„Alchemia i dym w butelce”: współczesny teatr improwizowany w Polsce i Stanach Zjednoczonych
DOI:
https://doi.org/10.18778/1505-9057.40.05Słowa kluczowe:
impro, improv, teatr improwizacji, teatr improwizowany, amerykański teatr popularny, teatr eksperymentalny, Del Close, Keith Johnstone, Charna Halpern, Mick NapierAbstrakt
Artykuł jest próbą uchwycenia i opisania współczesnego teatru improwizacji poprzez analizę jego cech, definicji i elementów teatrotwórczych w celu scharakteryzowania i usystematyzowania gatunku. Zestawienie i porównanie różnych aspektów impro(v) w Polsce i Stanach Zjednoczonych pozwala nie tylko spojrzeć na teatr improwizacji poprzez pryzmat próby jego “przeszczepienia” do tradycji polskiej (która korzystała z improwizacji jako narzędzia artystycznego, ale dotychczas nie wynosiła jej do kategorii osobnej formy teatralnej), ale również ukazuje eksperymentalną elastyczność tego gatunku w obrębie różnych tradycji i struktur kulturowych. Oparty w dużej mierze na wywiadach środowiskowych z rodzimymi i amerykańskimi improwizatorami, artykuł ten stanowi swoiste studium przypadku in medias res współczesnego teatru improwizacji w Polsce i USA.
Pobrania
Bibliografia
Dudeck Theresa Robbins, Keith Johnstone, A Critical Biography, Bloomsbury, London 2013.
Google Scholar
Duerr Edwin, The length and depth of acting, Holt, Rinehart and Winston, New York 1962.
Google Scholar
Frost Anthony and Ralph Yarrow, Improvisation in Drama, Palgrave Macmillan, London 2007.
Google Scholar
Halpern Charna, Del Close, Kim “Howard” Johnson, Truth in Comedy. The Manual of Improvisation, Meriwether Publishing, Denver, CO, 2001.
Google Scholar
Hodgson John and Ernest Richards, Improvisation, Eyre Methuen Ltd, London 1967.
Google Scholar
Johnstone Keith, Don’t Be Prepared: Theatresports for Teachers, Loose Moose Theatre Company, Calgary 1994.
Google Scholar
Johnstone Keith, Impro for Storytellers, Routledge/Theatre Arts Books, New York 1999.
Google Scholar
Johnstone Keith, Improvisation and All That Jazz, “Plays and Players”, April 1965: 14, pp. 46.
Google Scholar
Kozlowski Rob, The Art of Chicago Improv. Shortcuts to Long-Form Improvisation, Heinemann, Portsmouth, NH 2012.
Google Scholar
Kucińska Angelika, Sztuka Improwizacji, “Glamour” 2016, issue 3 (155), pp. 69–71.
Google Scholar
Napier Mick, Improvise: Scene from the Inside Out, with foreword by Stephen Colbert Heinemann, Portsmouth, NH 2004.
Google Scholar
Spolin Viola, Improvisation for the Theater. A Handbook of Teaching and Directing Techniques, Northwestern University Press, Chicago 1999.
Google Scholar
DeLeo Jason, Seattle, 4.01.2016.
Google Scholar
Dixon Randy, email, 18.03.2016.
Google Scholar
Dixon Randy, Seattle, 4.01.2016.
Google Scholar
Dudeck Theresa Robbins, email, 18.03.2016.
Google Scholar
Kosik-Burzyńska Kinga, Warsaw, 10 March 2016.
Google Scholar
Last Christopher, Seattle, 4.01.2016.
Google Scholar
Lewandowski Mateusz, Warsaw, 10.03.2016.
Google Scholar
Nockowska Weronika, Warsaw, 10.03.2016.
Google Scholar
Nowogrodzka Monika, Warsaw, 10.03.2016.
Google Scholar
Magdziarz Bartek, Warsaw, 10.03.2016.
Google Scholar
Markowska Aleksandra, Warsaw, 10.03.2016.
Google Scholar
Markowska Aleksandra, email, 16.03.2016
Google Scholar
Mattingly Paul, email, 15.03.2016.
Google Scholar
Pakosz Alan, Cracow, 24.03.2016.
Google Scholar
Podobas Marta, Warsaw, 10.03.2016.
Google Scholar
Reaves Melissa, Seattle, 4.01.2016.
Google Scholar
About, Antymateria – improwizacje teatralne, Facebook, https://pl-pl.facebook.com/pg/antymateriaimpro/about/?ref=page_internal [accessed on: 15.12.2015].
Google Scholar
About, Cali na Biało – impro, Facebook, https://pl-pl.facebook.com/calinabialo/ [accessed on: 10.03.2016].
Google Scholar
Davis Deidre Ann, Talking to Charna Halpern About Working with Del Close to Create Longform Improv, “Splitsider”, 25.04.2012, http://splitsider.com/2012/04/talking-to-charna-halpern-about-working-with-del-close-to-create-longform-improv-with/ [accessed on: 15.12.2015].
Google Scholar
Grupa Impro Zróbmy to! Czym jest impro?, http://kabaretmalze.wixsite.com/oferta/grupa-impro-zrobmy-to [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Home, Spektakle, AB OVO – Teatr Improv, http://teatrabovo.pl/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Improv Encyclopedia, http://improvencyclopedia.org/ [accessed on: 13.09.2017].
Google Scholar
Informacje o festiwalu “Podaj Wiosło”, n.p., n.d., [website down, accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
“Klancyk” / TSK Przedmieście, Teatr im. L. Solskiego w Tarnowie, http://www.teatr.tarnow.pl/spektakls/view/106 [accessed on: 13.09.2017].
Google Scholar
Klancyk w Krakowie. Teatr, w którym nie ma scenariusza, wyborcza.pl Kraków, 5.12.2015, http://krakow.wyborcza.pl/krakow/1,44425,19297474,klancyk-w-krakowie-teatr-w-ktorym-nie-ma-scenariusza.html [accessed on: 13.09.2017].
Google Scholar
The Living Playbook, ed. Randy Dixon, 2011, www.unexpectedproductions.org/living_playbook.htm [accessed on: 13.09.2017].
Google Scholar
Nowy teatr w Sopocie. Jego istotą jest improwizacja, Radio Gdańsk, 19.06.2015, https://radiogdansk.pl/kultura-i-rozrywka/item/25940-nowy-teatr-w-sopocie-jego-istota-jest-improwizacja/25940-nowy-teatr-w-sopocie-jego-istota-jest-improwizacja [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Warszawa. Felietony Mariusza Szczygła w adaptacji Klancyka, e-teatr.pl – wortal teatru polskiego, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/209489.html [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
ACME Theatres & Studios, http://www.acmetheatres.org/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
The Annoyance Theatre & Bar, https://theannoyance.com/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Canadian Improv Games, http://improv.ca/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Chapel Hill Players, https://chapelhillplayers.com/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
ComedySportz Twin Cities, http://www.comedysportztc.com/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Dad’s Garage Theatre Company, https://dadsgarage.com/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
The Groundlings Theatre & School, http://www.groundlings.com/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
HUGE Improv Theater, http://www.hugetheater.com/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Improv Boston, http://www.improvboston.com/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Improv Kingdom Las Vegas, https://www.facebook.com/Improv-Kingdom-605864992795481/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
ImprovAsylum, https://www.improvasylum.com/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
International Theatresports Institute, https://theatresports.org/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Magnet Theater, https://magnettheater.com/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
The N Crowd – short form improv comedy in Philadelphia, https://www.phillyncrowd.com/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
National Comedy Theatre, https://nationalcomedy.com/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Philly Improv Theater, https://phillyimprovtheater.com/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
The PIT Peoples Improv Theater, https://thepit-nyc.com/events/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
The Playground Theater, http://theplaygroundtheater.com/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Spectacles Improv Engine, http://spectaclesimprov.com/calendar/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Under the Gun Theater, http://www.underthegun.theater/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Unexpected Productions, http://www.unexpectedproductions.org/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
AB OVO – Teatr Improv, http://teatrabovo.pl/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Abordaż, https://www.facebook.com/improabordaz/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Cali na Biało – impro show, https://www.facebook.com/calinabialo/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Defekt Uboczny, https://www.facebook.com/defektuboczny [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Grupa Impro Zróbmy to! Czym jest impro?, http://kabaretmalze.wixsite.com/oferta/grupa-impro-zrobmy-to [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Grupa TERAZ, https://www.facebook.com/teraz/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Impro Atak, http://improatak.pl/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Improskład, https://www.facebook.com/improsklad/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Klancyk, http://klancyk.pl/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
MOVIEmy, https://www.facebook.com/ImproMOVIEmy/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Pod Pretekstem, https://www.facebook.com/grupaimpropp/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Przyjezdni, https://www.facebook.com/przyjezdni/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Teatr Improwizacji Grupa Sic!, https://www.facebook.com/grupasic/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Teatr Improwizacji Jesiotr, https://jesiotr.org/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Ż.B.I.K., https://www.facebook.com/zbik.bialystok/ [accessed on: 28.03.2016].
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
