How to govern the city? Polish debates about urban policy during the First World War

Kamil Śmiechowski

doi:10.18778/1644-857X.20.02.03

Autor

Kamil Śmiechowski Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0003-4614-8599

DOI:

https://doi.org/10.18778/1644-857X.20.02.03

Słowa kluczowe:

I wojna światowa – warunki życia, Królestwo Polskie, komitety obywatelskie, socjalizm municypalny, samorząd miejski, wybory samorządowe

Abstrakt

Przedmiotem artykułu są debaty na temat polityki miejskiej na obszarze okupowanych ziem polskich w trakcie I wojny światowej. Ten czteroletni okres czasu oznaczał z jednej strony olbrzymi kryzys ekonomiczny i humanitarny w miastach Królestwa Polskiego, z drugiej zaś możliwość samoorganizacji społeczeństwa poprzez organizację komitetów obywatelskich, a później także wybory do rad miejskich i kampanię wyborcze w największych miastach Królestwa Polskiego, Warszawie i Łodzi. W artykule analizie poddano dyskurs miejski z tego okresu publikowany na łamach prasy oraz w postaci specjalistycznych publikacji o tematyce miejskiej, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii sporu o optymalny kształt miejskiej polityki, zasięg działania samorządu miejskiego i właściwy kierunek rozwoju miast w przededniu odzyskania niepodległości przez Polskę oraz inne państwa Europy Środkowej i Wschodniej.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Kamil Śmiechowski - Uniwersytet Łódzki

Dr Kamil Śmiechowski – historian, PhD in history of Poland, assistant professor in the Institute of History and the scientific secretary of the Interdisciplinary Center for Urban Studies, University of Łódź. Recently, he has concluded a post-doc research project on urban discourse in the Kingdom of Poland at the turn of the 20th century, supported by the National Science Center in Poland.

Research interests: urban theory, analyses of press discourse, processes of modernization in the 19th- and 20th-century Poland, and history of Łódź.

Bibliografia

Gorski S., Niemcy w Królestwie Polskim, Warszawa 1911.
Google Scholar

Koszutski S., Nasze miasta a samorząd (życie miast w Królestwie Polskim i reforma samorządowa). Warszawa–Lwów 1915.
Google Scholar

Sprawozdanie z działalności rady m. stołecznego Warszawy za okres czasu od 24 lipca 1916 r. do 31 grudnia 1916 r., Warszawa 1917.
Google Scholar

Strasburger E., Wielkomiejska polityka społeczno-gospodarcza. Ze szczególnym uwzględnieniem miast w Anglii i Niemczech, Warszawa 1915.
Google Scholar

Suligowski A., Pisma Adolfa Suligowskiego, vol. I (Potrzeba samorządu), Warszawa 1915.
Google Scholar

Suligowski A., Pisma Adolfa Suligowskiego, vol. II (Kwestie miejskie), Warszawa 1915.
Google Scholar

“Kurier Warszawski” 1914–1918.
Google Scholar

“Nowa Gazeta” 1914–1918.
Google Scholar

“Nowy Kurier Łódzki” 1914–1918.
Google Scholar

“Tygodnik Ilustrowany” 1914–1918.
Google Scholar

“Zdrowie” 1917.
Google Scholar

Blobaum R. E., A Minor Apocalypse: Warsaw during the First World War, New York 2017.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7591/cornell/9781501705236.001.0001

Blobaum R. E., A Warsaw Story: Polish-Jewish Relation during the First World War [in:] Warsaw. The Jewish Metropolis. Essays in Honor of the 75th Birthday of Professor Antony Polonsky, Leiden–Boston 2015, pp. 271–298.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1163/9789004291812_013

Blobaum R. E., Rewolucja: Russian Poland 1904–1907, Ithaca–London 1995.
Google Scholar

Blobaum R. E., The Politics of Antisemitism in Fin-de-Siècle Warsaw, “The Journal of Modern History” 2001, vol. LXXIII, No. 2, pp. 275–306.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1086/321025

Borodziej W., Górny M., Nasza wojna, vol. I (Imperia 1912–1916), Warszawa 2014.
Google Scholar

Chwalba A., Wielka Wojna Polaków 1914–1918, Warszawa 2018.
Google Scholar

Górski G., Odbudowa polskiej administracji publicznej w latach 1916–1919, “Czasy Nowożytne” 1998, vol. V, pp. 29–37.
Google Scholar

Imperia, Narody i Społeczeństwa Europy Wschodniej i Środkowej, na progu Pierwszej Wojny Światowej, ed. A. Nowak, Warszawa 2016.
Google Scholar

Karwacki W. L., Łódź w latach rewolucji 1905–1907, Łódź 1975.
Google Scholar

Kauffman J., Elusive Alliance: The German Occupation of Poland in World War I, Cambridge, Mass. 2015.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4159/9780674089143

Kiepurska H., Warszawa w rewolucji 1905–1907, Warszawa 1974.
Google Scholar

Krzywiec G., Polska bez Żydów. Studia z dziejów idei, wyobrażeń i praktyk antysemickich na ziemiach polskich początku XX wieku, Warszawa 2017.
Google Scholar

Krzywiec G., Szowinizm po polsku. Przypadek Romana Dmowskiego (1886–1905), Warszawa 2009.
Google Scholar

Krzywiec G., Z taką rewolucją musimy walczyć na noże: rewolucja 1905 z perspektywy polskiej prawicy, [in:] Rewolucja 1905. Przewodnik „Krytyki Politycznej”, red. K. Piskała, W. Marzec, Warszawa 2013, pp. 328–533.
Google Scholar

Kuehl U., Der Munizipalsozialismus in Europa. Le socialisme municipal en Europe. Muenchen 2001.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1524/9783486832945

Lewandowski J., Okupacja austriacka w Królestwie Polskim (1914–1918), “Dzieje Najnowsze” 1998, vol. XXX, pp. 29–42.
Google Scholar

Łupienko A., Some Remarks on the Birth of Modern City Planning in the Polish Territories (1850–1914): The Impact of the Hygienic Movement, “Mesto a Dejiny” 2016, No. 2, pp. 18–34.
Google Scholar

Marzec W., Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne. Horyzonty nowoczesności: teoria – literatura – kultura, Łódź–Kraków 2016.
Google Scholar

Marzec W., Śmiechowski K., Pathogenesis of the Polish Public Sphere. The Intelligentsia and Popular Unrest during and after the 1905 Revolution, “Polish Sociological Review” 2016, No. 4, pp. 437–457.
Google Scholar

Moravanszky A., Competing Visions: Aesthetic Invention and Social Imagination in Central European Architecture 1867–1918, Cambridge, Mass. 1998.
Google Scholar

Nalewajko-Kulikov J., Myśli nowoczesnych Żydów. Wybory do IV Dumy, bojkot ekonomiczny i stosunki polsko-żydowskie (1912–1914) w świetle warszawskiego „Hajntu”, “Kwartalnik Historii Żydów” 2016, No. 2, pp. 279–299.
Google Scholar

Nietyksza M., Rozwój miast i aglomeracji miejsko-przemysłowych w Królestwie Polskim: 1865–1914, Warszawa 1986.
Google Scholar

Pająk J. Z., Powstanie i rozwój samorządu w miastach Królestwa Polskiego podczas I wojny światowej, [in:] Z historii ustroju państwa polskiego od XIV do XX wieku, Kielce 2003, pp. 103–114.
Google Scholar

Pennybacker S. D., A Vision For London 1889–1914: Labour, Everyday Life and the LCC Experiment, London–New York 1995.
Google Scholar

Petrone K., The Great War in Russian Memory, Bloomington–Indianapolis 2011.
Google Scholar

Piasta A., Powstanie i zarys działalności Komitetu Obywatelskiego Miasta Piotrkowa 1914–1915, “Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 2003, vol. V, pp. 219–233.
Google Scholar

Pierwsza niemiecka okupacja. Królestwo Polskie i kresy wschodnie pod okupacją mocarstw centralnych 1914–1918, ed. G. Kucharczyk, Warszawa 2019.
Google Scholar

Pluvinage G., Brussels on German Time, “Cahiers Bruxellois – Brusselse Cahiers” 2014, vol. XLVI, No. 1E, pp. 15–38.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3917/brux.046e.0015

Przeniosło M., Komitet Obywatelski miasta Kielc 1914–1915, [in:] Z dziejów Kielc w latach 1914–1918, Kielce 2004, pp. 37–48.
Google Scholar

Reconstruction and Modernization of Historic Towns in Europe in the First Half of the Twentieth Century: Nation, Politics, Society, eds I. Barańska, M. Górzyński, Kalisz 2016.
Google Scholar

Rolf M., Imperiale Herrschaft im Weichselland: das Königreich Polen im Russischen Imperium (1864–1915), Berlin–Muenchen–Boston 2015.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9783110345377

Sanborn J.A., Imperial Apocalypse. The Great War and the Destruction of the Russian Empire, Oxford 2014.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199642052.001.0001

Scriba A., Berlin in the 1914–1918 War, “Cahiers Bruxellois – Brusselse Cahiers” 2014, vol. XLVI, No. 1E, pp. 173–188.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3917/brux.046e.0173

Sheldrake J., Municipal Socialism, Aldershot 1989.
Google Scholar

Sierakowska K., Śmierć, wygnanie, głów w dokumentach osobistych. Ziemie polskie w latach Wielkiej Wojny 1914–1918, Warszawa 2015.
Google Scholar

Sroka Ł. T., Rada Miejska we Lwowie w okresie autonomii galicyjskiej 1870–1914. Studium o elicie władzy, Kraków 2012.
Google Scholar

Stawiszyńska A., Łódź w latach I wojny światowej, Oświęcim 2016.
Google Scholar

Stegner T., Rewolucja w opinii środowisk liberalnych Królestwa Polskiego w latach 1905–1907, [in:] Rewolucja 1905–1907 w Królestwie Polskim i w Rosji, Kielce 2005, pp. 21–43.
Google Scholar

Stempin A., Próba „moralnego podboju” Polski przez Cesarstwo Niemieckie w latach I wojny światowej, Warszawa 2014.
Google Scholar

Strupp Ch., Hamburg in the First World War, “Cahiers Bruxellois – Brusselse Cahiers” 2014, vol. XLVI, No. 1E, pp. 189–210.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3917/brux.046e.0189

Śmiechowski K., Hierarchia czy demokracja? Wizja stosunków społecznych w miastach Królestwa Polskiego (na przykładzie dyskusji o samorządzie miejskim w trakcie rewolucji 1905 roku), “Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku” 2015, vol. XIV, pp. 103–119. http://dx.doi.org/10.18778/2080-8313.14.08
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/2080-8313.14.08

Śmiechowski K., Kwestie miejskie. Dyskusja o problemach i przyszłości miast w Królestwie Polskim 1905–1915, Łódź 2020.
Google Scholar

Śmiechowski K., Między rzeczywistością biurokratyzmu a utopią samorządu. Krytyka prasowa miejskiego aparatu urzędniczego w rewolucji 1905 roku na przykładzie Łodzi, [in:] „Dusza urzędnika” – zewnętrzna akceptacja i wewnętrzna niezgoda? Między irredentą a kolaboracją. Ugoda, lojalizm i legalizm, eds N. Kasparek, M. Klempert, Olsztyn 2015, pp. 105–125.
Google Scholar

Ury S., Barricades and Banners. The Revolution of 1905 and the Transformation of Warsaw Jewry, Stanford, Ca 2012.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.11126/stanford/9780804763837.001.0001

Vandebussche R., Lille in German Hands, “Cahiers Bruxellois – Brusselse Cahiers” 2014, vol. XLVI, No. 1E, pp. 105–119.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3917/brux.046e.0105

Wasiak J., Kształtowanie się samorządu miejskiego w Polsce centralnej w latach 1915–1926, “Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 1980, issue 1, pp. 51–59.
Google Scholar

Weeks Th.R., Fanning the Flames: Jews in the Warsaw Press 1905–1912, “East European Jewish Affairs” 1998, vol. XXVIII, No. 2, pp. 63–81.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/13501679808577881

Weeks Th.R., Nationality and Municipality: Reforming City Government in the Kingdom of Poland, 1904–1915, “Russian History” 1994, No. 1, pp. 23–47.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1163/187633194X00026

White J., London in the First World War, “Cahiers Bruxellois – Brusselse Cahiers” 2014, vol. XLVI, No. 1E, pp. 139–157.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3917/brux.046e.0139

Wierzchowski M., Sprawy polskie w III i IV Dumie Państwowej, Warszawa 1966.
Google Scholar

Winter J., Robert J.-L., Capital Cities at War: Paris, London, Berlin, 1914–1919. A Cultural History, Cambridge 2007.
Google Scholar

Zieliński K., Stosunki polsko-żydowskie na ziemiach Królestwa Polskiego w czasie pierwszej wojny światowej, Lublin 2010.
Google Scholar

Zysiak A., Śmiechowski K., Piskała K., Marzec W., Kaźmierska K., Burski J., From Cotton and Smoke. Łódź – Industrial City and Discourses of Asynchronous Modernity 1897–1994, Łódź–Kraków 2018.
Google Scholar

Górny M., Concept of Mitteleuropa, [in:] 1914–1918-online. International Encyclopedia of the First World War, Berlin, https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/concept_of_mitteleuropa/2015-09-18 (accessed: 18 IX 2015).
Google Scholar

Śmiechowski K., Searching for the Better City: Urban Discourse during the Revolution of 1905 in the Kingdom of Poland, “Praktyka Teoretyczna” 2014, No. 3(13), s. 71–96, https://pressto.amu.edu.pl/index.php/prt/article/view/510/422 (accessed: 18 IX 2021).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2014.3.4