Światopoglądy młodopolskie w teatralnym lustrze XXI wieku. „Termopile polskie” Tadeusza Micińskiego i Jana Klaty
DOI:
https://doi.org/10.18778/1505-9057.33.19Słowa kluczowe:
teatr, dramat, historia, misterium, popkulturaAbstrakt
The previous attempts to present Tadeusz Miciński’s The Polish Thermopylae on the stage ended in either a complete failure or at least unfulfilled expectations. The multi-dimensional text-charade, full of numerous historical and philosophical references, constitutes a true challenge for an audience and a director. The ideological potential of the text encourages risky updates and simplifications. The plot of Miciński’s play is set in the years 1787–1813, starting with the meeting of King Stanisław August with Empress Catherine II and ending with the death of Prince Józef Poniatowski in the Elster River; yet, it takes place in the head of the dying prince. The Polish Thermopylae condenses time in a mysterious way and provokes the spectator to interpret historical events from the perspective of a mystery play. Jan Klata, the director, abandons allusions to a mystery play, uses many cliches from the sphere of pop-culture, and exposes the presence of the grotesque in Miciński’s play. In his impressive post-modern show, reality is arranged like a video clip: a juxtaposition of war and sports and erotic conquest, a conventional presentation of Empress Catherine II as the insatiable Messallina, a gymnastic amploi of Patiomkin as an allusion to Putin’s muscle flexing are not an intellectual challenge for the contemporary audience. And the ideal of Miciński’s theatre is the theatre being the judgement of conscience, the theatre being the mirror, the “mouse-trap” that never becomes out of date.
Pobrania
Bibliografia
Askenazy Stefan, Książę Józef Poniatowski 1763–1813, Gebethner i Wolff, G. Gebethner i Sp., Warszawa–Kraków 1905.
Google Scholar
Bachelard Gaston, Wyobraźnia poetycka, przeł. H. Chudak, A. Tatarkiewicz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1975.
Google Scholar
Bendyk Edwin, Termopile polskie, 3 Maja z Janem Klatą, http://antymatrix.blog.polityka.pl/2014/05/04/termopile-polskie-3-maja-z-janem-klata/ [dostęp: 11.05.2016].
Google Scholar
Bolecki Włodzimierz, Od potworów do znaków pustych. Z dziejów groteski: Młoda Polska i Dwudziestolecie Międzywojenne, „Pamiętnik Literacki” 1989, z. 1, s. 73–121.
Google Scholar
Bolecki Włodzimierz, Prawdy niemiłe (eseje), Wydawnictwo Przedświt, Warszawa 1993.
Google Scholar
Brzozowska Sabina, Człowiek i historia w dramatach Tadeusza Micińskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2009.
Google Scholar
Chylińska Teresa, Karol Szymanowski i Tadeusz Miciński, w: Studia o Tadeuszu Micińskim, red. M. Podraza-Kwiatkowska, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1979, s. 325–340.
Google Scholar
Danek-Wojnowska Bożena, Kłossowicz Jan, Tadeusz Miciński, w: Obraz literatury polskiej. Literatura okresu Młodej Polski, t. II, red. K. Wyka, A. Hutnikiewicz, M. Puchalska, PWN, Warszawa 1967, s. 269–326.
Google Scholar
Fieguth Rolf, O kategorii „wzniosłości” u Wiaczesława Iwanowa, przeł. A. Korniejenko, „Teksty Drugie” 1996, z. 2–3, s. 148–163.
Google Scholar
Grzymała-Siedlecki Adam, Książę Józef w nowej literaturze powieściowej, „Museion” 1913, z. 9–10, s. 82–94.
Google Scholar
Ikonografia romantyczna. Materiały Sympozjum Komitetu Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk Nieborów, 26–28 czerwca 1975 r., red. M. Poprzęcka, PWN, Warszawa 1977.
Google Scholar
Illg Jerzy, Mit i historia w „Wicie” Tadeusza Micińskiego, „Ruch Literacki” 1980, z. 5, s. 332–347.
Google Scholar
Janion Maria, Żmigrodzka Maria, Romantyzm i historia, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1978.
Google Scholar
Jedynak Magdalena, Nu, pogodi! (Termopile polskie), http://www.teatralia.com.pl/nu-pogodi-termopile-polskie/ [dostęp: 15 maja 2014 r.].
Google Scholar
Kocur Mirosław, We władzy teatru. Aktorzy i widzowie w antycznym Rzymie, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2005.
Google Scholar
Kott Jan, Zjadanie bogów i nowe eseje, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999.
Google Scholar
Meyerhold Wsiewołod, Przed rewolucją (1905–1917), wstęp i wybór J. Koenig, przeł. A. Drawicz i J. Koenig, noty A. Fewralski, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1988.
Google Scholar
Miciński Tadeusz, Utwory dramatyczne, t. 3: Termopile polskie. Misterium na tle życia i śmierci ks. Józefa Poniatowskiego, oprac. i nota wydawcy T. Wróblewska, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1980.
Google Scholar
Oczak Dorota, Polityka wkracza na scenę. Termopile polskie wg Jana Klaty, http://wroclaw.wyborcza.pl/wroclaw/1,35771,15884062,Polityka_wkracza_na_scene___Termopile_polskie__wg.html [dostęp: 11.05.2016].
Google Scholar
Piekarska Magda, Kalejdoskopo polskiej hańby; http://wroclaw.wyborcza.pl/wroclaw/1,35750,15906385,_Termopile_polskie___Kalejdoskop_polskiej_hanby__RECENZJA_.html [dostęp: 11.05.2016].
Google Scholar
Piwińska Marta, Legenda romantyczna i szydercy, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1973.
Google Scholar
Prussak Maria, Wstęp do: Stanisław Wyspiański, Hamlet, oprac. M. Prussak, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1976, s. LXXXVIII.
Google Scholar
Sheppard Richard, Problematyka modernizmu europejskiego, w: Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. i wstęp Ryszard Nycz, Universitas, Kraków 1998, s. 71–140.
Google Scholar
Ziołowicz Agnieszka, „Misteria polskie”. Z problemów misteryjności w dramacie romantycznym i młodopolskim, Universitas, Kraków 1996.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.