktywizm, filologia, strukturalizm, hermeneutyka

Abstrakt

Artykuł stanowi tyleż krytykę, ile „krytyczną kontynuację” konstruktywistycznej teorii interpretacji dzieła literackiego. Podstawowym narzędziem, które posłużyło do tego celu, była empiryczna analiza - „studium lektury” - trzech różnych interpretacji jednego utworu, czyli Żywota człowieka poczciwego Mikołaja Reja. W jej efekcie okazało się, że choć zasadnicze twierdzenia konstruktywizmu są adekwatne względem interpretacji, to jednak wnioski przez samych konstruktywistów z tych twierdzeń wyciągane, są formułowane nazbyt pochopnie.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Paweł Bohuszewicz - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Filologiczny, Zakład Literatury Staropolskiej, ul. Fosa Staromiejska 3, 87-100 Toruń

Dr hab. Paweł Bohuszewicz – pracuje w Zakładzie Literatury Staropolskiej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jest autorem dwóch książek poświęconych dawnej powieści, redaktorem monograficznych numerów czasopism poświęconych konstruktywizmowi, ciału w literaturze staropolskiej oraz obecności sarmatyzmu w kulturze polskiej po 1989 roku, a także autorem artykułów historyczno-i teoretycznoliterackich. Interesuje się dawną powieścią, pamięcią o sarmatyzmie oraz przemianami współczesnych teorii literacko-kulturowych.

Bibliografia

Afeltowicz Łukasz, Sojak Radosław, Arystokraci i rzemieślnicy. Synergia stylów badawczych, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2015.
Google Scholar

Amsterdamski Stefan, Tertium non datur? Szkice i polemiki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1994.
Google Scholar

Ankersmit Frank, Narracja, reprezentacja, doświadczenie. Studia z teorii historiografii, przekł. E. Domańska, Universitas, Kraków 2004.
Google Scholar

Bohuszewicz Paweł, Autor wirtualny, red. P. Bohuszewicz, M. Cyzmann, „Litteraria Copernicana” 2016, nr 3.
Google Scholar

Bohuszewicz Paweł, Niewoli nas tylko wielość, w: W niewoli metody. Ograniczenia – uzależnienia – szanse, red. Justyna Tuszyńska, Łukasz Lipiński, Katarzyna Nowak, Wydawnictwo Naukowe ATA, Toruń 2016, s. 4–14.
Google Scholar

Bohuszewicz Paweł, Związki niebezpieczne, związki konieczne. O „alternatywnych” sposobach lektury tekstów staropolskich, „Roczniki Humanistyczne” 2011, z. 1, s. 251–269.
Google Scholar

Burszta Wojciech Józef, Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje, Zysk i Ska, Poznań 1998.
Google Scholar

Burzyńska Anna, Literatura, komunikacja i miłość, w: Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja. Zjazd polonistów Kraków 22–25 września 2004, t. 2, red. M. Czermińska i in., Universitas, Kraków 2005, s. 643–660.
Google Scholar

Cyzman Marzenna, Nieznośna płynność rzeczy. Dyskurs, retoryka, interpretacja w nie-dualizującym sposobie mówienia, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2015.
Google Scholar

Czechowicz Agnieszka. Uwagi o przymusach metodologicznych w badaniach nad literaturą staropolską, „Roczniki Humanistyczne” 2008, z. 1, s. 7–16.
Google Scholar

Czyż Antoni, Światło i słowo. Egzystencjalne czytanie tekstów dawnych, Towarzystwo „Ogród Ksiąg”, Warszawa 1995.
Google Scholar

Czyż Antoni, Władza marzeń. Studia o wyobraźni i tekstach, Wydawnictwo Uczelniane WSP, Bydgoszcz 1997.
Google Scholar

Dybel Paweł, Granice rozumienia i interpretacji. O hermeneutyce Hansa-Georga Gadamera, Universitas, Kraków 2004.
Google Scholar

Dybel Paweł, Oblicza hermeneutyki, Universitas, Kraków 2012.
Google Scholar

Dziechcińska Hanna, Szlachcic idealny w „Żywocie człowieka poczciwego”, czyli narracja perswazyjna, „Pamiętnik Literacki” 1969, z. 4, s. 45–64.
Google Scholar

Fish Stanley, Drogą antyformalistyczną aż do końca, przekł. Andrzej Szahaj, w: Stanley Fish, Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, red. Andrzej Szahaj, Universitas, Kraków 2002.
Google Scholar

Fish Stanley, Profesjonalna poprawność. Badania literackie a polityczna zmiana, przekł. S. Wójtowicz, Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2012.
Google Scholar

Fleck Ludwik, Teoriopoznawcze rozważania nad historią odczynu Wassermanna, przekł. Maria Tuszkiewicz, w: Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów, red. Ewa Bińczyk i Aleksandra Derra, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2014, s. 25–46.
Google Scholar

Gadamer Hans-Georg, Prawda i metoda, przekł. B. Baran, Inter Esse, Kraków 1993.
Google Scholar

Gasparow Michaił Leonidow, Filologia jako moralność, przekł. Ewangelina Skalińska, „Teksty Drugie” 2014, nr 2, s. 154–157.
Google Scholar

Górski Konrad, Tekstologia i edytorstwo dzieł literackich, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2011.
Google Scholar

Hirsch Eric D., Jr, Interpretacja obiektywna, przekł. Piotr Graff, w: Studia z teorii literatury. Archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego” II, red. Kazimierz Bartoszyński, Michał Głowiński, Henryk Markiewicz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1988, s. 51–80.
Google Scholar

Januszkiewicz Michał, Kim jestem ja, kim jesteś ty? Etyka, tożsamość, rozumienie, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2012.
Google Scholar

Kochan Anna, „Źwierciadło” Mikołaja Reja. Studium o utworze, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2003.
Google Scholar

Krążyńska Zdzisława i Mika Tomasz, Architektura „Bogurodzicy”, „Slavia Occidentalis” 1995, t. 52, s. 47–79.
Google Scholar

Kuhn Thomas S, The Function of Dogma in Scientific Research, w: Scientific Change. Historical Studies in the Intellectual, Social and Technical Conditions for Scientific Discovery and Technical Invention, from Antiquity to The Present. Symposium on the History of Science, red. Alistair Cameron Crombie, Heinemann, London 1963, s. 347–369.
Google Scholar

Lewiński Dominik, Strukturalistyczna wyobraźnia metateoretyczna. O procesach paradygmatyzacji w polskiej nauce o literaturze po 1958 roku, Universitas, Kraków 2004.
Google Scholar

Markiewka Tomasz Sz., Literaturoznawczy spór o interpretację, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2016.
Google Scholar

Markiewka Tomasz Sz., Neopragmatyści wobec kategorii autora. O konsekwencjach konstruktywizmu, „Teksty Drugie” 2013, nr 5, s. 276–292.
Google Scholar

Markiewka Tomasz Sz., Rortiański konstruktywizm wobec krytycznego intencjonizmu. Rozważania wokół książki Danuty Szajnert, „Teksty Drugie” 2015, nr 5, s. 210–228.
Google Scholar

Markiewicz Henryk, Staroświeckie glosy, „Teksty Drugie” 1997, nr 6, s. 45–49.
Google Scholar

Markowski Michał Paweł, Raport z oblężonego miasta, „Tygodnik Powszechny” 2009, nr 32, https://www.tygodnikpowszechny.pl/raport-z-oblezonego-miasta-134595 [dostęp: 21.10.2018].
Google Scholar

Michałowska Teresa, Romans XVII i pierwszej połowy XVIII wieku w Polsce. Analiza struktury gatunkowej, w: Problemy literatury staropolskiej, seria 1, red. J. Pelc, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1972.
Google Scholar

Mitterer Josef, Interpretacja, przekł. Krzysztof Abriszewski, w: Horyzonty konstruktywizmu. Inspiracje, perspektywy, przyszłość, red. Ewa Bińczyk, Aleksandra Derra, Janusz Grygieńć, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2015, s. 81–94.
Google Scholar

Nycz Ryszard, W stronę innowacyjnej humanistyki polonistycznej: tekst jako laboratorium. Tradycje, hipotezy, propozycje, w: Przyszłość polonistyki. Koncepcje – rewizje – przemiany, „Teksty Drugie” 2013, nr 1–2, s. 239–255.
Google Scholar

Rorty Richard, Obiektywność, relatywizm i prawda, przekł. Janusz Margański, Fundacja Aletheia, Warszawa 1999.
Google Scholar

Sławiński Janusz, Co nam zostało ze strukturalizmu, „Teksty Drugie” 2001, nr 5, s. 15–19.
Google Scholar

Sławiński Janusz, Dzieło, język, tradycja, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974.
Google Scholar

Sławiński Janusz, Interpretacja, w: M. Głowiński i in., Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2008, s. 217–218.
Google Scholar

Sławiński Janusz, Prace wybrane, t. 1: Koncepcja języka poetyckiego awangardy krakowskiej, Universitas, Kraków 1998.
Google Scholar

Snopek Jerzy, Środowisko oświeceniowe w IBL PAN (1948–1989), w: IBL w PRL, t. 1: Studia i wspomnienia, red. Elżbieta Kiślak, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2016, s. 157–212.
Google Scholar

Szahaj Andrzej, O interpretacji, Universitas, Kraków 2014.
Google Scholar

Szahaj Andrzej, Zwrot antypozytywistyczny dopełniony (zamiast wstępu), w: Filozofia i etyka interpretacji, red. Adam F. Kola, Andrzej Szahaj, Universitas, Kraków 2007, s. 7–14.
Google Scholar

Wierciński Andrzej, Hermeneutics and the indirect path of understanding, w: The task of interpretation: Hermeneutics, psychoanalysis, ad literary studies, red. Edward Fiała, Dariusz Skórczewski, Andrzej Wierciński, Wydawnictwo KUL, Lublin 2009, s. 11–44.
Google Scholar

Wójtowicz Stanisław, Neopragmatyzm Stanleya Fisha a polskie spory o kształt literaturoznawstwa po 1989 roku, Wydawnictwo Nauka i Innowacje, Poznań 2014.
Google Scholar

Z Aleksandrą Okopień-Sławińską i Januszem Sławińskim 11 lutego 2014 roku rozmawia Włodzimierz Bolecki, w: IBL w PRL, t. 2: Sylwetki. Wspomnienia, red. Elżbieta Kiślak, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2016, s. 89–99.
Google Scholar