Percepcja wrażeń akustycznych w wierszu Mochnacki Jana Lechonia

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.52.05

Słowa kluczowe:

dźwięk, percepcja, słuchacz, romantyzm, improwizacja

Abstrakt

Kontekstem prowadzonych badań nad percepcją rzeczywistości fonicznej prezentowanej w wierszu Mochnacki Jana Lechonia są interdyscyplinarne badania nad dźwiękiem (sound studies). Korzystam z ustaleń muzykologów, krytyków muzycznych, psychologów muzyki, psychoakustyków oraz literaturoznawców. Postrzegam osobę mówiącą w kategorii Schaferowskiego „nausznego świadka”, werbalizującego swoje przeżycia w mowie wiązanej. Analizując liryczny opis percepcji, biorę pod uwagę zarówno reakcje na pojedyncze dźwięki, jak i wewnętrzne obrazy, aktywizujące się podczas słuchania muzyki. Percepcja rzeczywistości akustycznej prezentowana w omawianym wierszu ujawnia nie tylko stosunek poety do sztuki dźwięku, ale również do rzeczywistości pozaliterackiej, a nade wszystko do tradycji romantycznej.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Ewelina Radion - Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej, al. mjr. W. Kopisto 2 B, 35-315 Rzeszów

Ewelina Radion,  absolwentka filologii polskiej w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Rzeszowie i podyplomowych studiów komparatystycznych w Uniwersytecie Jagiellońskim. Autorka prac o polskiej poezji dwudziestowiecznej.

Bibliografia

Balcerzan Edward, Poezja jako semiotyka sztuki, w: Pogranicza i korespondencje sztuk. Studia, redakcja Teresa Cieślikowska, Janusz Sławiński, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, Wrocław 1980, s. 11–38.
Google Scholar

Baliński Stanisław i inni, Pamięci Jana Lechonia, Nakł. „Wiadomości”, Londyn 1958.
Google Scholar

Burek Tomasz, Wstęp, w: Jan Lechoń, Poezje wybrane, wybór i wstęp T. Burek, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1990, s. 5–20.
Google Scholar

Chyła-Szypułowa Irena, Muzyka w poezji Jana Lechonia, „Studia Artystyczne Akademii Świętokrzyskiej” 2007, t. 4, s. 13–23.
Google Scholar

Cieśla-Korytowska Maria, Romantyczne przechadzki pograniczem, Universitas, Kraków 2004.
Google Scholar

Dąbrowski Mieczysław, Lechoń w sporze z romantyzmem, „Przegląd Humanistyczny” 1980, t. 24, nr 1, s. 63–75.
Google Scholar

Dziadek Magdalena, Polska krytyka muzyczna w latach 1890–1914. Koncepcje i zagadnienia, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2002.
Google Scholar

Gradowski Mariusz, R. Murray Schafer – pan od przyrody?, „Glissando” 2004, nr 2, s. 27–35.
Google Scholar

Grygar Mojmir, Struktura prozy epickiej a jej stosunek do rzeczywistości, w: Styl i kompozycja. Konferencje teoretycznoliterackie w Toruniu i Ustroniu, red. Jan Trzynadlowski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1965, s. 189–201.
Google Scholar

Hejmej Andrzej, Muzyczność dzieła literackiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2001.
Google Scholar

Horzyca Wilam, „Karmazynowy poemat”, „Skamander” 1920, z. 3, s. 159–170.
Google Scholar

Hutnikiewicz Artur, Jan Lechoń, w: Obraz literatury polskiej XIX i XX w. Literatura polska w okresie międzywojennym. T. 2, red. Jerzy Kądziela, Jerzy Kwiatkowski, Irena Wyczańska, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1979, s. 159–161.
Google Scholar

Iwaszkiewicz Jarosław, Lechoń i Tuwim, w: Książka moich wspomnień, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1957, s. 337–340.
Google Scholar

Jorasz Urszula, Selektywność układu słuchowego, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1999.
Google Scholar

Jorasz Urszula, Wykłady z psychoakustyki, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1998.
Google Scholar

Kamieńska Anna, Spektakl narodowy na małej scenie, „Życie Literackie” 1974, r. 24, nr 2, s. 7.
Google Scholar

Kapelański Maksymilian, Koncepcja pejzażu dźwiękowego (soundscape) w pismach R. Murraya Schafera, praca magisterska, Warszawa 1999, https://static.squarespace.com/static/50b19a2ae4b01c11f0ef421b/t/51439234e4b0d8ae42620f76/1363382836313/M.%20Kapelanski%20-%20Pisma%20Schafera.pdf, [dostęp: 2.02.2017].
Google Scholar

Kisielewski Stefan, Pisma i felietony muzyczne. T. 2, wstęp Adam Wiatr, Wydawnictwo Prószyński i Ska, Warszawa 2012.
Google Scholar

Kładoczny Piotr, Semantyka nazw dźwięków w języku polskim. T.1, Leksem, Łask 2012.
Google Scholar

Kotliński Andrzej, Polonez artyleryjski Jana Lechonia, w: Reinterpretacje, red. Maciej Tramer, Agnieszka Wójtowicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2015, s. 151–165.
Google Scholar

Kultura dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej, red. Christoph Cox, Daniel Warner, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2010.
Google Scholar

Kwiatkowski Jerzy, Czerwone i czarne. O poezji Jana Lechonia, w: Jerzy Kwiatkowski, Szkice do portretów, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1960, s. 5–209.
Google Scholar

Lechoń Jan, Cudowny świat teatru. Artykuły recenzje 1916–1962, oprac. Stanisław Kaszyński, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1981.
Google Scholar

Lechoń Jan, Dziennik. T. 3, Nakł. „Wiadomości”, Londyn 1973.
Google Scholar

Losiak Robert, O opisach pejzaży dźwiękowych, „Prace Kulturoznawcze” 2010, t. 9, s. 224–232.
Google Scholar

Loth Roman, Wstęp, w: Jan Lechoń, Poezje, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1990, s. III–XCIV.
Google Scholar

Makowiecki Tadeusz, Muzyka w twórczości Wyspiańskiego, Towarzystwo Naukowe, Toruń 1955.
Google Scholar

Marciniak Krzysztof, Pejzaż dźwiękowy „Opisu obyczajów za panowania Augusta III” Jędrzeja Kitowicza, „Muzyka” 2014, r. 59, nr 1, s. 25–37.
Google Scholar

Marciniak Krzysztof, Trzydzieści lat ekologii akustycznej w Polsce, „Ruch Muzyczny” 2012, nr 18, s. 11–15.
Google Scholar

Matuszewski Ryszard, Posłowie. Lechoń – poeta i człowiek, w: Jan Lechoń, Poezje, wybór Wanda Nowakowska, Czytelnik, Warszawa 1987, s. 221–230.
Google Scholar

Misiak Tomasz, W stronę kulturoznawczych badań nad dźwiękiem, „Muzyka” 2014, r. 59, nr 1, s. 7–24.
Google Scholar

Noskowski Zygmunt, Istota utworów Chopina, „Wędrowiec”1900, r. 38, nr 27, s. 528.
Google Scholar

Opacki Ireneusz, Dramat narodowej wyobraźni. Wokół „Karmazynowego poematu” Jana Lechonia, w: Ireneusz Opacki, Poetyckie dialogi z kontekstem. Szkice o poezji XX wieku, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1979, s. 155–224.
Google Scholar

Opacki Ireneusz, Od „Karmazynowego poematu” do „Wolności tragicznej”. (Problematyka mitów narodowych w poezji Skamandra – zarys), w: Studia romantyczne, red. Ireneusz Opacki, Uniwersytet Śląski, Katowice 1978, s. 5–36.
Google Scholar

Ostasz Gustaw, Bekwark. Jana Lechonia osobowy znak sztuki idealnej, w: Gustaw Ostasz, Śladami poezji czystej, Wydawnictwo Oświatowe Fosze, Rzeszów 2017, s. 39–52.
Google Scholar

Ostasz Gustaw, „Marsz Drugiego Korpusu” Jana Lechonia, czyli „Jeszcze Polska nie zginęła”, w: Gustaw Ostasz, Filiacje, dialogi, spór z tradycją. Szkice o literaturze polskiej XX wieku, Wydawnictwo WSP, Rzeszów 2001, s. 65–79.
Google Scholar

Ostasz Gustaw, Mickiewicz w recepcji skamandrytów, w: Adam Mickiewicz. Dwa wieku kultury polskiej, red. Kazimierz Maciąg, Marek Stanisz, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2007, s. 469–477.
Google Scholar

Ostasz Gustaw, Od Tyrteuszy legionowych do „Herostratesa”, w: Gustaw Ostasz, W cieniu „Herostratesa”. O tradycjach romantyzmu w poezji polskiej lat 1914–1939, Wydawnictwo WSP, Rzeszów 1994, s. 17–59.
Google Scholar

Ostasz Gustaw, Przypowieść Jana Lechonia, w: Gustaw Ostasz, „Przeciwko smokom, jadom, kulom… O poezji polskiej 1939–1945, Wydawnictwo WSP, Rzeszów 1998, s. 99–110.
Google Scholar

Ostasz Gustaw, Wyspiański w recepcji skamandrytów w: Wyspiański. Sesja naukowa, red. Zbigniew Lisowski, Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza, Siedlce 2001, s. 451–469.
Google Scholar

Radion Ewelina, Audiosfera „Karmazynowego poematu” Jana Lechonia, w: Literatura współczesna w edukacji polonistycznej. T. 2, Interpretacje – wartości – konteksty, red. Urszula Kopeć, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2017, s. 135–148.
Google Scholar

Sadkowska-Mokkas Lidia, Warszawa Skamandrytów, Bellona, Warszawa 2016.
Google Scholar

Sadlik Magdalena, Skamandryckie zmagania ze spuścizną literacką Wyspiańskiego. Lechoń, Słonimski, Wierzyński, „Pamiętnik Literacki” 2003, r. 94, z. 4, s. 65–81.
Google Scholar

Schafer R. Murray, Muzyka środowiska, tł. Danuta Gwizdalanka, „Res Facta” 1982, nr 9, s. 288–315.
Google Scholar

Schafer R. Murray, The Thinking Ear. Complete Writings on Music Education, Arcana Editions, Toronto 1986. [Schafer R. Murray, Poznaj dźwięk. 100 ćwiczeń w słuchaniu i tworzeniu muzyki, przeł. Rafał Augustyn, Brevis, Poznań 1995].
Google Scholar

Skarbowski Jerzy, Muzyczna dusza Jana Lechonia, „ISME” 1995, nr 3–4, s. 71–80.
Google Scholar

Smaszcz Waldemar, Posłowie. Jan Lechoń – poezja, życie i śmierć, w: Jan Lechoń, Poezje, Łuk, Białystok 1994, s. 133–151.
Google Scholar

Szubertowska Elżbieta, Muzyczna aktywność własna a świadoma percepcja muzyki młodzieży szkół średnich, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz 2002.
Google Scholar

Szuman Stefan, Zofia Lissa, Jak słuchać muzyki, Centralny Instytut Muzyki, Warszawa 1948.
Google Scholar

Szyszkowska Małgorzata, Metafora w doświadczeniu dzieła muzycznego. Wokół koncepcji Rogera Scrutona, „Sztuka i Filozofia” 2008, nr 32, s. 27–40.
Google Scholar

Tatara Marian, Dziedzictwo Słowackiego w poezji polskiej ostatniego półwiecza 1918–1968, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1973.
Google Scholar

Utracka Dorota, Emigracyjna wspólnota tęsknot, trosk i nadziei, czyli nad „koncertami polskości – Mickiewicz – Lechoń – (szkic analityczno-porównawczy), w: Szczególne problemy człowieka i edukacji u progu XXI w. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Bogdanowi Snochowi, red. Stanisław Podobiński, Wydawnictwo WSP, Częstochowa 2002, s. 563–576.
Google Scholar

Wierszyłowski Jan, Psychologia muzyki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1979.
Google Scholar

Wiśniewski Jerzy, Czy Maurycy Mochnacki koncertował, grając na klawikordzie? Uwagi na marginesie wiersza Jana Lechonia, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2001, z. 2, s. 41–46.
Google Scholar

Wiśniewski Jerzy, Ku harmonii? Poetyckie style słuchania muzyki w wierszach polskich autorów po 1945 roku, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2013.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2019-03-28

Jak cytować

Radion, E. (2019). Percepcja wrażeń akustycznych w wierszu Mochnacki Jana Lechonia. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 52(1), 69–85. https://doi.org/10.18778/1505-9057.52.05