Ukraińcy na mapie kulturowej Łodzi w okresie międzywojennym (1920–1939)
DOI:
https://doi.org/10.18778/1505-9057.68.08Słowa kluczowe:
emigracja polityczna, prawosławny cmentarz na Dołach, Zenobiusz Poduszko, ukraiński teatr objazdowy, opera w ŁodziAbstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie najciekawszych postaci ukraińskich artystów i działaczy kulturalnych, którzy w okresie międzywojennym zamieszkiwali w Łodzi i swoją twórczością wpisali się na karty historii kultury polskiej. Ten aspekt życia kulturalnego Łodzi okresu międzywojennego nie był opisany. Do badania problemu wykorzystano następujące metody naukowe: opisowa, indukcyjna, historyczna, analiza prasy, badanie dokumentów, analiza i krytyka piśmiennictwa. W artykule ukazane zostały czynniki historyczne, które spowodowały pojawienie się licznej grupy narodowości ukraińskiej wśród mieszkańców miasta. Opisana została droga życiowa najbardziej znanego w Polsce ukraińskiego malarza Zenobiusza Poduszki. Przeanalizowano jego dorobek artystyczny i udział w życiu artystycznym Łodzi. Wskazano na specyfikę i aktywność twórczego stylu utalentowanego pejzażysty, jego powiązanie z licznymi grupami i jednostkami polskich malarzy w XX w. Przedstawiono także innych ukraińskich działaczy kulturalnych – artystów teatralnych, nauczycieli. Większość z nich to emigranci polityczni, którzy brali udział w walkach o niepodległość Ukrainy i z powodów politycznych musieli uciekać z ojczyzny, by ocalić życie przez represjami bolszewickimi. Ukazana została również twórczość znanego ukraińskiego artysty i muzykologa Myrosława Antonowycza, który w pewnym okresie swojego życia w latach 1930–1940 występował w teatrze opery w Łodzi, wykonywał arie w operach światowych mistrzów – G. Verdi, G. Donicetti, R. Wagnera i in.
Pobrania
Bibliografia
Dzisiejszy występ Ukraińskiego Choru, „Dziennik Narodowy”, 1928, nr 51.
Google Scholar
„Forma”, wrzesień 1934, nr 2, s. 19, https://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/publication/56314/edition/49253/content [biblioteka cyfrowa UŁ]
Google Scholar
Grzejszczak Łukasz, „Ileż scen i obrazów z samej gry obłoków”. Twórczość pejzażowa Zenobiusza Poduszki, „Kronika Miasta Łodzi” 2005, t. 1/2.
Google Scholar
Hakh Iryna, Lev Gets u vystavkovykh proiektakh Lvova 1920-kh rokiv spivpratsia z Hurtkom Diiachiv Ukrainskoho Mystetstva, „Ukrainska kultura: mynule, suchasne, shliakhy rozvytku”, Vypusk 2023, nr 44, s. 64–71.
Google Scholar
Kolańczuk Aleksander, Internowani żołnierze armii UNR w Kaliszu 1920–1939, Kalisz–Przemyśl–Lwów 1995.
Google Scholar
Kolianchuk Oleksandr, Ukrainski emihranty v polskii nautsi i kulturi, „Svitinfo”, 2015, № 62. 3 veresnia, s. 11–12.
Google Scholar
Malinowski Jerzy, Malarstwo i rzeźba Żydów polskich w XIX i XX wieku, PWN, Warszawa 2000, s. 283–286.
Google Scholar
Manifest ogólnopolskiej grupy twórczej artystów plastyków „ZACHĘTA”, https://mierzejewski.info/zacheta-manifest-grupy-tworczej-artystow-plastykow1.html [dostęp: 1957]
Google Scholar
Parnikoza Ivan, Lodz, pravoslavne kladovyshche, ukrainski pokhovanniaz Pradidivska slava. Ukrainski pamiatky (ukrainska), https://www.pslava.info/index.php?Node=326930 [dostęp: 23.09.2020].
Google Scholar
Podushko Zynovyi Hryhorevych (1887–1963), https://web.archive.org/web/20141101102453/http://korners.kiev.ua/russian/painters/1338 [dostęp: 1.11.2014].
Google Scholar
Proslavliav Ukrainu spivom, https://dcrb.net/virtualni-vystavky/proslavlyav-ukrajinu-spivom/ [dostęp: 28.02.2012].
Google Scholar
Rzepkowski Arkadiusz, Skład narodowościowy, wyznaniowy i językowy ludności Łodzi w Drugiej Rzeczypospolitej, „Przegląd Nauk Historycznych” 2008, R. VII, nr 1, s. 88–89.
Google Scholar
Sieradz Małgorzata, „W najgłębszym szacunku i wdzięczności kreślę się…”. O pierwszych latach muzykologicznej drogi Myroslawa Antonowycza w jego listach do Adolfa Chybińskiego, „Muzyka” 2022, nr 67(2), s. 113–160, https://czasopisma.ispan.pl/index.php/m/article/view/1296 [dostęp: 8.07.2022]
Google Scholar
Sribniak Ihor V., Kamianetska pisha yunatska shkola Amii UNR u sichni–travni 1921 r.: pochatok internuvannia v Polshchi («Lantsutska doba»), ”Umanska starovyna” 2017, vyp. 4, s. 42.
Google Scholar
Sydorenko Nataliia, Natsionalno–dukhovne samostverdzhennia, Kyiv 2000.
Google Scholar
Teatr Ukraiński „Promień”, „Dziennik Narodowy”, 18.01.1928, nr 11.
Google Scholar
Ukraińscy działacze kultury z międzywojnia pochowani na terenie współczesnej Polski; https://ukrainskanekropolia.org/ukrainscy-dzialacze-kultury-z-miedzywojnia-pochowani-na-terenie-wspolczesnej-polski/ [dostęp: 2021]
Google Scholar
Wiszka Emilian, Emigracja Ukraińska w Polsce. 1920–1939, Wydawnictwo Mado, Toruń 2004.
Google Scholar
Wystawa prac członków zw. zaw. polskich artystów-plastyków, „Ilustrowana Republika” 1939, cyt. za: http://baedekerlodz.blogspot.com/ [dostęp: 26.01.2024]
Google Scholar
Zenobiusz Poduszko, [w:] Słownik Biograficzny Teatru Polskiego, 1900–1980, t. II, PWN, Warszawa 1994; https://encyklopediateatru.pl/osoby/39996/zenobiusz-poduszko [dostęp: 2016]
Google Scholar
Zhukova Natalia, Zynovii Podushko: ukrainskyi khudozhnyk rodom z Donechchyny, pro yakoho bilshe znaiut u Polshchi (FOTO), https://freeradio.com.ua/zynovii-podushko-ukrainskyi-khudozhnyk-rodom-z-donechchyny-pro-iakoho-bilshe-znaiut-u-polshchi-foto/ [dostęp: 11.11.2021].
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.