Funkcjonowanie administracji celnej z Królestwa Polskiego w Rosji w latach 1914–1917 (do upadku monarchii Romanowów)

Krzysztof Latawiec; Yulia Kiselyova

doi:10.18778/1644-857X.22.01.05

Autor

Krzysztof Latawiec Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie https://orcid.org/0000-0003-2741-162X
Yulia Kiselyova Charkowski Uniwersytet Narodowy im. Wasyla Karazina, Ukraina https://orcid.org/0000-0002-2571-8436

DOI:

https://doi.org/10.18778/1644-857X.22.01.05

Słowa kluczowe:

urząd celny, Królestwo Polskie, ewakuacja, dekompozycja, urzędnik, Rosja

Abstrakt

Na przełomie lipca i sierpnia 1914 r. w głąb Rosji ewakuowano struktury administracji celnej z terenu Królestwa Polskiego z powodu groźby wybuchu wojny. Do wewnętrznych guberni Imperium Rosyjskiego wywieziono personel administracyjny wraz z rodzinami oraz majątek urzędów celnych. Władze rosyjskie zakładały, że przymusowy pobyt poza Królestwem Polskim będzie krótkotrwały licząc na sukcesy militarne armii carskiej. Jednak z powodu utracenia inicjatywy strategicznej przez armię rosyjską urzędy te nigdy nie powróciły do Królestwa Polskiego. Na podstawie zachowanych materiałów źródłowych przedstawiono proces ewakuacji w 1914 r. i zjawisko funkcjonowania rosyjskich struktur administracji celnej przebywającej na ewakuacji do chwili upadku monarchii Romanowów w marcu 1917 r.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogramy autorów

Krzysztof Latawiec - Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Prof. Krzysztof Latawiec – PhD, currently holds the position of professor at the Department of Archives and Auxiliary Sciences of History at the Institute of History at Maria Curie-Skłodowska University in Lublin. Editor-in-chief of the journal “Res Historica” and thematic editor of the journal “Wschodni Rocznik Humanistyczny”.

Research interests: the presence of Russian citizens in the Kingdom of Poland, the presence of Poles within the Romanov Empire, and the functioning of education, the judiciary, and state administration in the territory of Poland in the late 19^th and early 20^th century.

Yulia Kiselyova - Charkowski Uniwersytet Narodowy im. Wasyla Karazina, Ukraina

Dr. Yulia Kiselyova – candidate of historical studies (equivalent of PhD). Assistant professor of the Department of Historiography, Source Studies, and Archeology of V.N. Karazin Kharkiv National University.

Research interests: Historian of Ukrainian historiography, oral history and self-representation of multinational cities in the industrial and post-industrial era.

Bibliografia

Archiwum Państwowe w Lublinie (State Archive in Lublin) [APL], Janowski Zarząd Powiatowy / Janovsky District Administration [JZP], ref. 5
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Lublinie (State Archive in Lublin) [APL], Kancelaria Gubernatora Lubelskiego / Ofﬁce of the Lublin Governor, ref. 13393
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Lublinie (State Archive in Lublin) [APL], Rząd Gubernialny Lubelski / Lublin Governorate Government (1867–1918), Wydział Ogólny / General Department, ref. 1602
Google Scholar

Derzhavnyy arkhiv Khmel’nyts’koyi oblasti [DAKhmO], fond 309, opys 1, sprava 1233
Google Scholar

Derzhavnyy arkhiv Khmel’nyts’koyi oblasti [DAKhmO], fond 378, opys 1, sprava 34
Google Scholar

Derzhavnyy arkhiv Kyyivs’koyi oblasti [DAKO], fond 292, opys 1, sprava 7; opys 2, sprava: 152, 256, 359, 388
Google Scholar

Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 200, opys 1, sprava: 3, 5
Google Scholar

Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 201, opys 2, sprava 61
Google Scholar

Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 202, opys 1, sprava: 10, 12
Google Scholar

Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 203, opys 1, sprava 19
Google Scholar

Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 204, opys 1, sprava 5
Google Scholar

Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 205, opys 1, sprava 27
Google Scholar

Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 207, opys 1, sprava 89
Google Scholar

Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 222, opys 1, sprava: 4, 12
Google Scholar

Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 236, opys 1, sprava: 6, 7
Google Scholar

Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 238, opys 1, sprava: 1, 35
Google Scholar

Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 239, opys 1, sprava: 7, 11
Google Scholar

Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 242, opys 1, sprava 11
Google Scholar

Derzhavnyy arkhiv Odes’koyi oblasti [DAOO], fond 243, opys 1, sprava 6
Google Scholar

Eesti Rahvusarhiiv Tartus, EAA.644.1.2062; EAA.644.1.2142
Google Scholar

Gosudarstvennyy Arkhiv Rossiyskoy Federatsii [GARF], fond 110, opis 4, delo 3617
Google Scholar

Gosudarstvennyy Arkhiv Rossiyskoy Federatsii [GARF], fond 1263, opis 1, delo: 1, 16, 33, 51–53, 64, 67–69, 71, 98–102, 121, 146, 149, 181–182
Google Scholar

Gosudarstvennyy Arkhiv Rossiyskoy Federatsii [GARF], fond 1459, opis 1, delo: 7, 12, 14–17, 28, 39–40, 86, 108, 115, 123, 203, 241, 286, 291, 312, 319, 341–342, 352, 354, 360
Google Scholar

Gosudarstvennyy Arkhiv Rossiyskoy Federatsii [GARF], fond 1777, opis 1, delo: 1, 5, 15, 24, 35, 38, 51, 53, 74, 83, 92, 94, 96, 99, 106–107, 112, 115, 119, 132
Google Scholar

Gosudarstvennyy Arkhiv Rossiyskoy Federatsii [GARF], fond R-1041, opis 1, delo: 852, 854
Google Scholar

Latvijas Valsts Vēstures Arhīvs [LVVA], fonds 545, apraksts 2, lieta: 26b, 27
Google Scholar

Latvijas Valsts Vēstures Arhīvs [LVVA], fonds 4935, apraksts 3, lieta: 28, 31, 57; apraksts 4, lieta: 22, 101, 108, 110, 112
Google Scholar

Lietuvos valstybės istorijos archyvas [LVIA], fondas 551, apyrašas 1, bylos: 260, 295, 309, 310
Google Scholar

Lietuvos valstybės istorijos archyvas [LVIA], fondas 1051, apyrašas 1, bylos: 1, 2
Google Scholar

Rossiyskiy Gosudarstvennyy Arkhiv Voyenno-Мorskogo Flota, fond 716, opis 2, delo 2
Google Scholar

Rossiyskiy Gosudarstvennyy Istoricheskiy Arkhiv [RGIA],
Google Scholar

Rossiyskiy Gosudarstvennyy Istoricheskiy Arkhiv [RGIA], fond 21, opis 2, delo 2033
Google Scholar

Rossiyskiy Gosudarstvennyy Istoricheskiy Arkhiv [RGIA], fond 128, opis 1, delo: 1105, 1116, 1284, 1329, 1561, 1568–1569
Google Scholar

Rossiyskiy Gosudarstvennyy Istoricheskiy Arkhiv [RGIA], fond 133, opis 1, delo: 208, 214, 217, 226, 252
Google Scholar

Rossiyskiy Gosudarstvennyy Istoricheskiy Arkhiv [RGIA], fond 1282, opis 1, delo 1148
Google Scholar

Rossiyskiy Gosudarstvennyy Voyenno-Istoricheskiy Arkhiv, fond 493, opis 2, delo 102
Google Scholar

Kholmskaya guberniya 1914 g., Kholm 1914.
Google Scholar

Lichnyy sostav Departamenta Tamozhennykh Sborov i uchrezhdeniy tamozhennogo vedomstva (krome zastav i postov). Po svedeniyam do 21 Yanvarya 1914 goda, Sankt Peterburg 1914.
Google Scholar

Lichnyy sostav uchrezhdeniy tamozhennogo vedomstva. Po svedeniyam Departamenta do 6 Marta 1914 goda, Sankt Peterburg 1914.
Google Scholar

Osobyye zhurnaly Soveta ministrov Rossiyskoy imperii 1909–1917 gg. 1914 god, Moskva 2006.
Google Scholar

Pamyatanaya knizhka Kovenskoy gubernii. 1915, Kovna 1915.
Google Scholar

Perechen’ uzakoneniy i rasporyazheniy, izdannykh posle sostavleniya obshchago sbornika uzakoneniy i rasporyazheniy na kotorykh osnovany smetnyya naznacheniya raskhodov po Departamentu Tamozhennykh Sborov, [in:] Smeta dokhodov, raskhodov i spetsial’nykh sredstv Departamenta Tamozhennykh Sborov na 1914 god, Sankt Peterburg 1913, pp. 1–16.
Google Scholar

Smeta dokhodov, raskhodov i spetsial’nykh sredstv Departamenta Tamozhennykh Sborov na 1914 god, Sankt Peterburg 1913.
Google Scholar

Smeta dokhodov, raskhodov i spetsial’nykh sredstv Departamenta Tamozhennykh Sborov na 1915 god, Petrograd 1914.
Google Scholar

Smeta dokhodov, raskhodov i spetsial’nykh sredstv Departamenta Tamozhennykh Sborov na 1916 god, Petrograd 1915.
Google Scholar

Smeta dokhodov, raskhodov i spetsial’nykh sredstv Departamenta Tamozhennykh Sborov na 1917 god, Petrograd 1916.
Google Scholar

Spisok adresov evakuirovannykh pravitel’stvennykh i obshchestvennykh uchrezhdeniy i dolzhnostnykh lits, Moskva 1916.
Google Scholar

Spisok lichnogo sostava Ministerstva Finansov na 1917 god, Petrograd 1917.
Google Scholar

Spravochnik ob evakuirovannykh pravitel’stvennykh, obshchestvennykh i chast nykh uchrezhdeniyakh i zavedeniyakh i o dolzhnostnykh litsakh, Petrograd 1916.
Google Scholar

Zhurnaly zasedaniy Vremennogo Pravitel’stva, t. I (Mart – aprel’ 1917 goda), compiled Ye.D. Grin’ko, O.V. Lavinskya, ed. B.F. Dodonov, Moskva 2001.
Google Scholar

“Czas” 1914.
Google Scholar

“Gazeta Toruńska” 1914.
Google Scholar

“Goniec Częstochowski” 1914.
Google Scholar

“Kuryer Śląski” 1914.
Google Scholar

“Ukazatel’ Pravitel’stvennykh Rasporyazheniy po Ministerstvu Finansov” 1912–1917. “Wiedeński Kuryer Polski” 1915.
Google Scholar

Bakhturina A.Yu., Evakuirovannoye chinovnichestvo Tsarstva Pol’skogo v gody Pervoy mirovoy voyny (1915–1917 gg.): sluzhebnyye privilegii i natsional’naya samoidentiﬁkatsiya, “Dzieje Biurokracji” 2019, vol. IX, pp. 341–354.
Google Scholar

Głaz A., Ewakuacja ludności cywilnej z Lubelszczyzny latem 1915 r., “Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska UMCS, sectio F – Historia” 2001, vol. LVI, pp. 113–131.
Google Scholar

Górak A., Latawiec K., Rosyjska administracja specjalna w Królestwie Polskim 1839–1918, Lublin 2015.
Google Scholar

Górak A., Latawiec K., The Evacuation of the Customs Administration from the Kingdom of Poland to Russia in 1914, “Quaestio Rossica” 2022, vol. X, no. 2, pp. 423–439. https://doi.org/10.15826/qr.2022.2.679
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15826/qr.2022.2.679

Heller M., Niekricz A., Utopia u władzy. Historia Związku Sowieckiego, vol. I (Od narodzin do wielkości), transl. A. Mietkowski, Warszawa 2016.
Google Scholar

Latawiec K., Duchowieństwo cerkwi prawosławnych resortu celnego i straży granicznej w Królestwie Polskim w latach 1851–1914, “Res Historica” 2014, no. 37, pp. 199–235.
Google Scholar

Latawiec K., Ewakuacja organów administracji ogólnej wyższego i niższego szczebla guberni lubelskiej w sierpniu 1914 roku, “Radzyński Rocznik Humanistyczny” 2002, vol. II, pp. 43–55.
Google Scholar

Latawiec K., Inteligencja urzędnicza Królestwa Polskiego i Imperium Rosyjskiego wobec nowej rzeczywistości. Wybory byłych urzędników carskich po 1917 roku, [in:] Rok 1918. Odrodzona Polska i Sowiecka Rosja w nowej Europie, vol. II, eds L. Zasztowt, J. Szumski, Warszawa 2019, pp. 245–254.
Google Scholar

Lyatavets K., Administrativnyye uchrezhdeniya v Tsarstve Pol’skom i voyennyye deystviya 1914 g., [in:] Pervaya mirovaya voyna: vzglyad spustya stoletiye. 1914 god: ot mira k voyne: materialy IV Mezhdunarodnoy nauchno-prakticheskoy konferentsii (27–28 noyabrya 2014 goda, g. Moskva), eds S.S. Stepanov, G.D. Shkundin, Moskva 2015, pp. 326–333.
Google Scholar

Minyaylenko N.N., Shnyrov A.Ye., Pravookhranitel’nyye organy tsarskoy Rossii v nachale XX veka, “Leningradskiy yuridicheskiy zhurnal” 2017, no. 2(48), pp. 54–62.
Google Scholar

Pipes R., Rewolucja rosyjska, transl. T. Szafar, Warszawa 2006.
Google Scholar

Wrzyszcz A., Gubernia chełmska. Zarys ustrojowy, Lublin 1997.
Google Scholar