Dziewczęce doświadczanie wojny w dwóch łódzkich powieściach Honoraty Chróścielewskiej Lekcji więcej nie będzie oraz My i herody

Maria Berkan-Jabłońska

doi:10.18778/1505-9057.69.11

Autor

Maria Berkan-Jabłońska Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0002-7137-6094

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.69.11

Słowa kluczowe:

Honorata Chróścielewska, czas wojny w powieści młodzieżowej, Łódź, dyskurs emancypacyjny a wojna

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza powieści Honoraty Chróścielewskiej Lekcji więcej nie będzie z roku 1968; oraz drugiej części jej fabularyzowanych wspomnień My i herody z 1994 r., zatytułowanej Czas przyspieszony. W obu utworach losy głównej bohaterki, noszącej za każdym razem to samo imię Hanka, powiązane są z obrazem okupacji niemieckiej w Łodzi. Okres zagrożenia zewnętrznego nakłada się na proces dojrzewania młodej gimnazjalistki, która musi nauczyć się samodzielnie rozeznawać w chaosie wojennej rzeczywistości i skomplikowanych postaw otoczenia. Omówienie wskazanych w tytule utworów Chróścielewskiej prowadzi do wniosku, że wojna z perspektywy młodej mieszkanki Starych Bałut, wywodzącej się z rodziny robotniczej, paradoksalnie okazuje się nie tylko czasem sprawdzianu charakteru, ale służy również długofalowym procesom modernizacyjno-emancypacyjnym.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Maria Berkan-Jabłońska - Uniwersytet Łódzki

Maria Berkan-Jabłońska – zajmuje się literaturą dziewiętnastowieczną, zwłaszcza tradycją kobiecego pisania, prozą krajowego romantyzmu i polskim biedermeierem. Do jej zainteresowań należą też zagadnienia biografistyki i literatury popularnej wieku XIX. Z pasji – badaczka archiwów i miłośniczka kryminałów. Autorka książek: Wizje sztuki w twórczości Zbigniewa Herberta (2008), Arystokratka i biedermeier. Rzecz o Gabrieli z Güntherów Puzyninie (2015), Weredyczki, sawantki, marzycielki, damy… W kręgu kobiecego romantyzmu (2019); Pod wiatr… Czytanie życia Józefy Śmigielskiej-Dobieszewskiej (2021); współredaktorka i redaktorka tomów: Mickiewicz wielu pokoleń twórców, badaczy i czytelników (2008), Przygody romantycznego „Ja”. Idee – strategie twórcze – rezonanse (2012), Nie-do-czytane. Polski dramat romantyczny, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2015, nr 1(27), Kryminał w XIX wieku, XIX wiek w kryminale, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2018, nr 4(50).

Bibliografia

Badowska Katarzyna, Kołodziej Karolina, Przewodnik literacki po Łodzi, Centrum Inicjatyw na rzecz Rozwoju REGIO, Łódź 2017.
Google Scholar

Beręsewicz Paweł, Czy wojna jest dla dziewczyn?, il. Olga Reszelska, wyd. 2, Wydawnictwo Literatura, Łódź 2011.
Google Scholar

Błażejewski Tadeusz, Łódzkie środowisko literackie, Krajowa Agencja Wydawnicza, Łódź 1981.
Google Scholar

Błażejewski Tadeusz, Współczesna Łódź literacka. Słownik autorów, Krajowa Agencja Wydawnicza, Łódź 1989.
Google Scholar

Bojanowski Tadeusz, Łódzki ruch robotniczy w okresie okupacji hitlerowskiej (1939–1945), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 1981, t. 7, s. 207–229. https://doi.org/10.18778/0208-6050.7.12
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6050.7.12

Braybon Gail, Summerfield Penny, Out of the Cage: Women’s Experiences in Two World Wars, Routledge Library Editions, t 5: Women’s History, Routledge, London–New York 1st ed. 1987, 2nd ed. 2013.
Google Scholar

Chróścielewska Honorata, Lekcji więcej nie będzie, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1968.
Google Scholar

Chróścielewska Honorata, My i herody, AW Ad Oculos, Warszawa 1994.
Google Scholar

Chróścielewski Tadeusz, Szkoła dwóch dziewcząt, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1965.
Google Scholar

Cygański Mirosław, Działalność urzędu rejencji pod kierownictwem F. Übelhöra i W. Mosera w latach 1939–1942, „Rocznik Łódzki” 1973, nr 26(20), s. 200–217.
Google Scholar

Cygański Mirosław, Z dziejów okupacji hitlerowskiej w Łodzi 1939–1945, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1965.
Google Scholar

Kędzierski Dariusz, Ulice Łodzi, Księży Młyn. Dom Wydawniczy, Łódź 2009.
Google Scholar

Kowalczykówna Jolanta, Honorata Chróścielewska, „Odgłosy” 1974, nr 42, s. 6.
Google Scholar

Kulus Magdalena, Wojenne kobiety w prozie Krystyny Siesickiej, „Guliwer” 2009, nr 1, s. 39–45.
Google Scholar

Laakkonen Simo, Urban resilience and warfare: How did the Second World War affect the urban environment?, “City and Environment Interactions” 2020, t. 5. https://doi.org/10.1016/j.cacint.2020.100035, https://www.researchgate.net/publication/341692027_Urban_resilience_and_warfare_How_did_the_Second_World_War_affect_the_urban_environment [dostęp: 30.07.2024].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.cacint.2020.100035

Rogatko Bogdan, Okupacyjna lekcja życia [rec.: Lekcji więcej nie będzie], „Osnowa” 1969 zima, s. 201–203.
Google Scholar

Rose-May Pham Dinh, Wartime womanhood in Michelle Magorian’s World War Two novels for the young, “Revue LISA/LISA e-journal” 2008, t. VI, nr 4, s. 174–199. https://doi.org/10.4000/lisa.1106, http://journals.openedition.org/lisa/1106 [dostęp: 26.07.2024].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4000/lisa.1106

Stawiszyńska Aneta, Łódzka zieleń w cieniu Wielkiej Wojny, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 2014, nr 92, s. 65–81. https://doi.org/10.18778/0208-6050.92.06
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6050.92.06

Summerfield Penny, Reconstructing Women’s Wartime Lives: Discourse and Subjectivity in Oral Histories of the Second World War, Manchester University Press, Manchester 1998.
Google Scholar

Tyszkiewicz Barbara, Chróścielewska Honorata (hasło), [w:] Polscy pisarze i badacze literatury XX i XXI. Cyfrowy słownik biobibliograficzny; https://pisarzeibadacze.ibl.edu.pl/haslo/1666/chroscielewska-honorata [dostęp: 29.11.2024].
Google Scholar

Wądolny-Tatar Katarzyna, Dziecko i wojna w perspektywie postpamięci. Narracje dla najmłodszych, „Litteraria Copernicana” 2017, nr 3, s. 111–124. https://doi.org/10.12775/LC.2017.053
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/LC.2017.053

Zakrzewska Lucyna, Adela Skrzypkowska z domu Koziołkiewicz [wspomnienie pośmiertne], „Prace Polonistyczne” 1946, t. 4, s. 215–216.
Google Scholar