“Birdless Sky”. On one of the topoi in Lager literature (and its fringes)
DOI:
https://doi.org/10.18778/1505-9057.46.08Słowa kluczowe:
Lager literature, Nazi concentration camps, topoi studies, birds, animal studiesAbstrakt
The aim of the article is to indicate a recurring motif in the writings devoted to Nazi concentration camps. In many of the accounts of male and female internees the camp was described as a place “where birds did not sing”. As a territory over which there spun an empty silent sky. “A Birdless Sky”. The author of the study, utilising various sources, attempted to study the phenomenon from different perspectives. The results of scientific ornithological studies conducted by Günther Niethammer, a scientist and an SS guard at KL Auschwitz proved a rather unexpected point of reference for the voices of the internees. The presented article refers to the increasingly lively contemporary research into the topics of Lager and Holocaust literatures. Ecocriticism and environmentalism have been some of the more significant inspirations of the proposed discussion. By introducing a post-anthropocentric perspective, the author was able to expand the historical field to include non-human beings (animals, plants, landscapes).
Pobrania
Bibliografia
Agamben Giorgio, Co zostaje z Auschwitz. Archiwum i świadek (Homo sacer III), trans. Sławomir Królak, Sic!, Warsaw 2008.
Google Scholar
Alexievich Svetlana, Wojna nie ma w sobie nic z kobiety, trans. Jerzy Czech, Czarne, Wołowiec 2015.
Google Scholar
Auschwitz 1940–1945. Węzłowe zagadnienia z dziejów obozu, vol. 1–4, Wacław Długoborski, Franciszek Piper (eds.), Wydawnictwo Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim-Brzezinka 1995.
Google Scholar
Avey Denis, Broomby Rob, Człowiek, który wkradł się do Auschwitz, trans. Roman Palewicz, Insignis, Krakow 2011.
Google Scholar
Bachelard Gaston, “Poetyka skrzydeł”, trans. Anna Tatarkiewicz, in: ibid., Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, trans. Henryk Chudak, Anna Tatarkiewicz, foreword Jan Błoński, PaństwowyInstytut Wydawniczy, Warsaw 1975.
Google Scholar
Baudrillard Jean, Spisek sztuki, foreword Sylvère Lotringer, trans. Sławomir Królak, Sic!, Warsaw 2006.
Google Scholar
Birenbaum Halina, Nadzieja umiera ostatnia, Czytelnik, Warsaw 1988.
Google Scholar
Brzosko-Mędryk Danuta, Niebo bez ptaków, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warsaw 1969.
Google Scholar
Buryła Sławomir, “Monografia po latach”, Teksty Drugie 2009, issue 5.
Google Scholar
Buryła Sławomir, “Pociągi śmierci – kilka uwag o konstrukcji hasła słownikowego”, Narracje o Zagładzie 2016, issue 2.
Google Scholar
Buryła Sławomir, Tematy (nie)opisane, Universitas, Krakow 2013.
Google Scholar
Buryła Sławomir, “Topika Holokaustu. Wstępne rozpoznanie”, in: ibid., Wokół Zagłady. Szkice o literaturze Holokaustu, Universitas, Krakow 2016.
Google Scholar
Catalogue of Natura 2000 areas [online], http://obszary.natura2000.org.pl/index.php?s=obszar&id=463 [accessed on: 15.03.2017].
Google Scholar
Cyra Adam, http://cyra.wblogu.pl/swiat-ptakow-w-auschwitz.html [accessed on: 15.03.2017].
Google Scholar
Darska Bernadetta, Ptaki mają lepiej niż ludzie [online], http://bernadettadarska.blog.onet.pl/2012/03/13/ptaki-maja-lepiej-niz-ludzie-a-surminski-zycie-ptakow-w-auschwitz/ [accessed on: 15.03.2017].
Google Scholar
Fabierkiewicz-Szyrkowa Janina, Gdzie nie śpiewały ptaki, Książka i Wiedza, Warsaw 1972.
Google Scholar
Ferry Luc, Nowy ład ekologiczny: drzewo, zwierzę i człowiek, trans. Hanna Miś and Andrzej Miś, Scholar, Warsaw 1995.
Google Scholar
Frankl Viktor E., Człowiek w poszukiwaniu sensu, trans. Aleksandra Wolnicka, Czarna Owca, Warsaw 2015.
Google Scholar
Greasley Horace, Czy w piekle ptaki nadal śpiewają? Prawdziwa historia człowieka, który stawił czoła nazistom. Wszystko z miłości do kobiety, trans. Olga Kwiecień, Editio, Gliwice 2015.
Google Scholar
Heintz Daniel, Tierschutz im Dritten Reich: im neuen Reich darf es keine Tierquälerei mehr geben, Wara, Müllheim 2008.
Google Scholar
Helm Sarah, If this a woman? Inside Ravensbrück: Hitler’s Concentration Camp for Women, Abacus, London 2015.
Google Scholar
Kasia Jan, Tam, gdzie nie śpiewają ptaki [report, Polish Radio Three] [online], http://www.polskieradio.pl/9/325/Artykul/219711,Tam-gdzie-nie-spiewaja-ptaki-Reportaz-Jana-Kasi [accessed on: 15.03.2017].
Google Scholar
Kłos Agnieszka, “Znikająca pamięć Birkenau. Opowieść o sile przyrody, „Opposite” [online], issue 3, http://opposite.uni.wroc.pl/2012/klos.htm [accessed on: 15.03.2017].
Google Scholar
Kopaliński Władysław, Słownik mitów i tradycji kultury, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warsaw 1985.
Google Scholar
Krupiński Piotr, „Dlaczego gęsi krzyczały?”. Zwierzęta i Zagłada w literaturze polskiej XX i XXI wieku, Instytut Badań Literackich PAN, Warsaw 2016.
Google Scholar
Laub Dori, “Zdarzenie bez świadka: prawda, świadectwo, oraz ocalenie”, trans. T. Łysak, Teksty Drugie 2007, issue 5.
Google Scholar
Lundholm Anja, Wrota piekieł. Ravensbrück, trans. Ewa Czerwiakowska, afterword Joanna Szymoniczek, Ośrodek Karta, Warsaw 2014.
Google Scholar
Łubieński Stanisław, “Koniec świata nad Kinkeimer See”, in: ibid., Dwanaście srok za ogon, Czarne, Wołowiec 2016.
Google Scholar
Makowski Jarosław, Czy po Auschwitz da się jeszcze pisać wiersze? [online], http://makowski.blog.polityka.pl/2015/01/27/czy-po-auschwitz-da-sie-jeszcze-pisac-wiersze/ [accessed on: 15.03.2017].
Google Scholar
Miłosz Czesław, “Biedny chrześcijanin patrzy na getto”, in: ibid., Wiersze, Wydawnictwo Literackie, Krakow–Wrocław 1985, vol. 1.
Google Scholar
Morawiec Arkadiusz, Zofia Romanowiczowa. Pisarka nie tylko emigracyjna, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016.
Google Scholar
Narracje o Zagładzie 2016, issue 2.
Google Scholar
Niethammer Günther, Beobachtungen über die Vogelwelt von Auschwitz, „Annalen des Naturhistorischen Museums in Wien” [online] 1942, http://www.zobodat.at/pdf/ANNA_52_0164-0199.pdf [accessed on: 15.03.2017].
Google Scholar
Pawletko Beata, Blokada Leningradu i jej reprezentacje w świetle innych doświadczeń granicznych, Śląsk, Katowice 2016.
Google Scholar
Plater-Skassa Maria, “Wspomnienia”, in: Ponad ludzką miarę. Wspomnienia operowanych z Ravensbrück, introduction Wanda Kiedrzyńska, Książka i Wiedza, Warsaw 1969.
Google Scholar
Posmysz Zofia, Ten sam doktor M, Iskry, Warsaw 1981.
Google Scholar
Posmysz Zofia, Wakacje nad Adriatykiem, Czytelnik, Warsaw 1970.
Google Scholar
Ravensbrück. Wiersze obozowe, Wanda Kiedrzyńska (ed.), Związek Bojowników o Wolność i Demokrację, Warsaw 1961.
Google Scholar
Rees Laurence, Auschwitz. Naziści i „ostateczne rozwiązanie”, trans. Paweł Stachura, introduction Władysław Bartoszewski, Prószyński i S-ka, Warsaw 2009.
Google Scholar
Romanowiczowa Zofia, Przejście przez Morze Czerwone, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warsaw 1961.
Google Scholar
Rutkowska-Kurcyuszowa Maria, Kamyki Dawida. Wspomnienia, Unia, Katowice 2005.
Google Scholar
Snyder Timothy, Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem, trans. Bartłomiej Pietrzyk, Świat Książki, Warsaw 2015.
Google Scholar
Steiger Silke, Fidler Andrew E., Valcu Mihai, Kempenaers Bart, Avian olfactory receptor gene repertoires: evidence for a well-developed sense of smell in birds?, „Proceedings of the RoyalSociety B” [online] 2008, vol. 275, issue 1649, http://rspb.royalsocietypublishing.org/content/275/1649/2309 [accessed on: 15.03.2017].
Google Scholar
Surminski Arno, Życie ptaków w Auschwitz, trans. Renata Załuska, afterword Mirosław Ossowski, Carpatia, Rzeszów 2011.
Google Scholar
Szmaglewska Seweryna, Dymy nad Birkenau, Czytelnik, Warsaw 1975.
Google Scholar
Ślady Holokaustu w imaginarium kultury polskiej, Justyna Kowalska-Leder [et al.] (eds.), Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warsaw 2017.
Google Scholar
Tam nawet ptaki nie śpiewają. 5. Rocznica katastrofy smoleńskiej [online], http://czestochowskie24.pl/czestochowa/45350/ [accessed on: 15.03.2017].
Google Scholar
Ubertowska Aleksandra, “Natura u kresu (ekocyd)”, Teksty Drugie 2013, issue 1–2.
Google Scholar
White Hayden, Realizm figuralny w literaturze świadectwa, trans. Ewa Domańska, in: ibid., Proza historyczna, trans. Rafał Borysławski [et al.], Universitas, Krakow 2009.
Google Scholar
Wyszczelski Lech, Jeńcy wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920, Bellona, Warsaw 2014.
Google Scholar
