W poszukiwaniu nowoczesnego języka krytycznego. Sztuka awangardowa w ujęciu Stefanii Zahorskiej

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6107.35.02

Słowa kluczowe:

Stefania Zahorska, dwudziestolecie międzywojenne, krytyka artystyczna, awangarda, forma

Abstrakt

Tekst jest próbą przyjrzenia się krytycznemu pisarstwu Stefanii Zahorskiej, przede wszystkim z uwzględnieniem wystąpień krytyczki dotyczących awangardy. Analizie poddane zostały ewoluujące poglądy autorki, jej koncepcja sztuki, uwzględniająca również estetyczne i metodologiczne inspiracje, a także kryteria, jakie stosowała do oceny dzieł czy kierunków artystycznych. Dokonując druzgocącej diagnozy stanu międzywojennego pisarstwa o sztuce, Zahorska wielokrotnie apelowała o odrzucenie impresjonistycznej schedy i stworzenie nowego modelu krytyki artystycznej, będącego w stanie zmierzyć się ze sztuką nowoczesną. Odpowiedzią na te potrzeby miała być również jej własna praktyka krytyczna. Dlatego przedmiotem artykułu jest również język krytyczny Zahorskiej – pojęcia wypracowane przez krytyczkę, retoryka wypowiedzi, dominujący w tekstach styl odbioru itp. Jest to zarazem sposób, by oddać specyfikę pisarstwa Zahorskiej i określić jej miejsce na mapie międzywojennej krytyki artystycznej w Polsce.

Bibliografia

Głowala Wojciech, Młodopolska wyobraźnia metakrytyczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1985.
Google Scholar

Karcz Danuta, Stefanii Zahorskiej walka o treść, „Kwartalnik Filmowy” 1960, nr 1–2, s. 47–92.
Google Scholar

Nasiłowska Anna, Stefania Zahorska i wiek XX [wstęp], w: Stefania Zahorska, Wybór pism. Reportaże, publicystyka, eseje, red. Anna Nasiłowska, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2010, s. 5–52.
Google Scholar

Pilch Anna, Symbolika form i kolorów. O krytyce artystycznej Stefanii Zahorskiej, wyd. Księgarnia Akademicka, Kraków 2004.
Google Scholar

Piotrowski Piotr, Awangarda między estetyką a polityką. Konstruktywizm polski w opinii publicznej 1921–1934, w: Władysław Strzemiński, 1893–1952. Materiały z Sesji, red. Jadwiga Janik, Muzeum Sztuki, Łódź 1994, s. 108–125.
Google Scholar

Rudziński Piotr, Między konformizmem a awangardą. O krytyce Stefanii Zahorskiej, w: Sztuka dwudziestolecia międzywojennego. Materiały Sesji SHS, PWN, Warszawa 1982, s. 93–103.
Google Scholar

Strzemiński Władysław, Stefania Zahorska: „Impresjonizm a najnowsze malarstwo francuskie” [recenzja], „Zwrotnica” 1926, nr 7, s. 205.
Google Scholar

Wasilewska Diana, Mieczysław Treter – estetyk i krytyk sztuki oraz „szara eminencja” międzywojennego życia artystycznego w Polsce, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2019.
Google Scholar

Wasilewska Diana, Przełom czy kontynuacja. Polska krytyka artystyczna 1917–1930 wobec tradycji młodopolskiej, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2013.
Google Scholar

Wasilewska Diana, Stefania Zahorska – pierwsza reporterka II Rzeczpospolitej, w: Kobiece dwudziestolecie 1918–1939, red. Radosław Sioma, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2018, s. 227–241.
Google Scholar

Witkiewicz Stanisław Ignacy, Bez kompromisu, red. Janusz Degler, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1976.
Google Scholar

Witkiewicz Stanisław Ignacy, O znaczeniu filozofii dla krytyki i inne artykuły polemiczne, oprac. Jan Leszczyński, PWN, Warszawa 1976.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Bractwo św. Łukasza, „Wiadomości Literackie” 1928, nr 12, s. 3.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Eugeniusz Zak, Wydawnictwo Gebethner i Wolff, Warszawa 1927.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Filozofia ekspresjonizmu. (Uwagi na tle malarstwa), „Przegląd Warszawski” 1924, nr 28, s. 48–66.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Kronika. Sztuki plastyczne, „Przegląd Warszawski” 1924, nr 30, s. 392–397.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Kronika. Sztuki plastyczne, „Przegląd Warszawski” 1924, nr 40, s. 79–84.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Kronika. Sztuki plastyczne, „Przegląd Warszawski” 1925, nr 45, s. 372–378.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Krytyka wobec modernizmu, „Praesens” 1926, nr 1, s. 41–42.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Kubizm i jego pochodne, „Południe” 1924, nr 1, s. 31–51.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Malarstwo Henryka Gotliba, „Wiadomości Literackie” 1938, nr 21, s. 10.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Malarstwo Picassa, „Wiadomości” 1950, nr 51/52 (247/248), s. 2.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Matejko, Wydawnictwo Gebethner i Wolff, Warszawa 1925.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Niematerialistyczne teorie sztuki, „Wiadomości” 1958, nr 641, s. 2.
Google Scholar

Zahorska Stefania, O los polskiego impresjonizmu, „Sztuki Piękne” 1926/27, nr 7, s. 258–270.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Pro i contra, „Wiek XX” 1928, nr 1, s. 4.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Przegląd usiłowań, „Sztuki Piękne” 1925, nr 12, s. 568–571.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Symbolika form, „Wiadomości” 1949, nr 42 (185), s. 2.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Szkice o literaturze i sztuce, red. Paweł Kądziela, Wydawnictwo Książkowe Twój Styl, Warszawa 1995.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Sztuka wolnej Polski, „Słowo Polskie” 1928, nr 313, s. 9.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Sztuka żydowska, „Wiek XX” 1928, nr 12, s. 4–5.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Treść czy abstrakcja, „Wiek XX” 1928, nr 13, s. 4.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Wystawa „Rzeźba polska” i obrazy Zrzeszenia Polskich Artystów Plastyków w Zachęcie, „Wiadomości Literackie” 1927, nr 21, s. 4.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Wystawa Pruszkowskiego, „Wiadomości Literackie” 1927, nr 51, s. 3.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Wystawa Rytmu i Wacława Wąsowicza, „Wiadomości Literackie” 1927, nr 27, s. 3.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Wystawa Wileńskiego Towarzystwa Plastyków w Zachęcie, „Wiek XX” 1928, nr 2, s. 45.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Wystawy obrazów w Krakowie, „Południe” 1924, nr 1, s. 70–71.
Google Scholar

Zahorska Stefania, Zdobić czy tworzyć, „Wiek XX” 1928, nr 16, s. 1.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2020-06-30

Jak cytować

Wasilewska, D. (2020). W poszukiwaniu nowoczesnego języka krytycznego. Sztuka awangardowa w ujęciu Stefanii Zahorskiej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Philosophica. Ethica-Aesthetica-Practica, (35), 11–30. https://doi.org/10.18778/0208-6107.35.02