A reportage at the end of the century. European economic journeys of Countess Cecylia Plater-Zyberk in the light of the „Kronika Rodzinna” (1899)

Ewelina Maria Kostrzewska

doi:10.18778/1644-857X.16.03.05

Autor

Ewelina Maria Kostrzewska Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Polski XIX w.

DOI:

https://doi.org/10.18778/1644-857X.16.03.05

Słowa kluczowe:

czasopisma katolickie, „Kronika Rodzinna”, reportaż, Cecylia hr. Plater-Zyberkówna, prasa Królestwa Polskiego, podróże, szkoły gospodarcze, Europa

Abstrakt

Artykuł przygotowany został na podstawie „Kroniki Rodzinnej”, dwutygodnika wydawanego od 1867 r. w Warszawie. Adresowany do ziemiaństwa oraz inteligencji miał charakter literacko-społeczny i pamiętnikarsko-podróżniczy, często podejmował sprawy tzw. kwestii kobiecej. W czasie swojego istnienia zachodziły w nim przekształcenia programowe, a po wyciszeniu sporów ideologicznych w latach osiemdziesiątych XIX w. redakcja skupiała uwagę na sprawach domowych i wychowawczych. Płynąc z umiarkowanym nurtem ruchu równouprawnienia kobiet, propagowała ich zawodowe wykształcenie oraz aktywność. W 1899 r. naczelną redaktorką i wydawczynią pisma została Cecylia hr. Plater-Zyberkówna, która w swoich poglądach asymilowała ziemiańskie, zachowawcze ideały z inteligenckim modelem otwartego katolicyzmu. W okresie jej prawie rocznej kadencji „Kronikę Rodzinną” przekształcano w popularne „Czasopismo dla Rodzin Katolickich”. Sama redaktorka zaś zainaugurowała i zamknęła pełnienie swoich funkcji drukowanym w odcinkach reportażem podróżniczym. Taką nowoczesną formą dziennikarskiego sprawozdania wchodziła w trudno dostępny dla kobiet świat mediów, samodzielnych, szybkich podróży i pracy zawodowej. Sprowadzając do wspólnego mianownika poszukiwania w Europie żeńskich szkół gospodarczych, zdawała relację z ich cywilizacyjnej kondycji. W nasyconych religijną aksjologią opisach przedstawiała czytelnikom własne refleksje i społeczne konteksty emancypacji kobiet. W poincie podróżniczej relacji powracała na polski grunt z ideą solidaryzmu społecznego; pogodzenia aspiracji kobiet z religią. Więź społeczna w sposób szczególny łączyć miała kobiety z ziemiańskich elit i chłopskiej wsi, a szkoły gospodarcze otwierać im pola aktywności i pracy. W myśl reguł prasowego reportażu opowieść Plater-Zyberkówny odsłaniała europejską rzeczywistość końca XIX w. w jej subiektywnych obrazach widzianych z perspektywy arystokratki i naczelnej katolickiej „Kroniki Rodzinnej”.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

J. Chudzyńska, Pamiętnik, no reference number. [The Archives of Messengers in Konstancin-Jeziorna (Archiwum Posłanniczek w Konstancinie-Jeziornie)].
Google Scholar

Na stoku gór tyrolskich. Obronny zameczek pod Linzem. (Z wycieczki gospodarczej) napisała C.P.Z., “Kronika Rodzinna” 1899, No. 16, pp. 533–536.
Google Scholar

Na stoku gór tyrolskich. Obronny zameczek pod Linzem. (Z wycieczki gospodarczej) napisała C.P.Z. (Dokończenie), “Kronika Rodzinna” 1899, No. 17, pp. 558–560.
Google Scholar

Paryż i jego okolice (Z wycieczki gospodarczej) przez C.P.Z., “Kronika Rodzinna” 1899, No. 13, pp. 435–440.
Google Scholar

Tydzień spędzony w Czechach. Napisała C.P.Z., “Kronika Rodzinna” 1899, No. 19, pp. 630–632.
Google Scholar

Tydzień spędzony w Czechach napisała C.P.Z. (Dalszy ciąg), “Kronika Rodzinna” 1899, No. 20, pp. 659–663.
Google Scholar

Tydzień spędzony w Czechach napisała C.P.Z. (Dalszy ciąg), “Kronika Rodzinna” 1899, No. 22, pp. 725–729.
Google Scholar

Tydzień spędzony w Czechach napisała C.P.Z. (Dokończenie), “Kronika Rodzinna” 1899, No. 24, pp. 789–793.
Google Scholar

Wrażenia z wycieczki gospodarczej po ks. Poznańskim, Niemczech, Francji, Czechach. Cel podróży – Dobrojewo – Borejowice [properly Bożejowice], “Kronika Rodzinna” 1899, No. 1, pp. 15–18.
Google Scholar

Wrażenia z wycieczki gospodarczej po ks. Poznańskim, Niemczech, Francji, Czechach. Dalszy ciąg, “Kronika Rodzinna” 1899, No. 2, pp. 45–48.
Google Scholar

Wrażenia z wycieczki gospodarczej po ks. Poznańskim, Niemczech, Francji, Czechach. Dalszy ciąg, “Kronika Rodzinna” 1899, No. 3, pp. 82–85.
Google Scholar

Wrażenia z wycieczki gospodarczej po ks. Poznańskim, Niemczech, Francji, Czechach. Przez C.P.Z. Dalszy ciąg. Hanower. Hodowla drobiu, mleczarnia, “Kronika Rodzinna” 1899, No. 5, pp. 147–151.
Google Scholar

Wrażenia z wycieczki gospodarczej po ks. Poznańskim, Niemczech, Francji, Czechach przez C.P.Z. Szkoła gospodarcza w Alzay pod Moguncją, “Kronika Rodzinna” 1899, No. 7, pp. 227–231.
Google Scholar

Wrażenia z wycieczki gospodarczej po ks. Poznańskim, Niemczech, Francji, Czechach przez C.P.Z. (Dalszy ciąg), “Kronika Rodzinna” 1899, No. 8, pp. 256–259.
Google Scholar

Wrażenia z wycieczki gospodarczej po ks. Poznańskim, Niemczech, Francji, Czechach przez C.P.Z. (Dalszy ciąg). Moguncja, “Kronika Rodzinna” 1899, No. 9,pp. 288–291.
Google Scholar

Wrażenia z wycieczki gospodarczej po ks. Poznańskim, Niemczech, Francji, Czechach przez C.P.Z. (Dalszy ciąg), “Kronika Rodzinna” 1899, No. 10, pp. 328–331.
Google Scholar

Wrażenia z wycieczki gospodarczej po ks. Poznańskim, Niemczech, Francji, Czechach przez C.P.Z. (Dalszy ciąg), “Kronika Rodzinna” 1899, No. 11, pp. 362–365.
Google Scholar

Wrażenia z wycieczki gospodarczej po ks. Poznańskim przez C.P.Z., “Kronika Rodzinna” 1899, No. 12, pp. 391–394.
Google Scholar

Dzieje Śremu, ed. S. Chmielewski, Warszawa–Poznań 1972.
Google Scholar

Chyra-Rolicz Z., Pionierki w nowych zawodach na początku XX wieku, [in:] Kobieta i edukacja na ziemiach polskich w XIX i XX w. Zbiór studiów, vol. II, part 2,eds A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 1992, pp. 221–236.
Google Scholar

Czachowska K., Generałowa Jadwiga Zamoyska (1831–1923). Życie i dzieło, Poznań 2011.
Google Scholar

Górski T., Plater-Zyberk Cecylia, [in:] Polski słownik biograficzny, vol. XXVI, Kraków 1981, pp. 693–694.
Google Scholar

Kamiński D., Barbara z Mańkowskich Kwilecka – wybitna Wielkopolanka, “Wiadomości Ziemiańskie” 2017, No. 71, pp. 82–88.
Google Scholar

Kobieta i media. Studia z dziejów emancypacji kobiet, eds P. Perkowski, T. Stegner, Gdańsk 2009.
Google Scholar

Kostrzewska M.E., Szkolnictwo gospodarczo-rolnicze ziemianek Królestwa Polskiego na przełomie XIX i XX w. Między tradycją a nowoczesnością, [in:] Z dziejów polskiej kultury i oświaty od średniowiecza do początków XX wieku, eds K. Jakubiak, T. Maliszewski, Kraków 2010, pp. 145–161.
Google Scholar

Kostrzewska M.E., Ziemianki Królestwa Polskiego a gospodarka. Koncepcje i empiria (przełom wieków XIX i XX), “Studia Maritima” [Szczecin] 2015, vol. XXVIII, eds Z. Anusik, R. Gaziński, pp. 295–315.
Google Scholar

Lesisz B., Polskie czasopisma religijno-społeczne w XIX w., Warszawa 1988.
Google Scholar

Mattelart A., Mattelart M., Teoria komunikowania, Warszawa 2001.
Google Scholar

Mazurek H.M., Powstanie i rozwój ukrytych zgromadzeń bł. Honorata Koźmińskiego w latach 1874–1908, Sandomierz 2009.
Google Scholar

Molik W., Przekształcanie się wielkopolskiego szlachcica w ziemianina – uspołecznionego farmera w XIX i na początku XX w., [in:] Ziemiaństwo wielkopolskie. W kręgu arystokracji, ed. A. Kwilecki, Poznań 2004, pp. 24–44.
Google Scholar

Molik W., Ziemianki wielkopolskie w codziennych zajęciach gospodarczych i w pracy społecznej w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku, [in:] Kobieta i kultura życia codziennego wiek XIX i XX. Zbiór studiów, vol. V, eds A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 1997, pp. 181–190.
Google Scholar

Sikorska-Kowalska M., Kwestia kobieca w świetle programu społecznego “Kroniki Rodzinnej” Aleksandry Borkowskiej (1867–1872), “Acta Universitatis Lodziensis”,Folia Historica 61, 1998, pp. 17–32.
Google Scholar

Szczygieł M., Tochman W., Reportaż – opowieść o tym, co wydarzyło się naprawdę, [in:] Biblia dziennikarstwa, eds A. Skworz, A. Niziołek, Kraków 2010, pp. 294–306.
Google Scholar

Vošahlíková P., Pozycja społeczna i prestiż kobiety pracującej zawodowo w Czechach na przełomie XIX i XX wieku, [in:] Kobieta i praca. Wiek XIX i XX. Zbiór studiów, vol. VI, eds A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa 2000, pp. 255–266.
Google Scholar

Wojtak M., Gatunki prasowe, Lublin 2004.
Google Scholar

Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie IV. Ziemianie w podróży, vol. I–II, ed. H. Łaszkiewicz, Lublin 2010.
Google Scholar