Nowe wydania – stare podręczniki. Kilka uwag o akademickim Sępie

Witold Wojtowicz

doi:10.18778/1505-9057.53.03

Autor

Witold Wojtowicz Instytut Badań Literackich PAN, Pracownia Literatury Średniowiecza, ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa https://orcid.org/0000-0002-8278-7948

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.53.03

Słowa kluczowe:

Mikołaj Sęp Szarzyński, Boecjusz, „Model wszechświata”

Abstrakt

Autor, nawiązując do obecności myśli Boecjusza („O pocieszeniu, jakie daje filozofia”) w poezji Sępa-Szarzyńskiego (ok. 1550–ok 1581), wskazuje na obecność Modelu (C.S. Lewis), arystotelesowskiej wizji kosmosu (E. Grant) w jego twórczości, konsekwentnie pomijanego w podręczniki akademickim Czesława Hernasa, wcześniej zaś w książce Jana Błońskiego. Nieobecność ta prowadzi do mylących interpretacji, zwłaszcza w kontekście teologicznego wymiaru tej poezji. Prowadziła także do kontrowersyjnego statusu poety w historii dawnej literatury polskiej. Sęp podejmuje tradycję korzystania z wyobrażeń Modelu, jeszcze pogańskich, w interesie treści religijnych, swej wiary. Model oparty na doktrynie Arystotelesa przynosi pewność, wzmacnia, nie osłabia wiarę.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Witold Wojtowicz - Instytut Badań Literackich PAN, Pracownia Literatury Średniowiecza, ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa

Dr hab. prof. IBL PAN Witold Wojtowicz – zajmuje się społecznymi i kulturowymi uwarunkowaniami literatury dawnej, zwłaszcza średniowiecza. Ostatnie książki Studien zur „bürgerlichen Literatur“ um die Wende vom 16. zum 17. Jahrhundert (Frankfurt am Main 2015) oraz Nobis operique favete. Studia nad Gallem Anonimem (współredakcja wespół z A. Dąbrówką, E. Skibińskim) (Warszawa 2017). Redaguje półrocznik „Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura”.

Bibliografia

Arystoteles, Metafizyka, w: Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 2, przekł. Kazimierz Leśniak i in., Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1990, s. 602–857.
Google Scholar

Backvis Claude, „Manieryzm”, czyli barok u schyłku XVI wieku na przykładzie Mikołaja Sępa Szarzyńskiego w: tenże, Szkice o kulturze staropolskiej, wyb. tekstów i oprac. Andrzej Biernacki, PIW, Warszawa 1975, s. 167–228.
Google Scholar

Backvis Claude, Panorama poezji polskiej okresu baroku, red. Alina Nowicka-Jeżowa, Roman Krzywy, t. 2, Wydawnictwo Optima JG, Warszawa 2003.
Google Scholar

Banaszkiewicz Jacek, Czarna i biała legenda Bolesława Śmiałego, „Kwartalnik Historyczny” 1981, z. 2, s. 353–380.
Google Scholar

Błoński Jan, Mikołaj Sęp-Szarzyński a początki polskiego baroku, Universitas, Kraków 1996.
Google Scholar

Boecjusz, O pocieszeniu, jakie daje filozofia, przekł. oprac. Gabriela Kurylewicz, Mikołaj Antczak, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2006.
Google Scholar

Boethius Christianus? Zur Reception von Boethius’ Consolatio Philosophiae in Mittelalter und Früher Neuzeit, Hg. Reinhold F. Glei, Nicola Kaminski, Franz Lebensaft, De Gruyter, Berlin 2010.
Google Scholar

Bonaventurae, Opera omnia, t. 2: Commentaria in secundum librum sententiarum [Magistri Petri Lombardi], Typographia Collegii S. Bonaventurae, Ad claras Aquas (Quaracchi) 1885.
Google Scholar

Borowski Andrzej, „Rytmy” Mikołaja Sępa Szarzyńskiego jako autoportret liryczny, „Pamiętnik Literacki” 1983, z. 3, s. 3–30.
Google Scholar

Bouton-Touboulic Anne-Isabelle, Boèce et Augustin. „La Consolation de Philosophie” comme nouveau „De ordine”? „Vita Latina” 2012, s. 184–202.
Google Scholar

Bukhardt Jacob, Stulecie reformacji w Niemczech (1517–1617). Między rewolucją medialną a przełomem instytucjonalnym, przekł. J. Górny, Wiedza Powszechna, Warszawa 2009.
Google Scholar

Courcelle Pierre, La consolation de Philosophie dans la tradition littéraire. Antécédents et postérité de Boèce, Études Augustiniennes, Paris 1967.
Google Scholar

Curtius Ernst Robert, Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, przekł. i oprac. Andrzej Borowski, Universitas, Kraków 1997.
Google Scholar

Cybulska-Bohuszewicz Ewa, „On utwierdził na wieki niebo niestanowne”. Chrześcijańska wizja kosmosu w poezji polskiej (od połowy XVI do połowy XVIII wieku), Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2010.
Google Scholar

Delumeau Jean, Reformy chrześcijaństwa w XVI i XVII w., t. 1, przekł. Jan Maria Kłoczowski, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1986.
Google Scholar

Denzinger Heinrich, Enchiridion symbolorum, definitionum et declarationum de rebus fidei et morum. Herder, Freiburg im Breisgau 1991.
Google Scholar

Evans Rhiannon, Utopia antiqua. Readings of the Golden Age and Decline at Rome, Routledge, London 2008.
Google Scholar

Głombiowska Zofia, „Sonet I” Mikołaja Sępa Szarzyńskiego – obrona dawnej interpretacji”, „Pamiętnik Literacki”, 1978, z. 1, s. 401–408.
Google Scholar

Głombiowska Zofia, Łacińskie utwory Mikołaj Sępa Szarzyńskiego, w: Łacińska poezja w dawnej Polsce, red. Teresa Michałowska, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 1995, s. 103–118.
Google Scholar

Grafton Anthony, Introduction, w: Jacob Burckhardt, The Civilization of the Renaissance in Italy: An Essay, trans. S.G.C. Middlemore, The Folio Society, London 2004, s. V–XXVII.
Google Scholar

Grane Leif, Wyznanie augsburskie. Wprowadzenie w podstawowe myśli Reformacji luterańskiej, przekł. Kornelia Lazar, Janusz Tadeusz Maciuszko, Wydawnictwo Augustana, Bielsko-Biała 2002.
Google Scholar

Grant Edward, Planets, Stars, and Orbs. The Medieval Cosmos 1250–1650, Cambridge University Press, Cambridge 1994.
Google Scholar

Grant Edward, Średniowieczne podstawy nauki nowożytnej w kontekście religijnym, instytucjonalnym oraz intelektualnym, przekł. Tadeusz Szafrański, Prószyński i S-ka, Warszawa 2005.
Google Scholar

Gruchała Janusz S., Wstęp, w: Mikołaj Sęp Szarzyński, Poezje, wstęp i oprac. Janusz S. Gruchała, Universitas, Kraków 1997, s. 5–57.
Google Scholar

[Grześkowiak Radosław, Karpiński Adam, Mrowcewicz Krzysztof], Wprowadzenie do lektury, w: Mikołaj Sęp Szarzyński, Poezje zebrane, wyd. R. Grześkowiak, A. Karpiński, współpraca K. Mrowcewicz, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2001, BPS, t. 23, s. 5–29.
Google Scholar

Hernas Czesław, Barok, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1976.
Google Scholar

Hernas Czesław, Barok, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
Google Scholar

Hernas Czesław, Barok, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
Google Scholar

Hernas Czesław, Literatura baroku, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1989.
Google Scholar

Hoły-Łuczaj Magdalena, Czy „zwrot polityczny” to „zwrot marksistowski”? Projekt „Krytyki Politycznej” a marksistowska tradycja literaturoznawcza, „Literaturoznawstwo” 2012–2013, nr 6–7, s. 11–26.
Google Scholar

Horacjusz Flakkus Kwintus, Dzieła wszystkie, t. 1: Ody i epody, wyd. Oktawian Jurewicz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1986.
Google Scholar

Karpiński Adam, Filologiczne pytania do Mikołaja Sępa-Szarzyńskigo na marginesie rękopiśmiennych wierszy z „Rytmów”, w: „Corona scientiarum”. Studia z historii literatury i kultury nowożytnej ofiarowane Profesorowi Januszowi Pelcowi, red. Janusz A. Chrościcki, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2004, s. 71–87.
Google Scholar

Kijewska Agnieszka, Filozof i jego muzy. Antropologia Boecjusza – jej źródła i recepcja, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2011.
Google Scholar

Krawiec Adam, Ciekawość świata w średniowiecznej Polsce. Studium z dziejów geografii kreacyjnej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2010.
Google Scholar

Künstler-Langner Danuta, Przeżycie czasu w poezji Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego, w: „Corona scientiarum”. Studia z historii literatury i kultury nowożytnej ofiarowane Profesorowi Januszowi Pelcowi, red. Janusz A. Chrościcki, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2004, s. 103–113.
Google Scholar

Lawenda Tomasz, Wątki augustyńskie i ignacjańskie w poetyckiej refleksji o wojnie duchowej Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, „Wschodni Rocznik Humanistyczny” 2010–2011, s. 17–39.
Google Scholar

Lewis Clive Staples, Odrzucony obraz. Wprowadzenie do literatury średniowiecznej i renesansowej, przekł. Witold Ostrowski, Znak, Kraków 1995.
Google Scholar

Loewe Johann Heinrich, Kampf zwischen Realismus und Nominalismus im Mittelalter, Kosmack & Neugebauer, Prag 1876.
Google Scholar

Maver Giovanni, Rozważania nad poezja Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, „Pamiętnik Literacki” 1957, z. 2, s. 308–334.
Google Scholar

Mrowcewicz Krzysztof, Czemu wolność mamy? Antynomie wolności w poezji Jana Kochanowskiego i Mikołaj Sępa Szarzyńskiego, Ossolineum, Wrocław 1987.
Google Scholar

Mrowcewicz Krzysztof, Palimpsesty Sępowe, w: „Corona scientiarum”. Studia z historii literatury i kultury nowożytnej ofiarowane Profesorowi Januszowi Pelcowi, red. Janusz A. Chrościcki, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2004, s. 57–69.
Google Scholar

Mrowcewicz Krzysztof, Trivium poetów polskich epoki baroku: klasycyzm – manieryzm – barok, Wydawnictwo IBL PAN Warszawa 2005.
Google Scholar

Nadolski Bronisław, Ze studiów nad twórczością M. Sępa Szarzyńskiego, „Pamiętnik Literacki” 1930, s. 1–25.
Google Scholar

Nauta Lodi, The Consolation. The Latin commentary tradition 800–1700, w: The Cambridge Companion to Boethius, red. John Marenbon, Cambridge University Press, Cambridge 2009, s. 205–278.
Google Scholar

Nauta Lodi, Some Aspects of Boethius’ Consolatio Philosophiae in the Renaissance’, w: Boèce ou la chaîne des savoirs. Actes du colloque international de la Fondation Singer-Polignac, Ed. Alain Galonnier, Peeters, Leuven 2003, s. 767–778.
Google Scholar

North John D., Historia astronomii i kosmologii, przekł. Tadeusz Dworak i Tamara Dworak, Książnica, Warszawa 1997.
Google Scholar

Obremski Krzysztof, Obraz Boga w polskiej liryce religijnej XVII wieku, TNT, Toruń 1990.
Google Scholar

Ong Walter Jackson, Od mimesis do ironii: pismo i druk jako powłoki głosu, w: Walter Jackson Ong, Osoba, świadomość, komunikacja, wyb, przekł. Józef Japola Wydawnictwo UW, Warszawa 2009, s. 86–120.
Google Scholar

Owczarek Bogdan, Wstęp, w: Marksizm i literaturoznawstwo współczesne, red. Andrzej Lam, Bogdan Owczarek, PIW, Warszawa 1979, s. 5–44.
Google Scholar

Patrologa latina, ed. Jean-Paul Migne, Sirou, Parisiis 1844– (t. 10, 42, 54).
Google Scholar

Płaszczyńska-Herman Katarzyna, Książka Mikołaja Sępa Szarzyńskiego. Słów kilka o odkryciu dokonanym w Bibliotece oo. Dominikanów w Krakowie, „Terminus” 2013, z. 4, s. 445–462.
Google Scholar

Różycki Ignacy, Apropriacja, w: Encyklopedia katolicka, t. 1, red. Feliks Gryglewicz, Romuald Łukaszyk, Zygmunt Sułowski, Drukarnia Pallottinum, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1973, szp. 841.
Google Scholar

Shanzer Danuta, Interpreting the ‘Consolation’, w: The Cambridge Companion to Boethius, red. John Marenbon, Cambridge University Press, Cambridge 2009, s. 228–254.
Google Scholar

Sharples Robert, Fate, prescience and free will, w: The Cambridge Companion to Boethius, red. John Marenbon, Cambridge University Press, Cambridge 2009, s. 207–227.
Google Scholar

Sinko Tadeusz, Wstęp, w: Mikołaj Sęp Szarzyński, Rytmy oraz anonimowe pieśni i listy miłosne z wieku XVI, oprac. Tadeusz Sinko, Ossolineum, Kraków 1928, s. III–XXXV.
Google Scholar

Syndikus Hans Peter, Die Lyrik des Horaz. Eine Interpretation der Oden, Bd. 2, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 1973.
Google Scholar

Szarzyński Mikołaj Sęp, „Rytmy abo wiersze polskie” oraz cykl erotyków, oprac., wstęp Julian Krzyżanowski, Ossolineum, Wrocław 1973.
Google Scholar

Szarzyński Mikołaj Sęp, Poezje zebrane, wyd. Radosław Grześkowiak, Adam Karpiński, współpraca Krzysztof Mrowcewicz, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2001.
Google Scholar

Szczukowski Ireneusz, „Homo inquietus”. Wątki augustyńskie w poezji Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, w: „Corona scientiarum”. Studia z historii literatury i kultury nowożytnej ofiarowane Profesorowi Januszowi Pelcowi, red. Janusz A. Chrościcki, Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2004, s. 115–134.
Google Scholar

Urbański Piotr, Natura i łaska. Mikołaja Sępa Szarzyńskiego poetycki traktat o naturze i łasce, „Pamiętnik Literacki” 1994, z. 4, s. 5–26.
Google Scholar

Vincenz Andrzej, „Sonet I” Mikołaja Sępa Szarzyńskiego. Próba ponownej lektury, „Pamiętnik Literacki” 1976, z. 4, s. 131–188.
Google Scholar

Vogel Christian, Boethius’ Übersetzungsprojekt. Philosophische Grundlagen und didaktische Methoden eines spätantiken Wissenstransfers, Harrassowitz, Wiesbaden 2016.
Google Scholar

Weintraub Wiktor, Do charakterystyki stylu Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego, w: Wiktor Weintraub, Od Reja do Boya, PIW, Warszawa 1977, s. 45–62.
Google Scholar

Wetherbee Winthrop, The ‘Consolation’ and medieval literature, w: The Cambridge Companion to Boethius…, s. 279–302.
Google Scholar

Wildiers Norbert Max, Obraz świata a teologia, przekł. Jan Doktór, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1985.
Google Scholar

Wyderka Bogusław, Przedziwny wszędzie. O stylu Mikołaja Sępa Szarzyńskiego na tle tendencji stylistycznych, poezji polskiego renesansu, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2002.
Google Scholar

Ziomek Jerzy, Renesans, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1976.
Google Scholar