Recepcja publicystyczna Dziejów głupoty w Polsce. Pamfletów dziejopisarskich Aleksandra Bocheńskiego

Ariel Orzełek

doi:10.18778/1644-857X.17.02.08

Authors

Ariel Orzełek Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Humanistyczny, Instytut Historii, Zakład Historii Najnowszej https://orcid.org/0000-0001-5360-464X

DOI:

https://doi.org/10.18778/1644-857X.17.02.08

Keywords:

Aleksander Bochenski, historiography, journalism, political realism

Abstract

The History of Stupidity in Poland. The historiographical pamphlets was the most important publication by Aleksander Bocheński. It was also one of the most representative reflections on the postwar trend of political realism in Poland. The journalistic reception of the first edition of this book in the 1940s proved the unpopularity of the thesis included in its contents. Criticism of insurrection trends in the Polish politics by the author met with opposition from both Marxists, non-party intellectuals in the country and on the emigration. Although the motives of Bocheński’s concepts were usually understood, they were rejected because they: serve the communists, are contrary to the Marxist doctrine or have not any moral foundation. These opinions constitute an important contribution to the views of the Polish intelligentsia on the political realism at the threshold of the Polish People’s Republic.

Downloads

Download data is not yet available.

References

sygn. IPN BU 0648/74/1. [Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie [AIPN].
Google Scholar

Zespół Akt dotyczących Aleksandra Bocheńskiego, sygn. I/12. [Archiwum Katolickiego Stowarzyszenia Civitas Christiana [AKSCCh].
Google Scholar

Archiwum Łosiów z Niemiec [AŁN], sygn. 463, 484. [Archiwum Państwowe w Lublinie [APL].
Google Scholar

Garlicki A., Z tajnych archiwów, Warszawa 1993.
Google Scholar

Bobińska C., O przełom w nauce historycznej. Na marginesie narady historyków-marksistów, „Nowa Kultura” 1950, nr 2, s. 3.
Google Scholar

Bobińska C., Tradycje i teraźniejszość, „Nowe Drogi” 1947, nr 4, s. 72–91.
Google Scholar

Bocheński A., „Amocklauf”, „Polityka” 1939, nr 15, s. 1.
Google Scholar

Bocheński A., Analiza polityczna artykułu Jerzego Łojka, „Kierunki” 1958, nr 1, s. 6–7.
Google Scholar

Bocheński A., Drugi artykuł o margrabim, „Kierunki” 1958, nr 1, s. 1–2, 5, 7.
Google Scholar

Bocheński A., Dzieje głupoty w Polsce. Pamflety dziejopisarskie, Warszawa 1947.
Google Scholar

Bocheński A., Książka obroni się sama…, „Rzeczywistość” 1984, nr 45, s. 4.
Google Scholar

Bocheński A., List do redakcji, „Tygodnik Warszawski” 1948, nr 9, s. 8.
Google Scholar

Bocheński A., Motywy i postawy [Wypowiedź Aleksandra Bocheńskiego], „Kierunki” 1970, nr 48, s. 8.
Google Scholar

Bocheński A., O imperialiźmie, o Skiwskim i o sprawie żydowskiej, „Polityka” 1938, nr 9, s. 3.
Google Scholar

Bocheński A., Rozmyślania krytyczne. Błąd Zbigniewa Florczaka, „Kierunki” 1956, nr 2, s. 1, 12.
Google Scholar

Bocheński A., W sprawie „Dziejów głupoty”, „Kuźnica” 1948, nr 21, s. 11.
Google Scholar

Bocheński A., Wędrówki po dziejach przemysłu polskiego, cz. 2, Warszawa 1969.
Google Scholar

Bocheński A., Zygzakiem przez prasę. Prasa polska po hańbie czeskiej, „Polityka” 1939, nr 6, s. 8.
Google Scholar

Bocheński A., Bocheński A.M., Tendencje samobójcze narodu polskiego, Lwów 1925.
Google Scholar

Braun J., Bronię romantyzmu, „Tygodnik Warszawski” 1948, nr 7, s. 1.
Google Scholar

Braun J., Katolicyzm a machiawelizm, „Tygodnik Warszawski” 1948, nr 12, s. 1, 6.
Google Scholar

Cat-Mackiewicz S., Wunderkind. Rzecz o Adolfie Bocheńskim, Kraków 2017.
Google Scholar

Dutkiewicz J., Aleksander Bocheński: Dzieje głupoty w Polsce. Wyd. Panteon, Warszawa 1947, str. 330, „Myśl Współczesna” 1948, nr 4, s. 132–135.
Google Scholar

Dziewanowski W., O „Dziejach głupoty w Polsce”, „Teki Historyczne” 1948, t. II, nr 2, s. 69–79.
Google Scholar

Glosator, Z czasopism krajowych, „Wiadomości” 1975, nr 50, s. 5.
Google Scholar

Grabski A.F., Orientacje polskiej myśli historycznej. Studia i rozważania, Warszawa 1972.
Google Scholar

Jasienica P., Cień Machiawela, „Tygodnik Powszechny” 1947, nr 31, s. 6–7.
Google Scholar

Kieniewicz S., Nowy sąd nad historią, „Dziś i Jutro” 1947, nr 25, s. 1–2.
Google Scholar

Kisielewski S., Bocheńscy i Bocheński, „Tygodnik Powszechny” 1975, nr 39, s. 12.
Google Scholar

Kisielewski S., Felietony, t. I (Rzeczy małe), Warszawa 2013.
Google Scholar

Kisielewski S., Gwoździe w mózgu. Świąteczna karuzela, „Tygodnik Powszechny” 1959, nr 52, s. 12.
Google Scholar

Kisielewski S., Pod włos… Znowu diabeł, „Tygodnik Powszechny” 1946, nr 49, s. 12.
Google Scholar

Kisielewski S., Z literackiego lamusa, Kraków 1979.
Google Scholar

Koprowski J., Zgoda i niezgoda, „Perspektywy” 1984, nr 39, s. 24.
Google Scholar

Kozłowski H., Powrót „Dziejów głupoty”, „Rzeczywistość” 1984, nr 36, s. 6–7.
Google Scholar

Kozłowski H., Rozum przeciwko głupocie, „Rzeczywistość” 1984, nr 45, s. 4–5.
Google Scholar

Koźniewski K., Na marginesie »Dziejów głupoty w Polsce«, „Odra” 1947, nr 43–44, s. 6–7.
Google Scholar

Koźniewski K., Najnowsze wydanie książki Aleksandra Bocheńskiego znowu przechodzi bez echa. Dzieje głuchoty w Polsce, „Wiadomości Kulturalne” 1997, nr 2, s. 7.
Google Scholar

Koźniewski K., Zamek, „Tu i teraz” 1984, nr 37, s. 1, 9.
Google Scholar

Lewandowski J., «Dzieje przemysłu» Aleksandra Bocheńskiego, „Kultura” 1970, nr 9, s. 131–135.
Google Scholar

(m), Czy historycy są odpowiedzialni za naszą politykę, „Placówka” 1948, nr 3, s. 3.
Google Scholar

Meysztowicz J., Jeszcze „Dzieje głupoty”, „Dziś i Jutro” 1947, nr 22, s. 12.
Google Scholar

Micewski A., Dziennik idącego samotnie (czerwiec 1993 – wrzesień 1998), Warszawa 1998.
Google Scholar

Micewski A., Katolicy w potrzasku. Wspomnienia z peryferii polityki, Warszawa 1993.
Google Scholar

Michalski J., Grzechy sprzed lat, „Nowe Książki” 1984, nr 9, s. 13–16.
Google Scholar

Michnik A., Z dziejów honoru w Polsce. Wypisy więzienne, Paryż 1985.
Google Scholar

Miller J.N., „Tym gorzej dla faktów!”, „Warszawa” 1947, nr 10, s. 2.
Google Scholar

Mozołowski A., Dzieje głupoty nieśmiertelnej, „Polityka” 1984, nr 44, s. 7.
Google Scholar

Nie widzę wzrostu racjonalnych postaw… Z Aleksandrem Bocheńskim w 85-lecie urodzin rozmawia Karol Pastuszewski, „Kierunki” 1989, nr 33, s. 1, 7.
Google Scholar

O głupocie raz jeszcze. Rozmowa z Aleksandrem Bocheńskim, „Sztandar Młodych” 1986, nr 90, s. 1, 3.
Google Scholar

Osmańczyk E., Sprawy Polaków, Katowice 1946.
Google Scholar

Pannenkowa I., Czy nie za wiele pesymizmu?, „Tygodnik Warszawski” 1946, nr 34, s. 2.
Google Scholar

Pannenkowa I., Historia mistrzynią życia ale tylko prawdziwa. O racji stanu, ideologii, oraz mądrości i głupocie politycznej, „Przegląd Kulturalny” 1957, nr 12, s. 1, 8–9.
Google Scholar

Pannenkowa I., Mentorzy, „Tygodnik Warszawski” 1947, nr 49, s. 3–4.
Google Scholar

Pawicki H., [list do redakcji], „Dziś i Jutro” 1947, nr 28, s. 12.
Google Scholar

Pruszyński K., Margrabia Wielopolski, Warszawa 1946.
Google Scholar

Przegląd prasy literackiej. Historia, opozycja, postęp, „Gazeta Ludowa” 1947, nr 256, s. 5.
Google Scholar

Reguła W. [Rostworowski W.], Dzieje głupoty w Polsce, „Gazeta Ludowa” 1947, nr 180, s. 5.
Google Scholar

Rostworowski S. K., O szkołę politycznego myślenia, „Dziś i Jutro” 1947, nr 28, s. 3–4.
Google Scholar

Stomma S., Dostęp do Polski współczesnej, „Przegląd Kulturalny” 1956, nr 43, s. 6–7.
Google Scholar

Szczepański J., Czy naprawdę winni historycy?, „Kuźnica” 1948, nr 17, s. 7.
Google Scholar

Ulatowski J., Dzieje głupoty w Polsce, „Kultura” 1947, nr 2–3, s. 151–157.
Google Scholar

Wasiutyński W., Neougodowiec, „Myśl Polska” 1948, nr 7, s. 9.
Google Scholar

Wągiel P., Podzwonne dla głupoty, „Rzeczywistość” 1984, nr 41, s. 7.
Google Scholar

Weintraub W., Jak być mądrym wobec Rosji, „Wiadomości” 1947, nr 31, s. 1.
Google Scholar

Ziemkiewicz R.A., Złowrogi cień Marszałka, Lublin–Warszawa 2017.
Google Scholar

Żałosny mit realizmu. Z prof. Andrzejem Nowakiem, historykiem, publicystą rozmawia Marcin Makowski, „Do Rzeczy” 2017, nr 16, s. 69–71.
Google Scholar

Barycz H., O nowe drogi historiografii polskiej, „Nauka i Sztuka” 1946, t. II, s. 324–335.
Google Scholar

Bromke A., Poland’s Politics. Idealism vs Realism, Cambridge 1967.
Google Scholar

Engelgard J., Bolesław Piasecki 1939–1956, Warszawa 2015.
Google Scholar

Górny M., Przede wszystkim ma być naród. Marksistowskie historiografie w Europie środkowo-wschodniej, Warszawa 2007.
Google Scholar

Grabski A.F., Orientacje polskiej myśli historycznej. Studia i rozważania, Warszawa 1972.
Google Scholar

Kimla P., Etyka w realizmie politycznym, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2014, t. LXVI, z. 2, s. 303–314.
Google Scholar

Kimla P., Historycy-politycy jako źródło realizmu politycznego. Tukidydes – Polibiusz – Machiavelli, Kraków 2009.
Google Scholar

Kimla P., Realistyczne krytyki moralizatorstwa w polityce, [w:] Moralność i władza jako kategorie myśli politycznej, red. J. Justyński, A. Madeja, Warszawa 2011, s. 41–64.
Google Scholar

Kimla P., Realizm polityczny a Polska, [w:] Między sercem a rozumem. Romantyzm i realizm w polskiej myśli politycznej, red. A. Citkowska-Kimla, P. Kimla, E. Antipow, K. Konik, Kraków 2017, s. 41–64.
Google Scholar

Morgenthau H.J., Polityka między narodami. Walka o potęgę i pokój, Warszawa 2010.
Google Scholar

Mozgol R., Ryzykowna gra. Jak Aleksander Bocheński przyczynił się do powstania Dziś i Jutro, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 4, s. 84–92.
Google Scholar

Stobiecki R., Historiografia PRL. Ani dobra, ani mądra, ani piękna… Ale skomplikowana, Warszawa 2007.
Google Scholar