Proverbes dramatiques w polskiej dramaturgii XIX wieku
DOI:
https://doi.org/10.18778/1505-9057.30.04Słowa kluczowe:
proverbe dramatique, przysłowie dramatyczne, przysłowie sceniczne, komedia, jednoaktówka, zarys historii gatunkuAbstrakt
The article presents the nineteenth-century history of the genre called proverbe dramatique – a transformation from a theatrical form the origins of which lie in the seventeenth-century dinner games to a work of literature. The sketch presents the origins and the development of the genre, its thematic and formal evolution; characteristic features, including in particular syncretism of genres – combining proverbs with, among others, comedy of manners and romantic comedy, comedy of errors and characters, tragicomedy, farce and sketch – characteristic of this period; the place of dramatic proverbs in the works of selected writers, including, in particular, Jan Chęciński and Aleksander Fredro; and the presence of stage proverbs in Polish drama and in the repertoires of the nineteenth-century theatres.
Pobrania
Bibliografia
Anczyc Władysław Ludwik, Nie kładź palca między drzwi, „Józefa Ungra Kalendarz Warszawski Popularno-Naukowy Ilustrowany”, R. 20: 1865, s. 17–19.
Google Scholar
Barycz Henryk, Sąd nad twórczością sceniczną Aleksandra Fredry, „Pamiętnik Literacki” 1951, t. 42, z. 1, s. 251–257.
Google Scholar
Bibliografia dramatu polskiego 1765–1964, t. 1–2: Ludwik Simon, Bibliografia dramatu polskiego 1765–1939, oprac. i red. E. Heise i T. Sivert, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1972.
Google Scholar
Błońska Janina, L’Entr’Acte, http://www.wsp.krakow.pl/konspekt/18/blonska.html [dostęp: 10.11.2014].
Google Scholar
Bobrowski Wincenty, „Gogo”. (Nie mów hop, aż przeskoczysz), nakł. H. Altenberga, druk. W.A. Szyjkowskiego, Lwów 1896.
Google Scholar
Chęciński Jan, Cicha woda brzegi rwie. Przysłowie dramatyczne w jednym akcie wierszem, nakł. Księgarni Jana Konstantego Żupańskiego, Poznań 1868.
Google Scholar
Chęciński Jan, Przed obiadem i po obiedzie. Przysłowie dramatyczne, w jednym akcie wierszem, Gebethner i Wolff, Warszawa 1862.
Google Scholar
Dubois Jean Baptiste, (Ukarany zazdrośnik). Trafiła kosa na kamień. Komedia w 1 akcie z francuskiego tłomaczona przez I. Majeranowskiego [egzemplarz teatralny], przeł. Konstanty Majeranowski, 1846, http://www.europeana.eu/portal/record/09404/id_oai_www_sbc_org_pl_24972.html [dostęp: 15.11.2014].
Google Scholar
Estreicher Karol, Bibliografia polska XIX stulecia, wyd. 2 nowe, t. 4: D–Dramat polski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Kraków 1966.
Google Scholar
Fredro Aleksander, Z jakim się wdajesz, takim się stajesz, w: tegoż, Pisma wszystkie, t. 9: Komedie, Seria druga, oprac. S. Pigoń, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1958, s. 249–281.
Google Scholar
Gładkowska Cecylia [pseud. J. Morosz], Kto się czubi ten się lubi, „Bluszcz”, R. 26: 1890, nr 10, s. 76–77, nr 11, s. 84–85; nr 12, s. 92–93.
Google Scholar
Gładkowska Cecylia [pseud. Julian Morosz], Nie miała baba kłopotu, kupiła sobie… męża! Powiastka ludowa, W. Dyniewicz, Chicago 1911.
Google Scholar
Grajnert Józef, Natura wilka ciągnie do lasu. Monodramat wierszem, „Ognisko domowe” 1875, t. 1, nr 29, s. 232–233; nr 30, s. 240–241.
Google Scholar
Gregorowicz Jan Kanty, Myszy tańcują, jak kota nie czują. Obrazek dramatyczny w jednej odsłonie, „Dodatek powieściowy do «Przyjaciela Dzieci»” 1872, nr 52, s. 629–631.
Google Scholar
Gregorowicz Jan Kanty, Nie wszystko złoto, co się świeci. Komedia w 1 akcie, „Gazeta Codzienna” 1856, nr 3, s. 1–2.
Google Scholar
Gregorowicz Jan Kanty, Trafiła kosa na kamień, w: Nasz plon. Książka Pamiątkowa Pięćdziesięciolecia „Przyjaciela Dzieci”, Wydawnictwo „Przyjaciel Dzieci”, Warszawa 1912, s. 47–72.
Google Scholar
Inglot Mieczysław, Komedie Aleksandra Fredry. Literatura i teatr, Ossolineum, Wrocław 1987.
Google Scholar
Jarząbek Dorota, Fenomen rozmowy w dramacie, „Przestrzenie Teorii” 2006, nr 6, s. 267–273.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2006.6.15
K.B. [Kaden-Bandrowski Juliusz ?], Teatry warszawskie przed pół i ćwierćwiekiem, „Teatr. Wydawnictwo Towarzystwa Krzewienia Kultury Teatralnej w Polsce”, R. 6: 1938/1939, nr 9–10 (57–58), s. 14–16.
Google Scholar
Kapliński Leon, Ufność bez granic. Przysłowie dramatyczne w jednym akcie, Drukarnia Leona Paszkowskiego, Kraków 1872.
Google Scholar
Kondratowicz Ludwik [pseud. Władysław Syrokomla], Natura wilka wyciąga z lasu. Monodramat wierszem (z dodaniem garstki nowych poezji) Władysława Syrokomli, R. Rafałowicz, Wilno 1860.
Google Scholar
Krakowowa Paulina, Lepiej mało a dobrze, niż wiele a licho. Przysłowie w 1 obrazie, w: Wieczory domowe. Zbiór zabawek, opisów i powiastek dla nauki i rozrywki dobrych dzieci, zebr. P. Kraków, Księgarnia Samuela Orgelbranda, Warszawa 1848, s. 183–212.
Google Scholar
Kraszewski Józef Ignacy, Kosa i kamień. Przysłowie dramatyczne, Księgarnia Jana Konstantego Żupańskiego, Poznań 1873.
Google Scholar
Kraszewski Józef Ignacy, Łatwiej popsuć niż naprawić. Przypowiastka w trzech aktach, w: tegoż, Dwie komedyjki, Nakład i Druk Józefa Zawadzkiego, Wilno 1856, s. 145–245.
Google Scholar
Kucharski Eugeniusz, Chronologia komedyj i niektórych pomniejszych utworów Al. Fredry, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1923.
Google Scholar
LeBoeuf Ava Carolyn, The Proverbe dramatique before Carmontelle, The University of Texas at Austin 2010, http://repositories.lib.utexas.edu/bitstream/handle/2152/ETD-UT-2010-05-1025/LEBOEUF-DISSERTATION.pdf [dostęp: 10.11.2014].
Google Scholar
Lubowski Edward, Nie wszystko złoto, co się świeci, „Opiekun Domowy”, R. 1: 1865, nr 10, s. 74–77 i nr 12, s. 90–93.
Google Scholar
Lubowski Edward, Skąpy dwa razy traci, „Opiekun Domowy”, R. 2: 1866, nr 10, s. 74–76, nr 11, s. 83–84 i nr 12, s. 91–94.
Google Scholar
Maintenon Françoise d’Aubigné, Proverbes inédits de madame la marquise de Maintenon, publiés par M. de Monmerqué, J.-J. Blaise, Paris 1829.
Google Scholar
Marszałek Agnieszka, Repertuar teatru polskiego we Lwowie 1864–1875, Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, Kraków 2003.
Google Scholar
Marszałek Agnieszka, Repertuar teatru polskiego we Lwowie 1875–1881, Wydawnictwo Universitas, Kraków 1992.
Google Scholar
Mrozowicka Irena [pseud. Irena M. (Nagoda)], Gdzie diabeł nie może tam babę pośle, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne”, R. 12: 1895, nr 29, s. 338–339.
Google Scholar
Mrozowicka Irena [pseud. Irena M. (Nagoda)], Złapał żołnierz Tatarzyna a Tatarzyna za łeb trzyma, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne”, R. 12: 1895, nr 30, s. 350–351.
Google Scholar
Mrozowicka Irena [pseud. Nagoda], Mowa jest srebrem a milczenie złotem, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne”, R. 11: 1894, nr 26, s. 311–312.
Google Scholar
Murat de Castelnau Henriete-Julie, Comédies en proverbes de Madame D***, w: tejże, Voyage de campagne, t. 2, Paris 1734, s. 73–286.
Google Scholar
Nicoll Andrea, Dzieje dramatu od Ajschylosa do Anouilha, t. 1, tłum. Henryk Krzeczkowski, Wacław Niepokólczycki, Jerzy Nowacki, wyd. 3, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1983.
Google Scholar
Pepłowski Stanisław, Teatr polski we Lwowie (1780–1881), Księgarnia Gubrynowicza i Schmidta z Drukarni „Dziennika Polskiego”, Lwów 1889.
Google Scholar
Pomorska Maria, Filozof, czyli nie wszystko złoto, co się świeci. Komedyjka w jednej odsłonie, „Wieczory Rodzinne”, R. 5: 1884, nr 42, s. 663–666; nr 43, s. 682–684.
Google Scholar
Potocki Jan, Ślepiec, tłum. Piotr Szymonowski, „Dialog” 1993, t. 38, nr 8, s. 14–20.
Google Scholar
Puzynina Gabriela, Trafiła kosa na kamień. Krotofila w dwóch odsłonach (z rękopisów pośmiertnych ś.p. Gabrieli Puzyniny), „Kronika Rodzinna”, R. 3: 1869/1870, nr 7, s. 97–100.
Google Scholar
Repertuar Starego Teatru (Teatru Krakowskiego) od 1781 do czerwca 2011 roku. Sztuki dramatyczne i operowe zespołu polskiego z lat 1781–1893, http://www.cyfrowemuzeum.stary.pl/repertuar_od_1781 [dostęp: 15.11.2014].
Google Scholar
Robert, dramatyczne przysłowie. W jednym akcie, w: Teatr dla dzieci czyli Zbiór sztuk współczesnych, przekł. z fr. Paweł Eustachy Leśniewski, Drukarnia Piotra Baryckiego, Warszawa 1838.
Google Scholar
Ruppert Zygmunt [pseud. Mikado], Miłe złego początki – lecz koniec żałosny. Historya stara jak świat ujęta w dwa krótkie akty, „Albumowy Kalendarz Polski Satyryczny”, R. 2: 1895, s. 32–33.
Google Scholar
Sienkiewicz Henryk, Teatr. „Kosa i kamień, przysłowie dramatyczne” J.I. Kraszewskiego, „Okno na pierwszym piętrze”, dram. w 1 akcie” J. Korzeniowskiego, w: „Niwa”, 1875, t. VII, http://www.sienkiewicz.ovh.org/16/040.html [dostęp:10.11.2014].
Google Scholar
Skarbek Fryderyk, Co głowa to rozum [felieton], „Pamiętnik Warszawski” 1822, t. 2, s. 389–397.
Google Scholar
Skarbek Fryderyk, Co głowa, to rozum, w: Teatr Fryderyka hr. Skarbka, t. 2, Drukarnia Stanisława Strąbskiego, Warszawa 1847, s. 389–419.
Google Scholar
Skarbek Fryderyk, Strach ma wielkie oczy czyli Podejrzany. Komedia w trzech aktach przez Fryderyka Hr. Skarbka, Lwów 1877, http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=40773 [dostęp: 10.05.2015].
Google Scholar
Szpakowska Małgorzata, Wszystkiemu winne Oświecenie, „Dialog”, 1993, t. 38, nr 8, s. 52–58.
Google Scholar
Szweykowski Zygmunt, Krytyka teatralna w dobie pozytywizmu wobec aktora i reżysera, „Pamiętnik Teatralny” 1953, t. 2, nr 1 (5), s. 133–160.
Google Scholar
Wanicka Agnieszka, Dramat i komedia Teatrów Warszawskich 1868–1880, Wydawnictwo UJ, Kraków 2011.
Google Scholar
Witkowski Michał, Znany repertuar teatru wileńskiego 1815–1824, w: tegoż, Świat teatralny młodego Mickiewicza, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1971, s. 281–320.
Google Scholar
Wyka Kazimierz, Wstęp do: Aleksander Fredro, Pisma wszystkie, t. 7: Komedie, Seria druga, oprac. S. Pigoń, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1958, s. 7–63.
Google Scholar
Z teatrzyków ogródkowych [recenzja sztuki Nie miała baba kłopotu Józefa Dłuskiego, wystawionej w teatrzyku „Wodewil”], „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne”, R. 5: 1888, nr 254, s. 365.
Google Scholar
Zielińska-Grzymała Michalina [pseud. M..a], Kto pod kim dołki kopie, sam w nie wpada. Przysłowie dramatyczne w 2 aktach, „Wieczory Rodzinne”, R. 3: 1882, nr 24, s. 370–373 i nr 25, s. 394–396.
Google Scholar
Zielińska-Grzymała Michalina [pseud. M..a], Nie wszystko złoto, co się świeci. Obrazek sceniczny w 2 aktach, „Wieczory Rodzinne”, R. 3: 1882, nr 38, s. 598–604 i nr 39, s. 610–614.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.