A few remarks on the mechanisms of censorship in the PRL and the Third Republic of Poland
DOI:
https://doi.org/10.18778/1505-9057.45.11Keywords:
censorship in communist countries, censorship in democratic states, freedom of expressionAbstract
The purpose of the paper is to discuss the mechanism of censorship before and after 1990 when the mission of the communist Chief Control Bureau for Press, Publications and Performances (GUKPPiW) was terminated. Communist censorship was not, as we have grown to perceive it, a case-based preventive control of the flow of ideas but a complex and continuous system of relations which shaped desired social actions. Institutional censorship only ensured the coherence of messages produced by self-censoring culture outlets: representatives of the media, scholars, writers, and artists. In my opinion the abolition of GUKPPiW was not some radical rupture, it seems that some of the mechanisms of censorship have a rather permanent nature, regardless of the political system. Moreover, even though institutional control over the discursive sphere was lifted, many informal relations of power have remained untouched. These dispersed power relations have been shaping Polish society’s view of the world for centuries deciding what is good or bad, nice or ugly, decent or indecent, Polish or non-Polish, and last but not least – expressible or inexpressible.
Downloads
References
Barańczak Stanisław, Knebel i słowo. O literaturze krajowej w latach siedemdziesiątych, Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA, Warsaw 1980.
Google Scholar
Bosacki Zenon, “Nowa rola cenzury”, Gazeta Wyborcza 21.09.1989, p. 8.
Google Scholar
Bourdieu Pierre, Haacke Hans, Free Exchange, Polity Press, Cambridge 1995.
Google Scholar
Bourdieu Pierre, Language and Symbolic Power, Harvard University Press, Cambridge – Mass. 1992.
Google Scholar
Bourdieu Pierre, O telewizji. Panowanie dziennikarstwa, trans. Karolina Sztandar-Sztanderska, Anna Ziołkowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warsaw 2009.
Google Scholar
Censoring Culture. Contemporary Threats to Free Expression, Atkins Robert, Mintcheva Svetlana (eds.), The New Press, New York 2006.
Google Scholar
Cylka Tomasz, Lipoński Seweryn, “Jaśkowiak chce spokoju w 2016 r.”, Gazeta Wyborcza Poznan, 21.03.2015.
Google Scholar
Czapliński Przemysław, Resztki nowoczesności, Wydawnictwo Literackie, Krakow 2011.
Google Scholar
Dąbrowski Jakub, Cenzura w sztuce polskiej po 1989 roku, vol. 2 Artyści, sztuka i polityka, Fundacja Kultura Miejsca, Warsaw 2014.
Google Scholar
Dąbrowski Jakub, Demenko Anna, Cenzura w sztuce polskiej. Aspekty prawne, vol. 2, Fundacja Kultura Miejsca, Warsaw 2014.
Google Scholar
Dąbrowski Jakub, “Recenzja książki Andrzeja Draguły: Bluźnierstwo. Między grzechem a przestępstwem”, Studia Litteraria Historica, 3/4, 2014/2015, pp. 42–53.
Google Scholar
Draguła Andrzej, Bluźnierstwo. Między grzechem a przestępstwem, Towarzystwo „Więź”, Warsaw 2013.
Google Scholar
Falandysz Lech, “Prokurator cenzorem”, Gazeta Wyborcza, 22.01.1990, p. 2.
Google Scholar
Foucault Michel, Historia seksualności, vol. 1 Wola wiedzy, trans. Bogdan Banasiak, Tadeusz Komendant, Krzysztof Matuszewski, słowo/obraz terytoria, Gdansk 2010.
Google Scholar
Foucault Michel, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, trans. Tadeusz Komendant, Aletheia, Warsaw 2009.
Google Scholar
Gogol Bogusław, Fabryka fałszywych tekstów. Z działalności Wojewódzkiego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Gdańsku w latach 1945–1958, Neriton, Warsaw 2012.
Google Scholar
Kamińska Kamila, “Koniec cenzury w PRL (1989-1990)”, Studia Medioznawcze 2014, issue 3(58), pp. 113–131.
Google Scholar
Klaczko Julian, Sztuka polska, [s.n.], Paris 1858.
Google Scholar
Klein Naomi, No Logo, trans. Małgorzata Halaba, Hanna Jankowska, Katarzyna Makaruk, Wydawnictwo MUZA S.A., Izabelin 2004.
Google Scholar
Łętowski Maciej, Gdy lżyliśmy ustrój i godziliśmy w sojusz: cenzura prasowa w PRL na przykładzie katolickiego tygodnika społecznego “Ład”, Wydawnictwo KUL, Lublin 2010.
Google Scholar
Mojski Wojciech, “Prawnokarne ograniczenia wolności wypowiedzi w polskim porządku prawnym. Analiza wybranych przepisów”, Studia Iuridica Lublinensia 2009, issue 12, pp. 177–196.
Google Scholar
Mrozek Witold, “Jak zabić świetny teatr”, Gazeta Wyborcza, 24.08.2016.
Google Scholar
Obywatel – jego wolności i prawa. Zbiór studiów przygotowanych z okazji 10-lecia urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich, Barbara Oliwa-Radzikowska (ed.), Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warsaw 1998.
Google Scholar
Piknik Golgota Polska. Sztuka – religia – demokracja, Adamiecka-Sitek Agata, Kurz Iwona (eds.), Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warsaw 2015.
Google Scholar
Piotrowski Piotr, Agorafilia. Sztuka i demokracja w postkomunistycznej Europie, Dom Wydawniczy Rebis, Poznan 2010.
Google Scholar
Piotrowski Piotr, Awangarda w cieniu Jałty. Sztuka w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1945–1989, Dom Wydawniczy Rebis, Poznan 2005.
Google Scholar
Piotrowski Piotr, Dekada: o syndromie lat siedemdziesiątych, kulturze artystycznej, krytyce, sztuce – wybiórczo i subiektywnie, Obserwator, Poznan 1991.
Google Scholar
Piotrowski Piotr, “Pazurami i dziobem w obronie demokracji”, Artmix, http://www.obieg.pl/artmix/1729 (accessed: 20.03.2007)
Google Scholar
Piotrowski Piotr, Sztuka według polityki. Od Melancholii do Pasji, Universitas, Poznan 2007.
Google Scholar
Piotrowski Piotr, Znaczenia modernizmu. W stronę historii sztuki polskiej po 1945 roku, Dom Wydawniczy Rebis, Poznan 1999.
Google Scholar
Pomian Krzysztof, “W błysku reklam, w świetle laserów”, Gazeta Wyborcza, 20.03.2004.
Google Scholar
Romek Zbigniew, Cenzura a nauka historyczna w Polsce 1944–1970, Wydawnictwo Neriton – Instytut Historii PAN, Warsaw 2010.
Google Scholar
Romek Zbigniew, “System cenzury w PRL”, in: Tomasz Strzyżewski, Wielka Księga Cenzury PRL w dokumentach, Prohibita, Warsaw 2015, pp. 9–27.
Google Scholar
Sadurski Wojciech, “Prawo do wolności słowa w państwie demokratycznym (zagadnienia teoretyczne)”, Państwo i Prawo 1992, issue 10, pp. 157–163.
Google Scholar
Sowa Jan, Inna Rzeczpospolita jest możliwa. Widma przeszłości, wizje przyszłości, Wydawnictwo: W.A.B., Warsaw 2015.
Google Scholar
Strzyżewski Tomasz, Wielka Księga Cenzury PRL w dokumentach, Prohibita, Warsaw 2015.
Google Scholar
Tyrmand Leopold, Dziennik 1954, Officyna Liberałów, Warsaw 1988.
Google Scholar
