"Wojna domowa" by Samuel Twardowski. A work in progress

Michał Kuran

doi:10.18778/1505-9057.64.01

Autor

Michał Kuran University of Lodz, Faculty of Philology, Institute of Polish Philology and Speech-Language Pathology, Department of Old Literature, Editing and Auxiliary Sciences, ul. Pomorska 171/173 https://orcid.org/0000-0002-0378-2453

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.64.01

Słowa kluczowe:

Twardowski Samuel, "Wojna domowa z Kozaki i Tatary", zaginiony manuskrypt, problemy edytorskie, Alojzy Franciszek Kowalkowski

Abstrakt

Artykuł przedstawia problemy, jakie wywołało zniszczenie w 1944 roku manuskryptu zawierającego sporządzoną pod kontrolą autora kopię dzieła Wojna domowa z Kozaki i Tatary Samuela Twardowskiego. Dla części pierwszej dzieła podstawą edycji musi być wydana pod kontrolą autora edycja części pierwszej z roku 1660. Dla części II–IV edycja kaliska skorygowana notatkami Alojzego Kowalkowskiego. Edycja kaliska, jako że została przez kaliskich jezuitów ocenzurowana dla potrzeb edukacji prowadzonej w kolegiach zakonu, nie może stanowić samodzielnie podstawy nowego wydania. Dysponujemy jedynie notatkami Alojzego Kowalkowskiego, który przed II wojną światową zestawił manuskrypt z edycją kaliską. Ponieważ poszczególne egzemplarze edycji kaliskiej różnią się, należy ustalić relacje między nimi. Nie wiemy ponadto czy spalony manuskrypt był podstawą edycji kaliskiej, czy też istnieje odpis dzieła, z którego wprost korzystali drukarze jezuiccy. W archiwum diecezjalnym w Pelplinie zachowały się notatki Kowalkowskiego, które mogą być odręcznym odpisem albo zaginionego manuskryptu, albo edycji kaliskiej. Czy gdyby były odpisem manuskryptu, mogą stać się podstawą nowego wydania części II–IV utworu?

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Michał Kuran - University of Lodz, Faculty of Philology, Institute of Polish Philology and Speech-Language Pathology, Department of Old Literature, Editing and Auxiliary Sciences, ul. Pomorska 171/173

Michał Kuran – Ph.D. hab., professor of the University of Lodz at the Faculty of Philology, Institute of Polish Philology and Speech-Language Pathology, head of the Department of Old Literature, Editing and Auxiliary Sciences. Academic interests: Polish literature from the second half of the 16th century to the first half of the 18th century. Secular and religious occasional literature (both prose and poetry), Old Polish prose, memoirs and chronicles, as well as handbooks on epistolography, Oriental topics, and Old Polish genology. He has devoted works to the outputs of Samuel Tawardowski, Marcin Paszkowski, and Aleksander Gwagnin. Major publications: Retoryka, historia i tradycja literacka w twórczości okolicznościowej Samuela Twardowskiego, Łódź 2008; Marcin Paszkowski – poeta okolicznościowy i moralista z pierwszej połowy XVII wieku, Łódź 2012.

Bibliografia

Bańkowski Piotr, Rękopisy rewindykowane przez Polskę z Z.S.R.R. na podstawie traktatu ryskiego i ich dotychczasowe opracowanie, Nakładem „Przeglądu Bibliotecznego”, Krakow 1937.
Google Scholar

Bielska Krystyna, Bibliografia starych druków kaliskich do końca XVIII w., Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warsaw–Poznań 1980.
Google Scholar

Bielska Krystyna, “Drukarstwo kaliskie jego dzieje i dorobek do upadku Rzeczypospolitej”, Roczniki Biblioteczne 1962, issue 3–4, pp. 41–77.
Google Scholar

Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku, vol. 3. part 1: Wielkopolska, A. Kawecka-Gryczowa, K. Korotajowa, J. Sójka (eds.), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1977.
Google Scholar

Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, L. Grzebień SJ (ed.) in cooperation with the Jesuit team, Wydawnictwo WAM, Krakow 2004.
Google Scholar

Grabowicz George, “S. Twardowski’s « Wojna domowa ». Literary context and aspects of genre”, [in:] For Wiktor Weintraub, ed. by Victor Erlich et al., Mouton & Co., The Hague–Paris, 1975, pp. 169–187.
Google Scholar

Inwentarz rękopisów Biblioteki Załuskich w Cesarskiej Bibliotece Publicznej, Olga N. Bleskina (RBN), Natalia A. Elagina (RBN), współpraca K. Kossarzecki (BN), Sławomir Szyller (BN) (eds.), Biblioteka Narodowa, Warsaw 2013.
Google Scholar

Kaczmarek Marian, Epicki kształt poematów historycznych Samuela Twardowskiego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1972.
Google Scholar

Katalog rękopisów Biblioteki Narodowej, series 2, Vol. 2. ref. 3006–3300. Rękopisy z Biblioteki Załuskich i innych zbiorów polskich, zwrócone z Leningradu w latach 1923–1934, Bogumił Stanisław Kupść, Krystyna Muszyńska (eds.), Biblioteka Narodowa, Warsaw 1980.
Google Scholar

Kossarzecki Krzysztof, “Z prac Biblioteki Narodowej nad inwentarzem zachowanych rękopisów z dawnej Biblioteki Załuskich”, Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi 2017: Polonika w zbiorach obcych, tom specjalny, pp. 263–270. Available online: http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-043195e1-985b-40ea-bb59-0f24f5ad89eb; https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2017.74
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.33077/uw.25448730.zbkh.2017.74

Kowalkowski Alojzy F., “O rękopisie i wydaniach «Wojny domowej» Samuela Twardowskiego”, Miscellanea staropolskie 3, Archiwum Literackie 14, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1969, pp. 83–204.
Google Scholar

Kowalkowski Alojzy F., “Wojna domowa” Samuela Twardowskiego (szkic monograficzny), część I i II, mps UAM w Poznaniu Katedra Literatury Polskiej M 225/1 and 2.
Google Scholar

Kowalkowski Alojzy F., “Ze studiów nad « Wojną domową » Samuela Twardowskiego”, Ruch Literacki 1935, issue 9–10, pp. 244–252.
Google Scholar

Kowalkowski Krzysztof, “Nieznany rękopis «Wojny domowej» Samuela Twardowskiego sporządzony przez ks. Alojzego Kowalkowskiego”, Studia Pelplińskie 2017, pp. 489–492.
Google Scholar

Kozłowska Janina, “Nieznane wiersze Samuela ze Skrzypny Twardowskiego”, Biblioteka Warszawska 1913, vol. 1, pp. 381–385.
Google Scholar

Kozłowska-Studnicka Janina, Katalog rękopisów polskich (poezyj) wywiezionych niegdyś do Cesarskiej Biblioteki Publicznej w Petersburgu znajdujących się obecnie w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie, Nakładem Polskiej Akademii Umiejętności, Krakow 1929, published by Polska Akademia Umiejętności, pp. 33–34.
Google Scholar

Kuran Michał, “O wariantach kaliskiej edycji «Wojny domowej» Samuela Twardowskiego”, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum 2010, issue 16, pp. 57–116.
Google Scholar

Kuran Michał, Retoryka, historia i tradycja literacka w twórczości okolicznościowej Samuela Twardowskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2008.
Google Scholar

Lausberg Heinrich, Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze, trans., edition and introduction by A. Gorzkowski, Wydawnictwo Homini, Bydgoszcz 2002.
Google Scholar

Łaskarzewska Hanna, “Losy księgozbiorów historycznych w latach 1939–1945 i po zakończeniu drugiej wojny światowej”, Cenne, Bezcenne, Utracone: Katalog utraconych dzieł sztuki, 2012, pp. 15–26.
Google Scholar

Łużny Ryszard, “Pisarze kręgu Akademii Kijowsko-Mohylańskiej a literatura polska”, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1966, issue 142, Prace Historycznoliterackie, coll. 11.
Google Scholar

Mężyński Andrzej, Biblioteki Warszawy w latach 1939–1945, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Departament Dziedzictwa Kulturowego, Warsaw 2010.
Google Scholar

Nowak-Stalmann Sybille, Epika historyczna Samuela ze Skrzypny Twardowskiego, trans. Marta Przybylik, Roman Krzywy (ed.), Świat Literacki, Izabelin 2004.
Google Scholar

Ocieczek Renarda, “Dwudziesta rocznica śmierci poety – inicjatywy wydawnicze kaliskich jezuitów”, [in:] Wielkopolski Maro Samuel ze Skrzypny Twardowski i jego dzieło w wielkiej i małej ojczyźnie, Katarzyna Meller and Jacek Kowalski (eds.), Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, Poznań 2002, pp. 340–351.
Google Scholar

Ocieczek Renarda, Sławorodne wizerunki. O wierszowanych listach dedykacyjnych z XVII wieku, Uniwersytet Śląski, Katowice 1982.
Google Scholar

Puchowski Kazimierz, “Historia w kolegiach jezuickich w czasach Samuela ze Skrzypny Twardowskiego”, [in:] Wielkopolski Maro Samuel ze Skrzypny Twardowski i jego dzieło w wielkiej i małej ojczyźnie, Katarzyna Meller and Jacek Kowalski (eds.), Wydawnictwo Poznańskie Studia Polonistyczne, Poznań 2002, pp. 321–339.
Google Scholar

Sójka Jan, “Drukarstwo w Kaliszu”, [in:] Dzieje Kalisza, Władysław Rusiński (ed.), Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1977, pp. 238–246.
Google Scholar

Stalmann S., Die Historischen Epen von Samuel ze Skrzypny Twardowski, Rheinische Fridrich-Wilhelms Universität, Bonn 1971.
Google Scholar

Straty bibliotek w czasie II wojny światowej w granicach Polski z 1945 roku. Wstępny raport o stanie wiedzy, parts 1–3, Andrzej Mężyński (ed.), Wydawnictwo Reklama Wojciech Wójcicki, Warsaw 1994.
Google Scholar

Twardowski Samuel, Wojna domowa z Kozaki i Tatary, Moskwą, potym Szwedami i z Węgry przez lat dwanaście tocząca się dotąd, na cztery podzielona księgi, ojczystą muzą, financed by J. Forster, Wdowa Łukasza Kupisza, Krakow 1660.
Google Scholar

Twardowski Samuel, Wojna domowa z Kozaki i Tatary, Moskwą, potym Szwedami i z Węgry przez lat dwanaście za panowania najjaśniejszego Jana Kazimierza króla polskiego tocząca się. Na cztery podzielona księgi ojczystą muzą od… opus posthumum, Calissii, typis Collegii Calissiensis Soc[ietatis] Iesu, 1681.
Google Scholar

Twardowski Samuel, Wojna kozacka późniejsza przez Jana Kazimierza króla polskiego poparta i skończona w roku 1651, Daniel Vetterus, Leszno [1552–1555].
Google Scholar

Zaborowska-Musiał Justyna, “Twórczość Owidiusza w jezuickiej dydaktyce szkolnej XVI–XVIII w.”, [in:] Dwa millenia z Owidiuszem, Łukasz Berger et al. (eds.), Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2020, pp. 285–313.
Google Scholar